حامد نیریعدل، خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- از آنجا که ناشران ایرانی عمده توجهشان برای عرضه کتابهای تازه معطوف به نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران است این گروه در روزهای بهار بیش از پیش درگیر کارهای فنی و نهایی چاپ کتابهایشان میشوند. خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) به مناسبت گشایش نمایشگاه کتاب بیست و هفتم از فرایند و تلاشهای ناشران برای عرضه آثار تازهشان در فصل رونق کتاب، گزارش میدهد.
درخواست 13 هزار فیپا طی سه ماه
معمولا ناشران پس از تولید محتوای کتاب در نخستین گام برای دریافت فیپا اقدام میکنند، بر همین اساس شمار قابل توجهی از آثار در آخرین روزهای سال گذشته برای دریافت فیپا به کتابخانه ملی ارسال شدند. در زمستان سال 1392 و همچنین فروردینماه سال جاری شاهد تلاش بیشتر ناشران برای دریافت فیپا بودیم. طی سهماه اخیر تقاضا برای دریافت فیپا (فهرستنویسیِ پیش از انتشار) نسبت به دیگر ماههای سال افزایش داشته است. به گفته مسوولان بخش فیپای کتابخانه ملی، در سه ماه پایانیِ سال 92، بیش از 13هزار درخواست فیپا در این مرکز ثبت شده است. البته یکی از دلایل ثبت این تعداد کتاب در این دوره زمانی، تمهیداتی است که وزارت ارشاد برای حضور ناشران در نمایشگاه کتاب در نظر گرفته است. مسوولان اداره کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، محدودیت زمانی برای پذیرش و ثبت کتابها برای عرضه در نمایشگاه را کاهش دادهاند. این در حالی است که در دوره قبل، ناشران باید حداکثر تا نیمه بهمن ماه کتابهایشان را برای عرضه در نمایشگاه به ثبت میرساندند.
تسریع در صدور مجوز کتابها
بررسی زمان انتظار کتابها برای دریافت مجوز در مقایسه با سالهای پیش، نشان از تکاپوی بیشتر ارشاد برای تسریع در روند صدور مجوز است؛ به ویژه بعد از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید که از تعامل ارشاد با ناشران به عنوان اولویتهای اداره کتاب یاد شده است. بر این اساس ناشران در آستانه نمایشگاه کتاب با اطمینان از اینکه در زمانی نه چندان طولانی مجوز انتشار را دریافت خواهند کرد، به زمانبندی و برنامهریزی برای آمادهسازی کتابهایشان پرداختند. موضوعی که رییس اداره کتاب نیز آن را تأیید میکند و میگوید: «در سه ماهه اخیر به بیش از 7 هزار درخواست مجوز، پاسخ دادهایم. بیشترین حجم کتابهای ارسالی در بهمنماه و اسفندماه سال گذشته بود. با وجود آنکه نسبت به ماههای دیگر میانگین ورودی کتاب به اداره برای درخواست مجوز خیلی بیشتر شده بود، سعی کردیم در بازه زمانی کوتاه به درخواستها پاسخ بدهیم. در دو ماه آخر سال گذشته 10 هزار عنوان کتاب ارسال شده بود، هفت هزار و 500 عنوان آن کتاب چاپ اول و دو هزار و 500 عنوان هم کتاب تجدید چاپی بودند.
از سوی دیگر، در دولت جدید محدودیتهای پیشین برای حضور ناشران در نمایشگاه کتاب تا حدی برداشته شده که این رویکرد سبب تلاش و فعالیت بیشتر ناشران شده است. همچنین حضور برخی ناشرانی که در دورههای پیش، اجازه حضور در نمایشگاه نداشتند از تلاش وزارت ارشاد برای رونق بخشیدن به نمایشگاه کتاب این دوره خبر میدهند.
مدیر انتشارات کویر در اینباره میگوید: پس از سه سال محرومیت از حضور در نمایشگاه، با حمایت و همکاری معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، با 160 عنوان در نمایشگاه کتاب تهران شرکت میکنیم که 10 عنوان از این کتابها را برای اولین بار در نمایشگاه عرضه میکنیم.
محمدجواد مظفر میافزاید: در چند ماه گذشته، روند صدور مجوز کتاب بسیار سریعتر و منطقیتر شده است و از اعمال سلیقه جلوگیری میشود. همچنین بعضی از کتابهای انتشارات کویر که در دوره قبل، غیرقابل انتشار تشخیص داده شده بودند، با بررسی دقیق مسوولان جدید وزارت ارشاد، مجوز انتشار گرفتهاند.
به گفته وی، این روند باعث افزایش انگیزه ناشران برای حضور در نمایشگاه و ادامه فعالیتهای فرهنگی میشود.
همچنین آمارهای منتشرشده در این زمینه نیز گفتههای مدیر انتشارات کویر را تأیید میکند. به گزارش خانه کتاب، از ابتدای امسال تا چهارم اردیبهشت ماه، بیش از پنج میلیون و 580 عنوان کتاب در کشور منتشر شده است. کتابهای با موضوع «علوم عملی» با 733 هزار و 200 عنوان، «ادبیات» با 705 هزار و 140 عنوان، «علوم اجتماعی» با 615 هزار و 253 عنوان، و «دین» با 575 هزار و 230 عنوان، بیشترین تعداد کتابهای منتشرشده در این دوره زمانی بودهاند.
