به گزارش خبرنگار رسانه و هنر خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نشر آوند دانش به تازگی این کتاب را به بازار عرضه کرده است. «کریگ بتی و زارا والدبک» نویسندگان این کتاب هستند و «محمد گذرآبادی» کار ترجمه اثر به زبان فارسی را به عهده داشته است.

فیلمنامه نویسی در چهارده فصل
فیلمنامه برخلاف داستان و رمان، نسخه نهایی یک اثر هنری نیست و فقط نقشه راه را برای رسیدن به فیلم سینمایی یا سریال تلویزیونی را نشان می دهد. «فیلم نامه» نوعی نوشته است که می تواند در تقسیم بندی کلی جزو آثار دیگر هنری همچون: شعر، داستان، نمایشنامه و... دسته بندی شود اما در نگاهی تخصصی شباهتی به هیچ یک از این گونه های ادبی ندارد. دست اندرکاران این حرفه نیز نگاه هایی متفاوت به این مقوله دارند و برخی آن را پایه و اساس یک اثر سینمایی و برخی آن را صرفا مقدمه شکل گیری یک اثر می دانند و اصالت را به «کارگردانی» می دهند نه فیلمنامه.

فیلمنامه تا حدود زیادی رسانه ای دیداری است و به این واسطه می توان آن را جزو «متن های مدرن» تقسیم بندی کرد. فیلمنامه سندی حاوی گفت و گوها و کُنش ها است. طبق تعبیری که در کتاب آمده، ی نویسنده فیلم نامه را آبستن می شود و به دنیا می آورد و آن گاه تحویل تهیه کننده و کارگردان می دهد تا آن را بزرگ کنند.

این کتاب با فاصله گرفتن از رویکرد ساده «چگونه» که در بسیاری از کتاب های مشهور فیلم نامه نویسی مشاهده می شود، قصد دارد خلاقیت در عمل را با راه های افزایش آگاهی انتقادی نسبت به کار عملی و نتایج آن مرتبط سازد و بحث های چالشی و برانگیزنده ای را در این حوزه مطرح نماید.

در کتاب به تبیین تفاوت یک فیلم نامه نویس با نویسندگان دیگر پرداخته شده و آمده است: «چند مساله عملی وجود دارد که بر زندگی فیلم نامه نویس تاثیر می گذارد و آن را به شکل بارزی از زندگی سایر نویسندگان متمایز می کند. فیلم نامه نویس باید بین دو چیز تعادل ایجاد کند.: از یک سو کار مستقل، منضبط و خلاقانه در انزوا و از سوی دیگر ربطه موثر با تهیه کننده، ویراستار داستان و کارگردان و ارتقای کیفی کار از طریق ارتباط با محافل نویسندگی و نقل شفاهی داستان.فیلم نامه نویس باید یاد بگیرد سریع کار کند. به نقدهایی که درباره کارش می شود توجه کند، نسخه های فیلم نامه را سر وقت تحویل دهد و کار را به چند شکل مختلف مثل نقل شفاهی، سیناپس و طرح گام به گام ارائه نماید.»

در این کتاب مخاطب با مراحل نگارش فیلمنامه نیز آشنا می شود. این کتاب مباحث آموزشی خود را در چهارده فصل ارائه می دهد. مبانی، سوژه: تبدیل ایده ها به شخصیت، ساختار و روایت، داستان گویی با تصویر، گفت و گو و بیان، فرهنگ های فیلم نامه نویسی، نکات کلیدی و تمرین های مربوط به مبانی و داستان گویی با تصویر اسامی برخی از فصل های این کتاب است.

در هر بخش و فصل نیز مفاهیم به سادگی توضیح داده شده است. مثلا در کتاب ذکر شده که منظور از پرورش فیلم نامه، مرحله بعد از انتخاب ایده تا ارائه فیلم نامه نهایی است. پرورش به معنای پیچیده کردن نیست بلکه به معنای ساده کردن است. ساده سازی در واقع باعث می شود لایه های عمیق تر و پیچیده تری پدید آید.

