سید علی شجاعی، نويسنده و قائم مقام انتشارات نيستان درباره دغدغه سال‌های اخیرش در حوزه کتاب به خبرنگار خبرگزاري کتاب ايران(ايبنا) گفت: از حدود 8 سال گذشته، سال به سال استقبال و خرید کتاب درحال پایین آمدن بوده است و یک شیب نزولی را طی می‌کند. درست است که هرسال از لحاظ ریالی بیشتر از سال پیش می‌فروشیم، و درست است که ما هر سال به تعداد عناوین کتاب‌هایمان اضافه می‌کنیم، ولی فروش ما از لحاظ عنوانی، کمتر شده است.

شجاعی در تشریح دلایل اصلی این کاهش مخاطب، اظهار داشت: یکی از عمده ترین دلایل آن این بود که در سال 84 سوبسید کاغذ را برداشتند و گفتند که ما این سوبسید را به مخاطب کتاب می‌دهیم؛ بطوریکه قیمت کاغذ در سال 84 از بندی 7 هزار تومان، به بندی 21 هزار تومان تبدیل شد و قیمت کتاب 3 برابر افزایش پیدا کرد. همینطور افزایش 3 برابری نرخ ارز از دیگر عوامل مهم ریزش مخاطب کتاب بوده است که با این حساب، قیمت کتاب 2 بار به میزان 3 برابر افزایش پیدا کرد.

قائم مقام مدیر انتشارات «کتاب نیستان» با بیان سوالاتی گفت: ایده کلی اختصاص هدفمند سوبسید در قالب بن کتاب، ایده درستی است، اما در شکل اجرایی آن شیوه درستی در پیش گرفته نشده است؛ سوال من این است که به چه مخاطبی سوبسید می‌دهیم؟ آیا این تصور درست است که ما با این فرض که تنها کتابخوان‌های ما، دانشجو و قشر دانشگاهی هستند، بن کتاب را به آنها اختصاص دهیم؟

وی ادامه داد: من 10 عنوان کتاب دارم، جایزه داخلی دارم، اما یک ریال بن نگرفتم و بسیاری از اقشاري که امثال من هستند؛ اما از آن مهم‌تر زنان خانه‌دار هستند که بخش قابل توجهی از سرانه مطالعه کشور را به خود اختصاص داده‌اند. حتی اگر خواننده رمان زرد باشند، بخشی از بدنه کتاب‌خوان کشور بودند، ولی وقتی که به آنها سوبسید نمی‌دهیم، طبیعتا آنها هم نمی‌توانند کتاب بخرند.

شجاعی با انتقاد از شیوه اختصاص بن کتاب به مخاطبان که در دولت نهم و دهم پايه گذاري شد، تأکید کرد: زنان خانه دار، مخاطب ندیده شده جدی حوزه کتاب هستند که با این روالی که در پیش گرفتیم، آنها را از دست داده‌ایم. زمانی که برای اختصاص این سوبسید به مخاطبان کتاب تصمیم‌گیری می‌کردیم، خانم خانه‌دار را کجای این جریان دیدیم؟ آیا دانشجویان تنها قشر کتاب‌خوان ما هستند؟ در گذشته کتاب برای همه تا یک حدی ارزان بود و در یک حدی نگه داشته می‌شد که همه می‌توانستند خرید کنند، ولی الان این امتیاز فقط برای دانشجویان است و به بقیه نمی‌رسد.

این نویسنده با اشاره به سابقه 13 سال حضور در نمایشگاه کتاب، افزود: در این سال‌ها درتمام 10 روز نمایشگاه کتاب حاضر بودم و می‌دیدم که در گذشته چه افرادی به غرفه مراجعه و خرید می‌کردند؛ من این دسته از مخاطبان را دیده‌ام، ولی مسئولین آن خانم خانه‌دار را اصلا ندیدند! حتی یک آدم فرهیخته که کارمند است و دانشجو نیست، آیا جزء مخاطبان کتاب هست یا خیر، و اگر هست پس بن‌های آنها چه شده است؟ متاسفانه امکان خرید این مخاطبان با این شرایط، از بین رفته و خودمان داریم به ریزش مخاطب کتاب کمک می‌کنیم.

شجاعی با اشاره به ارتباط نزدیکی که این سال‌ها با مخاطبان کتاب داشته‌ گفت: در این مدت شاهد بازخورد تصمیمات و سیاست‌گذاری‌های این حوزه بوده‌ام؛ بطوریکه مثلا تا 7 یا 8 سال پیش ما نمی‌دیدیم که مخاطب به غرفه مراجعه کند و کتاب مورد نظرش را بردارد و تنها بخاطر قیمت، آن را سرجایش بگذارد و نتواند کتاب بخرد؛ در حالیکه در سال‌های اخیر و به خصوص در این دوره، هرساعت حداقل 3 مورد از این دست دیده می‌شود و باید بگویم که دیدن این صحنه‌ها واقعا دردناک است.

وی در پایان گفت: درحالی که تلاش همه مسئولین و دلسوزان فرهنگی این است که کتابخوانی را بین همه مردم اشاعه دهند، و اتفاقا این پتانسیل بین اقشار مختلف هم وجود دارد، ولی عدم توان خرید کتاب و توزیع نامناسب بن کتاب، این فرصت را از آنها گرفته است.