گرچه ممکن است بخش عمده این عدد مربوط به ناشران دولتی باشد اما ناشران خصوصی پرکار نیز در شکل گرفتن این آمار نقش دارند، از جمله انتشارات ققنوس که امسال با 700 عنوان کتاب در نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران حضور دارد. به گفته امیر حسینزادگان، مدیر انتشارات ققنوس 60 عنوان از این کتابها در سال 92 منتشر شدهاند یا برای اولین بار در نمایشگاه عرضه میشوند. این تکاپو البته فقط مختص ناشران تهرانی نیست و ناشران و مؤسسات انتشاراتی دولتی و خصوصی از استانهای مختلف نیز خود را آماده حضور در نمایشگاه بیستوهفتم کردهاند. نمایشگاه کتاب تهران مخصوصاً برای ناشران شهرستانی که کمتر از همصنفهای تهرانی خود امکان عرضه گسترده آثارشان را دارند، فرصت مناسبی است تا خود را در بازار نشر کشور بیشتر مطرح کنند.
به گفته احمد کمالینژاد 1296 ناشر از میان ناشران ثبتنام کننده، تا 31 فروردین برای حضور در نمایشگاه و دریافت غرفه، اعلام آمادگی کردند. از این میان، 645 ناشر از تهران و 436 ناشر از شهرستان به صورت مستقل و 60 ناشر از تهران و 43 ناشر از شهرستان به صورت مشترک، برای دریافت غرفه ثبتنام کردند. همچنین از این تعداد 59 ناشر از تهران و 53 ناشر از شهرستان نمایندگی عرضه کتابهای خود را به دیگر ناشران واگذار کردهاند.
رونق یا کسادی پخش کتاب
یکی از انتقادهای وارده به نحوه برگزاری نمایشگاه کتاب تهران، این است که نمایشگاه کتاب «فروشگاه» است و چندان شباهتی به نمایشگاه کتاب ندارد. یکی از دلایل کسانی که این موضوع را مطرح میکنند این است که در زمان برگزاری نمایشگاه کتاب تهران، یک بخش مهم صنعت نشر، یعنی شرکتها و مراکز پخش، موقتاً از چرخه این صنعت حذف میشوند، در حالی که این تلقی صحیح نیست. مدیر شرکت پخش کتاب گزیده در اینباره میگوید: درست است که در زمان برگزاری نمایشگاه، سفارشهای دریافتی مراکز پخش از تهران کم میشود اما سفارشهای ما از شهرستانها افزایش مییابد. در واقع، بسیاری از کسانی که از استانها و شهرهای دیگر به نمایشگاه میآیند، فهرستی تهیه میکنند و آنها را سفارش میدهند.
ابراهیم کریمی البته معتقد است حضور شرکتهای پخش کتاب در نمایشگاه میتواند باعث رونق این شرکتها شود. وی پیشنهاد میکند که سالنی در نمایشگاه کتاب تهران در اختیار شرکتهای پخش قرار گیرد تا هم به فروش کتابهای قدیمیتر بپردازند و هم بتوانند کتابهای کمفروش را با تخفیف و به صورت حراج عرضه کنند.
بنابراین، به نظر میرسد نمایشگاه کتاب تهران خلل چندانی در کار مؤسسات پخش کتاب ایجاد نمیکنند؛ به ویژه با در نظر گرفتن این موضوع که بیشتر این مؤسسات خود ناشر نیز هستند و در نمایشگاه حضور دارند. این موضوع درباره کتابفروشان نیز صدق میکند.
چرخ صنعت چاپ هم میچرخد
وابستهترین صنعت به نشر، چاپ و صحافی است. با آغاز فصل کتاب، چاپخانههای کشور نیز دوباره رونق گرفتهاند.
مدیر فنی نشر چوگان با بیان اینکه امسال تعداد سفارشهای چاپ و صحافی در دوسه ماهِ منتهی به نمایشگاه افزایش یافته است، میافزاید: متأسفانه در سه سال گذشته و به ویژه در سال 92، حتی در ماههای پیش از برگزاری نمایشگاه هم تعداد سفارشهای چاپ افزایش چندانی نداشت، اما امسال با وجود امکان افزایش قیمت کاغذ و هزینههای چاپ، شاهد بهبود نسبیِ این وضع هستیم.
سجاد جمشیدی میگوید: افزایشهای ناگهانی قیمتها در چند سال قبل، باعث میشد که ناشران همواره نگران باشند و در سفارشهایشان احتیاط کنند. اما از چند ماه قبل، به دلیل ثبات نسبی قیمتها و ایجاد امنیت روانی در بازار نشر، تا حدی اوضاع بهتر شده است.
بیتردید، نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران بزرگترین و مهمترین رویداد و ویترین صنعت نشر کشور است. ناشران به امید تبلیغ و فروش کتابهایشان، پدیدآورندگان به امید دیده شدن و فروخته شدن آثارشان و در نهایت، خریداران با هدف خرید ارزانتر و آشنایی با کتابها و ناشران جدید، سعی میکنند این فرصت را از دست ندهند. در این میان، آنچه سالها نگرانیِ ناشران و بازدیدکنندگان را موجب شده، کیفیت برگزاری نمایشگاه کتاب، نشستهای جانبی این رویداد مهم فرهنگی است. امسال اما مسوولان جدید وزارت ارشاد و برگزارکنندگان نمایشگاه، با افزایش تعامل با اهالی نشر و بررسی مشکلاتِ پیشین، تأکید کردهاند که ارتقای کیفیت نمایشگاه کتاب تهران از اولویتهای آنهاست.-
سهشنبه ۹ اردیبهشت ۱۳۹۳ - ۰۸:۵۵
نظر شما