به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست تخصصی «تاریخ اطلاعات؛ حوزه‌ای نوظهور در علم اطلاعات و دانش‌شناسی» در نخستین روز بیست و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، با حضور پژوهشگران ومولفان حوزه علم اطلاعات، در سرای کتاب و رسانه اهل قلم برگزار شد.

دکتر غلامرضا فدایی،‌ عضو انجمن علمی کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه شهید چمران اهواز،‌ در این نشست اظهار کرد: بی‌توجهی به مقوله تاریخ، ناشی از تاثیرپذیری از مباحث آماری و تکنولوژی است. تاریخ اطلاعات، به استنباط مورخ نیاز دارد که کار عظیمی است؛ البته هرچه شواهد کمتر باشد، نیاز به استنباط مورخ بیشتر است.

مفاهیم تاریخ اطلاعات مربوط به قرن‌های گذشته است
سردبیر نشریه کتابداری کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، با انتقاد از مرزبندی برای بررسی تاریخ اطلاعات ادامه داد: این موضوع که بررسی تاریخ اطلاعات را به سال‌های بعد از سال 2000 مربوط محدود می‌کنند، کار خطایی است. در صورت ریشه‌یابی متوجه این موضوع می‌شویم که مفاهیم تاریخ اطلاعات با مفاهیم دیگر به قرن‌های گذشته مربوط است.

مولف کتاب «آشنایی با نسخ خطی و آثار کمیاب» گفت: مساله علم اطلاعات، از مقولات بسیار جدی است. وقتی درباره تاریخ اطلاعات سخن می‌گوییم این موضوع مطرح می‌شود که آیا اطلاعات علم است؟ آیا پیش از این نبوده است و اگر نبوده، پیش از این چگونه اطلاع‌رسانی انجام می‌شده است؟ و اینکه چه پیوندی می‌توان میان دوران حال و گذشته برقرار کرد؟

این پژوهشگر علم اطلاعات در ادامه بیان کرد: برای بحث جدی در این زمینه باید مباحث نظری را تبیین کنیم. اینکه اطلاعات چیست و برای ورود به بحث تاریخ اطلاعت باید تعریف و ماهیت آن‌را بدانیم. اگر تعریف درستی از ماهیت علم اطلاعات داشته باشیم، متوجه می‌شویم که تاریخ علم اطلاعت تنها محدود به سال‌های 2000 به بعد نیست.

سردبیر فصلنامه پیام کتابخانه، با اشاره به این موضوع که پیش از این نگاه به این علم نگاه سیاسی بوده، افزود: امروزه نگاه‌ها براساس ارزش‌ها است. تاریخ اطلاعات براساس تاریخ اجتماعی یک پیش‌فرض دارد و آن اینکه پرکتیس‌ها، اصل تجربه انسانی است و تجربه موجب علم و آگاهی است که بدون آن هیچ چیز به وجود نمی‌آید. باید دید که چگونه می‌توان این علم را در زندگی پیاده کرد.

تاریخ را تجزیه نکنیم
فدایی در پایان سخنانش اظهار کرد: از زمان ظهور جریان الکترونیکی، اطلاعات را تکنولوژی‌زده کرده‌ایم. از آن زمان به بعد در این علم تجزیه صورت گرفته که در واقع نیازی به تجزیه تاریخ اطلاعات نیست. نباید تاریخ را تجزیه کنیم، بلکه باید بخش‌های مربوط به آن‌را به‌صورت پیوسته و یک کل واحد ببینیم.

ریشه تاریخ اطلاعات به سال 2000 می‌رسد
سیامک محبوب، پژوهشگر علم اطلاعات، در نشست «تاریخ اطلاعات؛ حوزه‌ای نوظهور در علم اطلاعات و دانش‌شناسی» عنوان کرد: وقتی از واژه اطلاعت به‌عنوان یک پدیده صحبت می‌کنیم به معنای نا آشنایی بشر نسبت به این مقوله نیست. ریشه تاریخ اطلاعات به سال 2000 می‌رسد به این معنا که از آن تاریخ مطلقا با این بحث مواجه هستیم.

نویسنده کتاب‌های «وندالیسم در کتابخانه‌های عمومی» و «اقتصاد دانش» ادامه داد: تلقی از پرکتیس‌های تاریخ اطلاعات این است که در دوران‌های مختلف، چگونه اطلاع‌رسانی انجام می‌شده و چه نهاد‌های اجتماعی برای کسب اطلاعات وجود داشته است.

وی گفت: علم اطلاعات مانند یک کالبد به‌هم پیوسته است. شکستن واژه‌ها در این علم، یعنی جدا کردن تاریخ از هم و این مساله برای ارایه تعریفی درست از تاریخ اطلاعات مشکل ایجاد می‌کند.

تاریخ اطلاعات با مساله اخلاق مربوط است
محمد خندان، پژوهشگر و نویسنده نیز در این نشست علمی، عنوان کرد: تاریخ اطلاعات اصطلاح جدیدی است که به سال 2000 برمی‌گردد و به‌عنوان یک واحد تخصصی برای پوشش مجموعه‌ای از اطلاعات است که به جنبه‌های تاریخی خواندن، نوشتن و رابطه بین نویسنده و خواننده برمی‌گردد. این جریان حاکی از تولد رشته‌ای جدید است که پراکتیس‌ها در این علم و در مرحله رفتار، در مناسبات اجتماعی به عرف تبدیل می‌شوند.

وی ادامه داد: هدف این است که این حوزه به‌عنوان حوزه مستقل مطالعاتی مورد بررسی قرار گیرد، زیرا تاریخ به ما دگر‌اندیشی و دگر‌بودگی یاد می‌دهد. تاریخ اطلاعت، با مساله اخلاق ربط پیدا می‌کند.

خندان، علم اطلاعات را موضوعی نوظهور دانست و گفت: فهمی که ما از اطلاعت داریم این است که آن‌را یک جور دانش بسته‌بندی شده می‌دانیم. در حالت کلی تلقی که از این مفهوم داریم دانش خرده شده و بسته‌بندی شده‌ای است که از همه مجاری آن‌را منتقل بفرستیم.

تاریخ اطلاعات، تاریخ روزمره انسان‌‌های عادی است
نویسنده کتاب‌های‌ «کاوش‌های فلسفی در عرصه مطالعات اطلاع‌رسانی»، «فلسفه اطلاعات در نظر لوچیانو فلوریی و رافائل کاپورو» و «شناخت اطلاعات»در پایان اظهار کرد: تعریفی از تاریخ اطلاعات است که می‌گوید تاریخ اطلاعات با مقوله اطلاعات متفاوت است. تاریخ اطلاعات تجربه انسان روزمره از اطلاعات است. بحث تاریخ اطلاعات با تاریخ اجتماعی پیوند خورده است. تاریخ اطلاعات تنها تاریخ قهرمانان و بزرگان نیست، بلکه تاریخ روزمره انسان‌‌های عادی است.

نشست تخصصی «تاریخ اطلاعات؛ حوزه‌ای نوظهور در علم اطلاعات و دانش‌شناسی» چهارشنبه دهم اردیبهشت‌ماه، در سرای کتاب و رسانه اهل قلم، واقع در نیم طبقه بالای شبستان برگزار شد.

بیست و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، از دهم تا بیستم اردیبهشت‌ماه در مصلای امام خمینی‌ (ره) برپاست.-