در بخشی از کتاب نیز مراحل چندگانه فیلم نامه نویسی به شرح زیر توضیح داده شده است: نقل شفاهی، طرح کلی، پیش نویس فیلم نامه، طرح گام به گام، نسخه اول فیلم نامه، نسخه های بعدی (تا بیست نسخه یا بیشتر) و نسخه نهایی فیلم نامه

توجه به فیلم نامه نویسی نامتعارف
در سال های اخیر علاوه برشیوه های رایج و کلاسیک، شیوه های خاص و نامتعارفی نیز در فیلمنامه نویسی دنیا رواج یافته است. روایت پازل گونه داستان، روایت داستان از پایان به آغاز، روایت سیال ذهن و... برخی از این شیوه هاست که در داخل نیز طرفدارانی دارد. این کتاب ضمن پرداختن به شیوه های کلاسیک و متعارف، به شیوه های نامتعارف فیلمنامه نویسی نیز پرداخته است.

نکته حائز اهمیت درباره اثر آن است که در هر مورد، مثال هایی از فیلم نامه نویسی را ذکر می کند. فیلم های مشهور و شناخته شده ای همچون فیلم «میزری» و «آرواره ها»، دستمایه این مثال ها هستند و این مساله درک مباحث کتاب را برای مخاطب آسان تر می کند.

همچنین در بخش دیگری از کتاب به اشتباه های رایج در این عرصه و شیوه درست آن هم پرداخته شده است. مثلا در صفحه 96 کتاب آمده است: «بسیاری از نویسندگان تازه کار، توضیحات صحنه را مثل داستان می نویسند، یعنی چیزی می نویسند که امکات تبدیل شدن به قاب تصویر را ندارد و ضرب آهنگ خواندن را کُند می کند. اولا، کنش صحنه باید در زمان حال نوشته شود. مثل: شخصیت تصمیم می گیرد و انجام می دهد، نه تصمیم گرفت و انجام داد. فیلم نامه فرمی فعال و فرایندی زنده است و کنش باید منعکس کننده این معنا باشد. ثانیا نویسنده باید فقط چیزی را بنویسد که مخاطب می بیند. هدف از توضیحات صحنه این است که مخاطب اتفاقی را که در قاب تصویر جریان دارد احساس کند، نه آنچه در گذشته اتفاق افتاده است».

«دیالوگ نویسی» هم دیگر مباحث مهم و جدی کتاب است که مورد توجه اثر قرار گرفته است. در بخش دیگری از کتاب درخصوص مبحث «گفت و گو و بیان» می خوانیم: «کسانی که از نزدیک با فیلم نامه نویسی درگیر نیستند معمولا فکر می کنند مهم ترین کار نویسنده نوشتن گفت و گو است. در هر صفحه از فیلم نامه معمولا مقدار زیادی فضای خالی، مختصری توضیح صحنه و مقدار نسبتا زیادی گفت و گو وجود دارد اما کیفیت فیلم نامه در وهله اول منوط به کار نامحسوس روی ساختار، شخصیت و شکل دادن به صحنه ها است. نوشتن گفت و گوی خوب مهارت مهمی است اما به هیچ وجه تنها مهارت لازم نیست... گفت و گوهای آماتوری معمولا اضافه زیاد دارند. مقدار زیادی گفت و گو در آنهاست. معمولا بدون عمق، کشمکش و ضرباهنگ است اما گفت و گوی سینمایی با حرف زدن های روزمره خیلی فق دارد. گفت و گوی سینمایی تند و تیزتر و جهت دار تر است».

مترجمی که به دنبال نظریه ای تازه است
گذر آبادی خود دانش آموخته سینما است و ترجمه بیش از چهل عنوان کتاب سینمایی و غیر سینمایی را در کارنامه کاری خود دارد. او تاکنون دوبار موفق به دریافت قلم زرین جشن کتاب سال سینما شده که از سوی خانه سینما برگزار می شود. این مترجم چند سالی است به تدریس فیلمنامه نویسی، ارایه مشاوره به نویسندگان جوان و برگزاری سمینارهای تخصصی در زمینه آموزش فنون فیلم نامه نویسی می پردازد. وی در حال حاضر بر نظریه ای تازه در زمینه ساختار فیلمنامه کار می کند که به جای پرده و سکانس، روی صحنه های فیلم نامه تمرکز دارد.

این کتاب در شمارگان دوهزار و 400 جلد، در 316 صفحه و به قیمت 15 هزار تومان عرضه شده است.