به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) آیین رونمایی و معرفی کتاب «دیپلماسی ایران و توافقنامه 598» عصر دیروز، 17 اردیبهشت 93 با حضور محمد سوری، مجید مختاری، ایرج همتی و داوود صفایی، نویسندگان این کتاب و از پژوهشگران و راویان دفاع مقدس در سالن اصلی سرای اهل قلم بیست و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.

در ابتدای این برنامه، محمد سوری به شرح گزارش کوتاهی از نحوه پذیرش قطعنامه 598 سازمان ملل از سوی ایران پرداخت و سپس از نویسندگان اثر خواست که توضیحاتی را درباره این کتاب بیان کنند.

ایرج همتی، روش تحقیق در کتاب  «دیپلماسی ایران و توافقنامه 598» را مطالعه روند تصمیم‌گیری کلان کشور در حوزه جنگ و سیاست خارجی عنوان کرد و افزود: ارتباط ایران با سیاست‌هایی که در فرایند این تصمیم‌گیری‌ها نقش داشتند نیز در مقاله‌های کتاب بیان شده است. در عین حال نیازمند طراحی چالش‌های ویژه‌ای بودیم که بتوانیم رابطه دیپلماسی را با جنگ تبیین کنیم. در این مورد به نظریه سرلشگر «کارل فن کلوزویتز» توجه داشتیم و البته این یک نظریه عمومی در حوزه جنگ و سیاست است.

وی با اشاره به نقش مستقیم ابزار دپلماسی برای هدایت جنگ گفت: راه حل دیپلماتیک هیچ‌گاه تمام پیروزی را از آنِ یک طرف نبرد نمی‌داند. در تایید مطالب این اثر، علاوه بر بهره‌گیری از آثار منتشر شده داخلی و خاجی در این زمینه، برای نخستین‌بار به برخی از اسناد دیپلماتیک مراجعه شد و نیز به مصاحبه‌های اختصاصی با برخی از دیپلمات‌ها و نظامیان سال‌های جنگ تحمیلی از جمله آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، سردار محسن رضایی، محمد جواد ظریف، دکتر عباس ملکی پرداختیم. ناگفته‌های مهمی از میان این مصاحبه‌ها مطرح شد که بخشی از مستندات حایز اهمیت کتاب درباره ماهیت رفتار دیپلماتیک ایران در سال‌‌های جنگ تحمیلی است.

همتی همچنین به امتناع برخی از مسوولان دوران جنگ از مصاحبه اشاره کرد و افزود: دیپلماسی ایران تعادل ناپایداری را میان مولفه‌های آرمانگرایانه و واقع‌گرایانه سیاست خارجی را تجربه کرد که به ماهیت دوگانه جنگ و فرایند‌های آن مربوط می‌شود. این واقعیت به پیوستگی جنگ تحمیلی و انقلاب اسلامی منجر می‌شود. به این معنی که شرکت در جبهه‌های جنگ نه‌تنها نشان دهنده دفاع از میهن، بلکه حاکی از تعهد به انقلاب اسلامی نیز شناخته شد. این امر بر نحوه دفاع در جنگ نیز اثر گذاشت و تصمیم‌گیری را نیز برای دستیابی به اهداف انقلاب تحت تاثیر قرار می‌دهد.

نویسنده «دیپلماسی ایران و توافقنامه 598» منطق راهبردی را دیگر موضوعی دانست که جنگ از آن برخوردار است و گفت: پیشبرد موازی دو منطق گفتمانی و راهبردی، سبب شدکه دیپلماسی ایران در مواجهه با رویدادها و موقعیت‌های مختلف از پیگیری فرصت‌هایی که برای بهره‌برداری سیاسی و دیپلماتیک جنگ از موضع برتری نسبی برخوردار بود باز بماند. این مهم‌ترین فرضیه کتاب «دیپلماسی ایران و توافقنامه 598» است. 

وی با بیان این که دیپلماسی ایران در سال‌های جنگ از دستو‌رالعمل محدودی تبعیت می‌کند، تصریح کرد: این دستور کار شامل تببین شرایط عادلانه ایران برای پایان جنگ و کاستن از هزینه‌های بین‌المللی و دیپلماتیک ادامه جنگ است. با این ابهام سیاسی مواجه هستیم که آیا درک روشنی از حقوق سیاسی وجود دارد؟ مقامات سیاسی ایران آن‌قدر در پی طرح‌ها و برنامه‌های عملیاتی با هدف دستیابی به برتری قاطع در پایان جنگ از موضع قدرت بودند که فرصت ملاحظه یا قضاوت درباره شرایط کمتر مطلوب و به حرکت درآوردن وزنه‌های دیپلماسی بر اساس آن را به دست نیاوردند. دلایل و شرایطی که درباره نحوه پذیرش قطعنامه در این کتاب ارایه می‌شود، تایید کننده همان روایتی نیست که تلاش‌های مقامات ایرانی برای پذیرش قطعنامه به همان صورتی که پذیرفته شد، بر آن تاکید دارد.

مجید مختاری به عنوان دیگر نویسنده این اثر اظهار کرد: از نزدیک شاهد تلاش‌های ایرج همتی بودم که از سال 1387 آغاز شد. هرگونه ارزیابی موضوع‌های مربوط به جنگ ایران و عراق، سه ملاحظه آشکار دارد؛ نخست این که نظام جمهوری اسلامی تحت فشار‌های بین‌المللی و موضع‌گیری‌هایی در این باره بوده که در دوران جنگ مسوولان ایرانی را از تصمیم‌گیری در شرایط مطلوب باز می‌دارد. ملاحظه دیگر، ساختار اداره کشور در طول جنگ است که اداره جنگ و اداره مردم در این ساختار مطرح بودند.

وی ملاحظه سوم در این زمینه را متاثر از ساختار اداره کشور دانست و افزود: این ملاحظه دوگانگی در اداره کشور بود. فشار‌های بین‌المللی در حوزه‌های نظامی، سیاسی و دیپلماتیک، اقتصاد و... بر کشور ما تاثیر داشت و این هر گونه تصمیم‌گیری را تحت تاثیر قرار می‌داد. روند جنگ و صلح موضوع اصلی کتاب «دیپلماسی ایران و توافقنامه 598» است.

در پایان این برنامه از کتاب «دیپلماسی ایران و توافقنامه 598» با حضور نویسندگان اثر رونمایی شد.