خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)-  مصرف که در زندگي روزمره‏ مدرن کنوني اهميت بسياري دارد، خود نشان‌دهنده سطح طبقاتي جامعه و تفاوت‌ها است؛ گروه‌هاي مختلف از طريق مصرف به زندگي‌شان هويت و معنا مي‌دهند و سعي دارند خود را به گروه‏‌هاي فرادست نزديک كرده و از گروه‌هاي فرودست دور سازند.

در اين کتاب، افرادي که به مراکز خريد مراجعه مي‌کنند، به دو دسته تقسيم مي‌شوند؛ يکي دسته‏‌اي که براي خريد کالاها به آنجا مراجعه مي‌کنند و دسته‏ دوم، جمعيتي که براي خريد کالا به اين مراکز نمي‌روند، بلکه تنها براي جلوه‏‌دادن خود و لذت بصري و ساير مواردي از اين‏‌دست به آن مکان‌ها مراجعه مي‌کنند. ولي آنها به‏ زعم نگارنده کتاب، مصرف‏‌کننده‌ه‏ايی هستند که خود فضا را مصرف مي‌کنند و امر مصرف را در سطحي بالاتر تعريف مي‌کنند؛ بنابراين خريد کالا، نوعي از مصرف را شامل مي‌شود و نه تمام آن را. استفاده دسته اول از مراکز خريد منطبق بر استراتژي مراکز خريد است، ولي استفاده‏ دسته دوم از مراکز خريد، نوعي ضد استراتژي است. مصرف دسته‌ دوم با مفهوم «پرسه‌زني» توضيح داده مي‌شود.

پرسه‏‌زن فردي است که از پاساژ، مصرف خاص خود را دارد و از طريق نوعي هم‌زيستي در بين خريداران و فروشندگان است، آنان خود را به رنگ خريدار استتار مي‌کنند، اما به قول حافظ، در خلوت خود آن کار ديگر مي‌کنند.
پرسه‌زن، نوعي نگاه کنجکاوانه براي ديدن مناظر شهري دارد و مراکز خريد را به دلخواه خود مصرف مي‌کند.

پروبلماتيک زندگي روزمره
زندگي روزمره در آثار ساير دانشمندان علوم انساني، تقريباً با همان مفهوم و يا کمي تفاوت در قالب‌هايي مانند «فرهنگ توده» و «فرهنگ عامه‌‏پسند» به‏ کار برده شده است. «مارکس» و «وبر» زندگي روزمره را اسير قواعد سرمايه‌‏داري مدرن مي‌ديدند که با مفاهيم «شيء‏وارگي» و «بت‏وارگي» نام برده مي‌شوند. «لوکاچ» نيز با بسط اين دو ديدگاه، معتقد بود تمامي فعاليت‌هاي بشر تبديل به بخشي از «طبيعت ثانوي» که خارج از اراده‏ ما است، مي‌شوند. يکي از مسائل عمده جامعه نزد اين متفکران، غلبه بر شيء‏وارگي در زندگي روزمره است. کالايي‌‏شدن زندگي که مارکس بر آن تأکيد داشت و شيء‏واره‏‌شدن زندگي از ديدگاه «لوکاچ»، اين ايده را به ذهن متبادر مي‌سازد که زندگي روزمره به عرصه‌‏اي نمايشي و انفعالي بدل شده است.

تجربه و معنا در زندگي روزمره
تجربه از مفاهيمي پيچيده است که بسياري از سنت‌ها و مکاتب علمي از آن سخن گفته و ادعاي توجه به آن را دارند؛ اما در اينجا بيشتر آراء «زيمل» مورد توجه واقع مي‌شود. او به جنبه‏‌اي از زندگي روزمره که بيگانه‏‌ساز است مي‌پردازد و موضوع «تراژدي فرهنگي» را دنبال مي‌کند؛ که تراژدي است که در آن دستاوردهاي عيني و تکنولوژيک از گسترده ذهن بشر پيشي مي‌گيرد. بدين‌‏سان، آن دستاوردهاي و کالاهاي عيني، هويتي مستقل از آدمي مي‏‌آيند.

از منظر زيمل، فرهنگ عيني مجموعه‌‏اي از اشياء است که فرهنگ آن را از وراي نفوذ و تأثيرگذاري آدمي توليد مي‌کند. به ميزاني که جامعه رشد کرده و فرهنگ عيني گسترش مي‌يابد، شکاف ميان فرهنگ عيني و فرهنگ ذهني برجسته‌‏تر مي‌شود. کالاها و اشياء زيادي توليد مي‌شوند، اما همه آنها در فرهنگ ذهني افراد وارد نمي‌شوند؛ يکي از چيزهايي که به اين امر دامن مي‌زند، تقسيم کار است. در زندگي روزمره‏ مدرن، بيش از هر زماني به لحاظ کمّي، آدمي تجربه کسب کرده است، ولي اين تجارب به‏‌دليل حجم عظيم و تفکيک‏‌شده در بين اقشار و نقش‌ها و کارهاي مختلف، تبادل‏‌پذير نبوده و انباشت‏‌پذير نيست.


