به گزارش خبرگزاری كتاب ایران(ایبنا)، کاوه بیات در نشست نشر تاریخ ایران که به‌مناسبت سالگرد درگذشت فاطمه پیرا، پژوهشگر تاریخ، روز دوشنبه (14 بهمن‌ماه) برگزار شد، با موضوع «سرآغاز روابط ایران و تركیه (حدفاصل فروپاشی عثمانی و شكل‌گیری جمهوری تركیه)» سخن گفت. وی با اشاره به موضوع قفقاز گفت: هنگامی که روی موضوع قفقاز کار می‌کردم، اسنادی در رابطه با ارتباط میان ایران و ترکیه به‌دست آوردم. 

وی همچنین اظهار کرد: بر پایه این اسناد، بین سال‌های 1298 تا 1304 خورشیدی، روابط میان ایران و ترکیه به‌گونه‌ای دیگر شکل گرفت. در طول 80 سال مساله‌ای جدی در روابط ایران و ترکیه وجود ندارد اما از سوی دیگر در این میان دوره فروپاشی قاجاریه و عثمانی، انتقال قدرت و ترکیب جدید در دو سرزمین در حال رخ دادن بود. 

این پژوهشگر تاریخ با اشاره به فرستادن ممتازالدوله از سوی ایران به این منطقه افزود: در این دوره هیچ خط تلگرافی میان ایران و ترک‌ها نبود و رابطه تنگاتنگی نیز میان این دو وجود نداشت، همچنین استانبول نیز به اشغال متفقین درآمد و تلاش‌های اولیه‌ای میان این دو کشور برای برقراری ارتباط رخ داد. در این دوره نیروهای بسیاری چون اسماعیل آقا شكّاک مشهور به سمیتقو و معروف به سمکو و مصطفی کمال وارد عرصه شدند اما حوزه‌ای آشفته در دو کشور وجود داشت که تا چند سال ادامه یافت تا این‌که آنکارا به‌عنوان پایتخت مشخص شد. در ایران نیز رضاشاه برای به‌دست‌گیری قدرت در تلاش بود اما در این میان آشوب‌ها و بیچارگی نصیب ایرانیان و عثمانی‌ها شد. 

وی افزود: با ورود میرزا محمدصادق طباطبایی در سال 1302 و تدوین دستورالعملی جامع، بالاخره روابط ایران و ترکیه شکلی رسمی پیدا کرد. با این حال در فاصله جابه‌جایی و استقرار دو نماینده ایران و ترکیه در دو کشور تنش‌های جدی ایجاد شد. حل و فصل اختلافات مرزی از سوی شورای مشترک انگلیس، روسیه، ایران و عثمانی در این دوره انجام گرفت اما اشغال برخی حوزه‌های ایران از سوی عثمانی باعث به وجود آمدن تقابل‌هایی شد.
 
بیات گفت: مسایل قدیمی عشایر کُرد عراق و دیگر مسایل دلیلی شد تا در این دوره فشارهایی بر ایرانیان مقیم استانبول نیز ایجاد شود. همچنین در این دوره مسایل جدیدی چون بحث پان‌ترکیست مطرح شد که به تنش‌های بیشتر دامن زد. احمدشاه نیز در این دوره نگران تحولات ترکیه بود. مساله جمهوری و لغو سلطنت که از پیش مدنظر رجال قاجاری بود باعث شد تا روابط میان دو کشور به حال خود رها شود.

نخستین برخورد ایرانیان با نفت در کرمانشاه است
منصوره اتحادیه نیز که در این نشست با موضوع «نفت در منطقه كرمانشاه» سخن می‌گفت، بیان کرد: شنیده بودیم که از اسناد عبدالحسین میرزا فرمانفرما چیزی باقی نمانده است اما پسرش، صبار فرمانفرماییان تعداد بسیاری اسناد، نامه، عرایض، گزارش‌ها و اطلاعات دیگری در منزلش پیدا کرد که بخشی از این اسناد از بین رفته بود و بخشی از آن نیز به موزه مجلس شورای اسلامی اهدا شد. این اسناد بیشتر از جنبه تاریخ اجتماعی اهمیت دارند چرا که درباره ظلم‌هایی که به مردم روا می‌شد و گزارش‌هایی از این دست در اختیار پژوهشگران تاریخ و اجتماع قرار می‌دهد. این اسناد را به دوره حکومت‌های متخلف عبدالحسین میرزا تقسیم کردیم. 

این پژوهشگر تاریخ با بیان این‌که دو کتاب از این مجموعه اسناد در دست انتشار است، اظهار کرد: این شخص دو دوره حاکم کرمانشاه شد. گزارش حکومت اول کرمانشاه که میرزا عبدالحسین از 1320 تا 1323 هجری‌قمری حاکم آن‌جا بود و در این‌باره صحبت می‌کنم از نظر این‌که اسناد مشابهی در دسترس نداریم،‌ بسیار مهم هستند. مطالبی مربوط به وبا در سال 1321 هجری‌قمری که در کرمانشاه اتفاق افتاد در این میان وجود دارند اما مساله نفت کرمانشاه به‌دلیل این‌که نخستین‌ برخورد ایرانیان با نفت بوده، اهمیت بیشتری دارد. 

وی افزود: مجموعه‌ای از نامه‌های به‌دست آمده مربوط به مسایلی است که بعدها در سطح وسیع‌تری در خوزستان و از سوی انگلیس شاهد آن هستیم و در واقع اتفاق‌های کرمانشاه ماکتی از مسایل نفت خوزستان در سال‌های بعد به‌شمار می‌آیند. اهمیت نفت خوزستان بسیار بیشتر از کرمانشاه است اما نخستین‌بار که از نفت صحبت به میان می‌آید در سال 1320 هجری‌قمری (1902 میلادی) است. 

نشست نشر تاریخ ایران، به مناسبت سالگرد درگذشت فاطمه پیرا، تاریخ‌پژوه، با سخنرانی منصوره اتحادیه با موضوع «نفت در منطقه كرمانشاه» و کاوه بیات با عنوان «سرآغاز روابط ایران و تركیه (حدفاصل فروپاشی عثمانی و شكل‌گیری جمهوری تركیه)»، دوشنبه (14 بهمن‌ماه) در دفتر نشر تاریخ ایران برگزار شد.