به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، «نارسا‌خوانی» یکی از انواع اختلال‌های خواندن در کودکان است. این اختلال،‌ به ناتوانی کودک در شناسایی حروف و واژگان اشاره دارد که روانشناسان و روانپزشکان برای آن دلایل و زمینه‌های مختلفی را مطرح می‌کنند.

نارساخوان‌ها چه کسانی هستند؟
هرگونه اختلال در خواندن را «نارساخوانی» می‌گویند. این اختلال که در کودکان شایع است با شواهدی مانند عقب‌ماندگی ذهنی یا مشکلات مغزی همراه نیست. به عبارتی دیگر این کودکان، از لحاظ جسمی و روانی تفاوتی با سایر کودکان ندارند، بلکه این اصطلاح اغلب برای کودکانی به‌کار می‌رود که علی‌رغم هوش طبیعی، توانایی خواندن ندارند.

نارساخوان‌ها کودکانی هستند که با واژه‌ها آشنایی دارند و در مکالمه از آن‌ها استفاده می‌کنند، اما توانایی درک و شناسایی نشانه‌های نوشتاری یا چاپی را ندارند. برخی نیز هر چند توانایی خواندن دارند، اما درک صحیحی از مفهوم واژه موردنظر ندارند. در کل، روانشناسان نارساخوان‌ها را به دسته عمده «نارسا‌خوان بینایی» و «نارساخوان شنوایی» تقسیم می‌کنند. 

نارسا‌خوان بینایی
مایکل باست و جانسون عقیده دارند که «نارساخوانان بینایی» اختلالاتی در ادراک و حافظه بینایی دارند. این افراد به‌طور معمول در جهت‌یابی ،تمیز اندازه و شکل، تشخیص کلمه به‌عنوان یک کل و پردازش بینایی و تجسم فضایی دچار دشواری هستند، لذا نمی‌توانند حروف و کلمات را از یکدیگر تمیز دهند، یا از روی کلمات آن‌ها را کپی کنند. 

نارساخوان شنوایی
کودکان دارای اختلال «نارساخوانی شنوایی» می‌توانند محرک‌های بینایی را تشخیص دهند، اما نمی‌توانند بین حروف و صدای آن‌ها ارتباط مناسب برقرار کنند. این گروه به‌طور معمول در تشخیص صداهای گفتاری، ترکیب صداها، نامگذاری، پردازش شنیداری، توالی حافظه شنیداری، هیجی یا ترکیب صداها برای خواندن کل کلمه مشکل دارند.

تحقیقات نشان داده است که فرایند شنوایی در کودکان نارساخوان، کندتر از کودکان عادی است و این کودکان به زمان بیشتری برای فرابری آگاهی‌ها از طریق شنوایی و بینایی نیاز دارند.

ساموئل کرک و نارساخوانی
به گفته دکتر محمد‌رضا باقرزاده،‌ اوایل دهه 1960 اختلال نارسا‌خوانی شناخته شد، اما دکتر شهروز نعمتی، تاریخ شناسایی این اختلال را به سال 1963 مربوط می‌داند و به عقیده وی «ساموئل کرک» دانشمندی بود که این اختلال را شناسایی کرد. تحقیقات در زمینه نارساخوانی نیز از سال 1974 آغاز شد.



یک نارساخوان چطور می‌بیند؟
«اسم من علی است، است اسم علی من.» نارساخوان‌ها جمله ابتدایی را به شکل دوم می‌بینند و می‌خوانند. دکتر باقرزاده در این‌باره می‌گوید: سردرگمی در خواندن واژگان به‌عنوان مثال خواندن از راست به چپ واژگان یک جمله، از دیگر مشکلات افراد مبتلا به نارساخوانی است. 

وی درباره نشانه‌های رفتاری افراد مبتلا به این اختلال می‌گوید: اغلب کودکان مبتلا به نارساخوانی، تمرکز کمی دارند و در بسیاری اوقات این اختلال با افسردگی و بیش‌فعالی نیز همراه است.

دلایل اختلال نارساخوانی
در تحقیقات صورت گرفته برای شناسایی ریشه اختلال نارساخوانی، عوامل متعددی مطرح شده است. با توجه به این مطلب ریشه اختلال‌های یادگیری، عصبی است. زمینه ابتلا به اختلال نارساخوانی به عواملی مانند مشکلات پیش از تولد و تاخیر در رشد سیستم عصبی مرکزی یا آسیب‌های مغزی، مرتبط است. 

دکتر شهروز نعمتی، ‌روانپزشک، در گفت‌وگو با (ایبنا)، عواملی مانند مشکلات ژنتیکی،‌ مشکلات زمان زایمان،‌ وزن کم کودک و نارسایی را به‌عنوان دلایل اساسی بروز این اختلال بیان می‌کند.