پرسه‌‏زني به‏‌مثابه مصرف مراکز خريد
مصرف فرهنگي به‌‏عنوان عنصر اساسي زندگي روزمره، شکلي از مصرف‏‌کننده را پديد مي‌آورد که بيش از همه با خلاقيت و ابداع مشخص مي‌شود. بدين معنا، مصرف‏‌کننده پرسه‏‌زن است؛ و پرسه‏‌زن مصرف‏‌کننده فضاها و محيط شهري در زندگي روزمره است.

در اينجا منظور از مطالعه مصرف در مراکز خريد، به‏‌هيچ‌‏وجه خريد و مصرف کالاها نيست، بلکه مصرف مکان مراکز خريد است. به اين معنا دو سنخ از جماعت پاساژرو تفکيک شده‌اند؛ دسته نخست خريداران واقعي‌اند که اساساً مورد بحث اين کتاب نبوده و دسته دوم افرادي را شامل مي‌شوند که نه لزوماً براي خريد، که براي بازديد از خود پاساژ آمده‌اند. اين سنخ همان کساني هستند که پرسه‏‌زنان موردنظر را شکل مي‌دهند. پرسه‌‏زن مدرن، امروزه خود را به هيأتي جديد نشان مي‌دهد. پرسه‌‏زن کنش‌گري فعال و توليدکننده است. فعاليت و مولد‌بودن، در اينجا متفاوت از مفهوم خلاقيت است که موردنظر برخي جامعه‌‏شناسان همچون «فرگوسن» بوده است. پرسه‏‌زن مراکز خريد کنوني برخلاف نظر فرگوسن، منفعل نيست؛ به اين معنا که پرسه‏‌زني مراکز خريد، نوعي مصرف مکان و فضاهاي موجود است.

اقليتهاي فرهنگي در مراکز خريد تهران
مراکز خريد به عرصه‌‏اي براي خلق فضاهاي بي‏‌شمار در زيست روزمره بدل شده‌اند. توليد اين فضاهاي متکثر، به معناي وجود خلاقيت‌هاي نهفته در متن زندگي است. توليد فضاهاي مستقل، در موقعيت مراکز خريد، به دست نيروها و گروه‌هايي انجام شده است که در صفت فرودستي، يکسان‏‌اند. در اينجا منظور از فرودست‌ها و اقليت‌هاي فرهنگي، همه‏ گروه‌هايي‏‌اند که به نحوي از انحا، تعريف‏‌کننده موقعيت‌هاي رسمي نيستند و در جامعه به‌‏عنوان نيروي توليدکننده شناخته نمي‌شوند.

آشفتگی مفاهیم در کتاب
کتاب پرسه‏‌زني و زندگي روزمره ايراني به‏‌طور کلي کتابي مفيد و با موضوعيتي مناسب در حوزه‏ مطالعات فرهنگي است، اما مواردي کوچک اما دست‏ وپاگير در متن کتاب وجود دارد که خواننده را آزار مي‌دهد؛ از جمله آشفتگي واژگاني در اصطلاحاتي که مکرراً در کتاب ذکر مي‌شوند؛ به‌‏طور مثال نگارنده در ابتداي شرح مطالب کتاب، تعريفي خاص از «مصرف» به‌‏دست مي‌دهد و «خريد» را جزئي کوچک از مصرف به‌‏شمار مي‌آورد، ليکن اين تعريف واژگان تا پايان کتاب دنبال نشده و مجدداً واژه «خريد» و «مصرف» مرزبندي خواسته‌شده توسط خود نگارنده را حفظ نمي‌کند و دچار خلط و آشفتگي مفهومي مي‌شود. استفاده از کلمات انگليسي که مي‌توانست به‏‌سادگي با کلمات فارسي جايگزين شود (هر چند نياز به توضيحي خاص داشته باشد) از ديگر نکات مورد توجه است. کلماتي همچون «آوانگارد»، «پروبلماتيک»، «راديکال» و... واژگاني هستند که برابر آن‌ها در فارسي وجود دارد.
کتاب، ادبياتي دوگانه را ايجاد مي‌کند که درک آن گاهي خودماني و ساده، و گاهي پيچيده و سنگين است؛ و اين دوگانگي ادبيات، متن کتاب را با ذکر مطالبي تکراري و جملات طولاني خسته‏‌كننده كرده و در برخي مواقع مانع از ارتباط صحيح بين متن و مخاطب شده است.
کتاب«پرسه‌زنی و زندگی روزمره شهری» از سوی نشر تیسا در 160 صفحه منتشر شده است.