به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، استان سیستان و بلوچستان در جنوب شرقی ایران، پهناورترین استان ایران و از سرزمین‌های اساطیری به‌شمار می‌آید که از دو ناحیه شمال (سیستان) و جنوب (بلوچستان) تشکیل شده است. در کتاب اوستا، به‌عنوان یازدهمین سرزمینی یاد می‌شود که اهورامزدا آفریده است. زادگاه رستم دستان، قهرمان حماسی شاهنامه فردوسی سیستان نوشته شده و تاریخ‌نگاران، سیستان را به گرشاسب، یکی از نوادگان کیومرث نسبت داده‌اند. 
 
شرایط ویژه، قفل ورود به گردشگری سیستان و بلوچستان

امروزه سیستان و بلوچستان به دلیل انزوا و شرایط خاص اجتماعی و امنیتی، کمتر توانسته در حوزه گردشگری جایگاهی داشته باشد. با وجود موقعیت جغرافیایی این استان، در طول تاریخ پیش و پس از اسلام در بستر حوادث و جریان‌های تاریخی قرار داشته اما اسناد و مدارک تاریخی آثار و علایم کمتری از فرهنگ و تمدن شهری و میراث‌های حاصل از آن را  نشان می‌دهد.  
 
استان سیستان و بلوچستان شامل ۱۸ شهرستان ایرانشهر، چابهار، خاش، دلگان، زابل، زابلی، زاهدان، زهک، سراوان، سرباز، سیب سوران، قصرقند، کنارک، هیرمند، نیک‌شهر، میرجاوه، نیمروز و هامون است که هر کدام به لحاظ تاریخ و موقعیت جغرافیایی دارای مناطق گردشگری و باستانی بسیاری هستند. 
 
سیستان، زادگاه رستم دستان

نام سیستان از نام اقوام آریایی «سکا» گرفته شده که در حدود سال ۱۲۸ پیش از میلاد، سیستان را به تصرف خود درآوردند اما سیستان به‌نام «نیمروز» نیز شهرت دارد. همچنین بنای بیشتر شهرهای سیستان را به پهلوانان اسطوره‌ای ایران چون زال، سام و رستم نسبت داده‌اند.
 
زمانی سیستان جزو متعلقات دولت ساسانی به شمار می‌آمد که به دست اردشیر بابکان فتح شد و در سال ۲۳ هجری قمری، مسلمانان عرب این سرزمین را به تصرف خود درآوردند. نخستین فرمانروای معروف ایرانی این سرزمین بعد از اسلام، «یعقوب لیث» صفاری از این سرزمین بود. 
 
بلوچستان، «ماکا» ی کتیبه بیستون

سرزمین بلوچستان که در قدیمی‌ترین اسناد تاریخی به آن «ماکا» می‌گفتند و در کتیبه بیستون نیز با همین نام از آن یاد شده است، در نوشته‌های هرودت تاریخ‌نگار یونانی از آن به نام «گدروزیا» معرفی شده است. امروزه بلوچستان به محل سکونت قوم بلوچ اتلاق می‌شود. 
 
پس از اسلام این سرزمین به «مکران» معروف شد. جغرافیانویسان اسلامی آن را با همین املا ضبط کرده‌اند. در حال حاضر نیز بلوچ‌ها منطقه جنوبی بلوچستان را مکران می‌نامند. برای کلمه بلوچ نیز وجه تسمیه‌ها و معانی مختلفی آورده‌اند که اغلب از حقیقت به‌دور است. شاید در قدیمی‌ترین متنی که از این کلمه یا شده شاهنامه فردوسی باشد. از زمان ساسانیان این سرزمین همواره جزیی از ایران به‌شمار می‌آمد تا این‌که با دخالت انگلیس در قرن نوزدهم میلادی به دو بخش غربی و شرقی تقسیم شد.
 
