سیدمحمود سجادی متولد اهواز و فارغ‌التحصیل رشته زبان و ادبیات انگلیسی از دانشگاه اصفهان است. وی سال 1339 مجموعه شعر «کندوهای بی‌شهر» را در قالب نیمایی و آزاد با مضمونی معترضانه نسبت به اوضاع زمان سرود. در 1340 مجموعه شعر «قندیل»، در سال 1343، سی شعر را در مجموعه‌ای با عنوان «میکائیل و گاوآهن مغموم»، 1347 «با مومیایی نفس گریه» و در سال 1350 مجموعه‌ای از 50 شعر با عنوان «شعر جنوبی» را منتشر کرد. 

از این شاعر همچنین مجموعه مقالات پراکنده با عنوان «رنج‌های شاعران» که به مشکلات کار شاعران ایرانی در موضوع شاعری در مقابله با مسایل مربوط به خانواده، دولت و اجتماع می‌پردازد، به چاپ رسیده است. گفت‌وگوی زیر با این شاعر به بهانه ابراز نظرهای مختلف درباره حضور نحله‌های فکری مختلف در جشنواره امسال و لازم بودن یا نبودن مرزبندی میان جریان‌های مختلف شعر معاصر در ایران است.

جناب سجادی، آیا ما می‌توانیم برای یافتن نهضت شعر انقلاب به عقب‌تر برویم و جریان شعری بعد از سال 42 را شعر انقلاب بنامیم؟ مثل عصر مشروطه که شاعرانش به شاعران مشروطه موسم‌اند... 

شاعر، فرزند زمان خودش است. شاعر پرچم‌دار تحرکاتی است که در جامعه حادث می‌شود. در عصر مشروطه شاعر کسی بود که مقابل محمدعلی شاه ایستاد. برای مدتی در زمان مشروطه آرامشی حاصل شد و  شاعران مختلف شعرهای اجتماعی سرودند. ما همه این شاعران را از لحاظ جامعه شناسی، شاعر مشروطه می‌شناسیم. در انقلاب اسلامی هم شاعران برای سرنگونی شاه همکاری کردند. سال 59 جنگ شد و شاعران با احساس مسوولیت شعر جنگ سرودند. 

آیا می‌توان شاعران بعد از سال 42 را تقسیم‌بندی کرد؟ مثلاً این طور بگوییم؛ شاعران مذهبی، اسلامی، غیر دینی و غیره؟ 

شعر تاریخ مصرف ندارد. گرچه هر زمانی با توجه به اتفاقات سیاسی اجتماعی، شعر خودش را هم می‌طلبد. شاعر در مقابل مسایل سیاسی اجتماعی مسوول است. در جشنواره هشتم شعر فجر منتظر تعاطی افکاریم. از این رو من با جشنواره هشتم مخالفتی ندارم و آن را در عرصه شعر تأثیرگذار می‌دانم.

 طی چند دهه اخیر شعر مستقل داشته‌ایم؟ 

شعر مستقل داشته‌ایم. به طور قطع نمی‌توان گفت که شاعران مستقل نداشتیم و در سیاست بازی، همه شاعران را شاعر معرفی کرد. بسیاری از شاعران نه شعر آیینی گفته‌اند و نه شعر جنگ و نه انقلاب؛ اما تاریخ آن‌ها را خواهد شناخت. برخی از این شاعران بعد از انقلاب از ایران رفتند و برخی دیگر هم شرافتمندانه در ایران زندگی می‌کنند.

اصولا نباید شعر را طبقه بندی کرد. اصلاً اگر شاعری مستقل نباشد باید در شاعر بودنش شک کرد. احساس مسوولیت یک موضوع است و وابسته بودن به یک طیف و جریان سیاسی نکته دیگری است. ما شاعران بسیاری داریم که به آرمان‌های مردم اعتقاد دارند و خود را در این قبال مسوول می‌دانند اما به جایی وابسته نیستند.

در این باره می‌توان گفت که اصلا برخی شعرها سیاسی نیستند و صرفاً پیام هنری خود را به خواننده می‌رسانند. کمی درباره چنین شعرهایی بگویید. 

شاعر پیش از آن‌که بار مسوولیت و تعهد داشته باشد وجدان هنری هم دارد. علاوه بر مسوولیتش باید احساس یک هنرمند را داشته باشد. شعر هنر است و با هنر تلازم دارد. همان قدر که یک نقاشی می‌تواند سیاسی نباشد و مستقل از مفاهیم سیاسی باشد، شعر هم می‌تواند مستقل عمل کند.

به نظر شما تحقق شعار چند صدایی در جشنواره شعر امسال مستلزم رعایت چه مبانی‌ای است؟ 

غرض این است که در جشنواره امسال همه شاعران شعر بخوانند. آقای کاکایی روی این موضوع تأکید دارند. من با محدود نکردن جشنواره شعر موافقم. من البته از کسانی که بردن نامشان تابوست خودداری می‌کنم و از آن‌ها اسم نمی‌برم اما شرکت کسانی که زیر پرچم شعر زندگی کرده‌اند و شاعری برای آن‌ها دلشوره و دغدغه‌ای دوست داشتنی است، در جشنواره امسال اشکالی ندارد. امیدوارم جشنواره امسال همسو با شعارش چند صدایی باشد.*