خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - یکی از مهم‌ترین تاثیرات منفی کتاب‌های روان شناسی زرد ایجاد یک نگرش تحریف‌شده و منفی به علم روانشناسی در مخاطب است. خواننده این کتاب‌ها که با هزار امید و آرزو و رغبت بسیار برای حل مشکل خویش یکی از این کتاب‌ها را می‌خرد و می‌خواند، بعد از اینکه نتیجه مثبتی از آنها نمی‌گیرد به این نتیجه می‌رسد که علم روانشناسی نمی‌تواند به او کمک کند و کمتر احتمال دارد که به این موضوع بیندیشد که ممکن است نویسنده کتاب بویی از اصول علمی روانشناسی نبرده باشد و تنها بر اساس ذهنیات خویش به نوشتن این کتاب اقدام کرده باشد. اما برای حل این مسئله چه باید کرد و یک مخاطب عام از چه طریقی باید متوجه شود که کدام‌یک از کتاب‌های حوزه روانشناسی بر اساس اصول علمی این رشته نوشته شده‌اند و می‌تواند برای او مفید باشند و چه کتاب‌هایی در زمره کتاب‌های زرد و غیرمفید و مضر روانشناسی قرار دارند؟ برای پاسخ به این سئوال ابتدا به تقسیم‌بندی کتاب‌های روانشناسی اشاره می‌کنیم و سپس به ارائه روشهایی برای شناسایی کتاب‌های مفید در این حوزه می‌پردازیم.
کتاب‌های حوزه روانشناسی را می‌توان در سه طبقه تقسیم کرد. طبقه اول کتاب‌های دانشگاهی این حوزه هستند که مخصوص مطالعه دانشجویان و استادان این رشته هستند و مطالعه آن معمولاً برای مخاطب عام توصیه نمی‌شود. طبقه دوم کتاب‌های خودیار روانشناسی هستند که برای مخاطب عام نوشته می‌شوند اما از اصول علمی رشته روانشناسی در آن غفلت نمی‌شود. مطالعه این کتاب‌ها برای مخاطب عام می‌تواند فواید زیادی داشته باشد. طبقه سوم نیز کتاب‌های موسوم به زرد روانشناسی قرار دارند که بر اساس اصول علمی این رشته نوشته نشده‌اند و به هیچ‌عنوان نمی‌توانند برای مخاطب سودمند باشند. اما چه روشهایی وجود دارد که از طریق آنها بتوان کتاب‌های طبقه دوم یعنی کتاب‌های عامه‌پسند روانشناسی را از کتاب‌های زرد روانشناسی متمایز کرد و آنها را شناخت. روش‌های زیر در این زمینه می‌توانند به شما کمک کنند.
• کتاب‌های علمی روانشناسی صرفاً بر اساس نظرات یا تجربه‌های شخصی نویسندگان نوشته نمی‌شوند. به گفته دکتر مارتین سلیگمن، روان‌شناس مشهور امریکایی، کتاب‌های زرد روانشناسی کتاب‌هایی هستند که نویسندگان‌شان در همه زمینه‌های روانشناسی همچون شیوه‌های تربیتی فرزندان و روشهایی برای شادبودن، بر اساس نظرات شخصی‌شان و برمبنای شواهد ضعیف مطالبی را آزادانه و سهل‌انگارانه برای عموم نوشته‌اند.
• کتاب‌های علمی روانشناسی به صورت اندرز و نصیحت نوشته نمی‌شوند. یکی دیگر از تفاوت‌های عمده کتاب‌های مفید با کتاب‌های غیرمفید و مضر روانشناسی در لحن و نحوه بیان مطالب ارائه شده است. در حالی‌که کتاب‌های علمی روانشناسی مطالبشان را بر اساس پژوهش‌ها و اطلاعات علمی قرار می‌دهند،کتاب‌های زرد روانشناسی پر از اندرزها و نصیحت‌هایی است که هیچ پژوهشی از آنها حمایت نمی‌کند. از این ملاک می‌توان در تمایز یک روان‌شناس باتجربه و خوب از فردی که ادعای روان‌شناس‌بودن دارد استفاده کرد.
• تغییر در رفتار فرایندی طولانی مدت است. بسیاری از کتاب‌های زرد روانشناسی به صورتی کاملاً اغراق‌آمیز وعده تغییر رفتار در کوتاه‌ترین مدت را می‌دهند. این در حالی‌است که بر اساس اصول علمی این رشته تغییر رفتار فرایندی نسبتاً طولانی‌مدت است و نمی‌توان در یک یا دو روز آن را انجام داد. نکته جالب اینجاست که برخی از این کتاب‌ها پا را فراتر از تغییر رفتار می‌گذارند و مدعی تغییر شخصیت خوانندگان در این زمان کوتاه می‌شوند.
• نویسندگان کتاب‌های علمی روانشناسی، روان‌شناس هستند. بر خلاف نویسندگان کتاب‌های زرد روانشناسی که معمولاً دارای تحصیلات عالی روانشناسی نیستند، نویسندگان کتاب‌های علمی روانشناسی روان‌شناس و دارای تحصیلات عالی این رشته هستند. نکته جالب در این مورد مشاهده برخی از تبلیغات کتاب‌های زرد است که عنوان نویسنده را با پیشوند مهندس مشخص کرده‌اند.
• ناشران کتاب‌های علمی روانشناسی دارای سابقه‌ای خوب در این زمینه هستند. توجه به ناشر کتاب‌های این حوزه نیز یکی دیگر از مواردی است که می‌تواند به ما در تمایز کتاب علمی از غیرعلمی کمک کند. در مواجهه با کتاب‌هایی که برخی از ناشران با سابقه تولید کتاب‌های زرد ارائه می‌دهند باید احتیاط بیشتری داشت. البته این به معنای آن نیست که ناشرانی که سابقه بدی در این زمینه داشته‌اند حتماً کتاب‌هایی که ارائه می‌دهند از نوع غیرعلمی خواهد بود یا برعکس. ملاک ناشر باید در کنار ملاک‌های پیش‌گفته دیگر باشد تا بتوان با قطعیت بیشتری در این مورد نظر داد.
جمعه ۲۰ تیر ۱۳۹۳ - ۲۰:۲۲
نظر شما