از سیستان و بلوچستان در اوستا نام برده شده است

از سیستان و بلوچستان علاوه بر اوستا، در متون پهلوی و زرتشتی مانند «پایکولی»، «شرح بنا و کتیبه ساسانیان»، «بُندَهشن ایرانی»، «یادگار زریران» و «دادستان مینوی خرد» ذکرهایی رفته است. بخش گسترده‌ای از آثار جغرافیایی کلاسیک پیش از اسلام و متون تاریخی نیز به این سرزمین پرداخته‌اند اما از آن‌جا که سیستان و بلوچستان به دلیل این‌که سرزمین پیونددهنده ایران و شبه‌قاره به‌شمار می‌آید از اهمیت بسیاری برخوردار بوده و هست، به‌طوری که همواره در سفرنامه‌های خارجیان، همچنین اسناد و مدارک کشورهای دیگر جایگاه ویژه‌ای داشته است.
 
از این میان می‌توان به «سفرنامه پاتینجر» نوشته «هنری پاتینجر»، «ایران شرقی» به‌قلم «فردریک گلداسمیت»، «یادداشت‌های سیستان» اثر «هنری راولینسون» و «دو سفرنامه درباره بلوچستان» نوشته «ادموندز بارون دوبر» اشاره کرد. با این‌حال ایرج افشار نوشته‌های «هرتسفلد»،‌ «سایکس»، «کرزن»، «فوریه» و «لاندور» را دارای بیشترین اطلاعات درباره این منطقه می‌داند.
 
شهر سوخته، تمدن 6 هزار ساله فراموش شده

سرزمین سیستان و بلوچستان دارای مکان‌های باستانی ودیدنی فراوانی است. کوه خواجه (نام دیگر آن در زبان پهلوی «اوشیدا» به معنای کوه ابدی است) تنها بلندی دشت سیستان است و مورد تقدس زرتشتیان نیز قرار دارد.
 
شهر سوخته سیستان و بلوچستان که قدمت‌ آن به  سه‌هزار و 200 سال پیش از میلاد مسیح باز می‌گردد، روی آبرفت‌های مصب رودخانه هیرمند به دریاچه هامون بنا شده بود. دوره بنای این شهر بزرگ با دوره برنز تمدن جیرفت همزمان است و ایرانیان در حدود 6 هزار سال پیش در این شهر زندگی می‌کرده‌اند.
 
تمساح مردابی یا تمساح پوزه کوتاه ایرانی با نام محلی گاندو از معدود جانوران ویژه زیست‌بوم ایران به‌شمار می‌آید که نسل آن‌ها رو به انقراض است. این تمساح‌ها در منطقه حفاظت‌شده گاندو یا باهوکلات زندگی می‌کنند.



بمپور، رودخانه شگفت‌انگیز در دل ریگزار

بمپور، رودخانه شگفت‌انگیز در دل ریگزار از نقاط دیدنی شهرستان سراوان در بخش بلوچستان رودخانه مشکید است. در یکی از روستاهای این شهرستان گنبدهایی آجری از دوره سلجوقیان دیده می‌شود. همچنین بزرگترین رود بلوچستان، بمپور، از شگفت‌انگیزترین رودهای جهان به‌لحاظ گذر از زیرزمین و در دل ریگزار است، گوشه‌ای دیگر از جذابیت‌های گردشگری این استان هستند.
 
تپه‌های شنی ایرانشهر که دایم در حال حرکتند و دامنه کوه تفتان، تنها آتشفشان فعال در سراسر ایران که پیوسته دود و بخار از آن متصاعد می‌شود، از دیگر شاهکارهای طبیعت این استان به‌شمار می‌روند. همچنین چشمه‌های گِل‌فشان چابهار پدیده‌ای طبیعی در جنوب شرقی ایران‌ است. منطقه آزاد چابهار، ساحل زیبای دریای عمان و مناطق باستانی این سواحل بخش دیگری از جاذبه‌های توریستی بزرگترین استان ایران به‌شمار می‌آید.