دکتر محمدرضا باقرزاده نیز به‌عنوان یک روانپزشک، درباره علل این اختلال به (ایبنا) گفت: براساس پژوهش‌‌‌های بین‌المللی صورت گرفته برای شناسایی علل اصلی بروز اختلال نارسا‌خوانی در کودکان،‌ مشکلات ژنتیکی، به‌عنوان مهم‌ترین علت شناخته شده است. در این تحقیقات معلوم شده که بروز اشکال در کروموزوم‌های ششم و پانزدهم، زمینه‌ساز این مشکل است. علاوه بر این، طبق پژوهش‌‌های صورت گرفته معلوم شده که آن قسمتی از مغز کودکان دارای اختلال یعنی قسمت گیج‌گاهی که مربوط به تکلم است، در مقایسه با مغز کودکان سالم متفاوت است.

شیوع در دو جنس
باقرزاده، درباره شیوع این اختلال در بین دختران و پسران می‌گوید: بعد از شناسایی اختلال «نارساخوانی» عقیده بر این بود که شیوع این اختلال در پسران سه تا چهار برابر دختران است، در حالی‌که بعد‌ها و با تحقیقات بیشتر مشخص شد، این اختلال با گستردگی 8/2 درصد در دختران شیوع بیشتری دارد.



شاخص‌های مشکلات خواندن در دانش آموزان
دکتر نعمتی، در شرح عمده مشکلات نارساخوان‌ها می‌گوید: این گروه از دانش‎آموزان در مقایسه با همسالان عادی خود در به‌خاطرسپاری متون خواندنی، ضعیف عمل می‌کنند. همچنین در انجام تکالیف خود به‌صورت مستقل مشکل داشته و در اغلب موارد به راهنمایی‌های دیگران نیاز دارند. این گروه از دانش‌آموزان، همچنین در یادگیری صدای حروف و ترکیب صداها با مشکل مواجه‌اند. دامنه محدودی از واژگان مشکل دیگری است که در این میان وجود دارد، با مشاهده گفتار و نوشته‌های این گروه از دانش‌آموزان می‌توان به محدود بودن دامنه واژگان آن‌ها پی برد. 

درمان نارساخوانی
درمان این اختلال از هفت‌سالگی شروع می‌شود. مقوله آموزش، در درمان اختلال نارسا‌خوانی، حرف نخست را می‌زند. آموزش فرد به فرد از اصلی‌ترین راه‌های درمان کودکان مبتلا به‌حساب می‌آید. «راه‌ جبرانی» تعبیری است که دکتر باقرزاده برای درمان افراد مبتلا به «نارساخوانی» عنوان می‌کند. 

وی در تشریح روش‌های درمانی می‌گوید: این اختلال نقص در شناسایی است. به همین دلیل، بزرگ نوشتن حروف و‌ بخش کردن واژگان، از موثرترین راه‌های سیر درمان است. بهره‌گیری از کارت‌های تصویر اشیا و جانداران همراه با نام آن‌ها به شکل بزرگ، می‌تواند در فرایند بهبود فرد مبتلا کمک کند.

آخرین یافته‌های درمانی اختلال نارساخوانی
مطالعات دانشمندان ایتالیایی که نتیجه آن سال گذشته در نشریه «روانشناسی عصبی» منتشر شد، سیر درمان اختلال «نارساخوانی» را سرعت بخشید. 

محققان توانستند با استفاده از وضوح پایین توموگرافی الکترومغناطیسی، سیگنال بیوالکتریک در پردازش‌های یادداشت‌های مغز و مطالعه یک گروه پانزده نفره از نوازندگان حرفه‌ای و یک گروه از مردم عادی که در یک رده سنی و بدون هیچ‌گونه دانش موسیقی بودند، آن را بازسازی کنند.

یافته‌ها نشان داد که خواندن و یادداشت واژگان در مغز نوازندگان، مناطق مختلف مغز را بیشتر از افراد بدون دانش موسیقی درگیر می‌کند. محققان دریافتند که فعالیت نیم‌کره چپ مغز، برای خواندن کافی نیست. 

این کشف به درمان کودکان مبتلا به اختلال نارساخوانی کمک می‌کند تا بتوان این منطقه از مغز که اطلاعات بصری در آن تجزیه و تحلیل می‌شود را فعال‌تر کرد. کارشناسان معتقدند، می‌توان به کمک توسعه مدار کلمات و یادداشت‌ها در مغز، به جبران ناتوانی خواندن یا نارساخوانی کمک کرد./