به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، دکتر شهین اعوانی، عضو هیات علمی انجمن پژوهشی حکمت و فلسفه، در جریان در نشست اهالی فلسفه با معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان این مطلب اظهار کرد: متأسفانه امروزه دیگر تعریف کتاب آشکار نیست و ما با پدیده کتابسازی در حوزه فلسفه مواجه‌ایم. براساس آمار وزارت علوم بیش از 27 هزار دانشجوی فلسفه وجود دارند، در حالی که شمارگان کتاب‌های این حوزه حدود 500 نسخه است.

وی در پاسخ به کسانی که تاسیس باشگاهی برای اهل فلسفه را پیشنهاد کردند، گفت: اکثر دوستان دنبال انجمنی هستند که بتواند محفلی برای اهل اندیشه باشد، باید بگویم که ما در انجمن حکمت و فلسفه ایران چنین باشگاهی را داشتیم که از بین رفت.

اعوانی افزود: گفته می‌شود فلسفه غرب در کشور سیطره پیدا کرده است. باید ببینیم علت این موضوع چیست. در سال 47 ما 35 دانشجوی فوق‌لیسانس فلسفه داشتیم، در حالی که امروز بیش از 27 هزار دانشجوی فلسفه و 120 هیات علمی رسمی داریم اما تنها 12 استاد تمام در حوزه فلسفه غرب داریم و این موضوع نشان‌دهنده خلاءهایی است که ما در این بخش داریم.

وی در بخش پایانی سخنانش به انجام طرح‌های پژوهشی سرنوشت‌ساز در کشور اشاره کرد و گفت: به طور مثال، پژوهش درباره ابن‌سینا که می‌توانست در سطح بین‌الملل جریان‌ساز باشد، تعطیل شد! ما هشت سال نگرانی کشیده‌ایم و امیدواریم پس از این کارهایی انجام شود که ماندگار باشد.

منابع خارجی پس از 40 سال وارد کشور می‌شوند!
محمدرضا حسینی بهشتی، استاد فلسفه نیز در ادامه این با اشاره به کمبود منابع خارجی فلسفی در ایران گفت: کتابخانه‌های ما از نظر در اختیار داشتن منابع خارجی فقیرند و گاهی پیش می‌آید که برخی از منابعی که در غرب جریان‌ساز هستند، پس از 40 سال وارد کشور می‌شوند!

وی اظهار کرد: در واقع، فلسفه با زندگی ما گره نخورده است. نقطه عزیمت و بازگشت فلسفه، زندگی است و اگر ارتباطش با زندگی قطع شود دچار مشکل می‌شویم. البته ممکن است در این میان توقعاتی از فلسفه ایجاد شود که چندان واقع‌بینانه نباشد و موجب سرخوردگی شود.

حسینی بهشتی ادامه داد: به هر حال باید خلأها شناسایی شده و برای این کار پشتوانه علمی به وجود آید.

وی به آشفتگی آثار ترجمه شده اشاره کرد و گفت: اگرچه ترجمه آثار فلسفی روند رو به رشدی داشته است اما همواره مترجم در ایران دچار دوگانگی بوده چرا که مترجم از سنتی برآمده و با سنت فکری دیگری برای ترجمه مواجه است. این‌جاست که امکان دارد جابه‌جایی معانی در ترجمه متون به وجود آید و البته گاهی این جابه‌جایی‌ها نیز سرنوشت‌ساز است و آثارش تا چندین نسل بعد بر جای می‌ماند.

حسینی بهشتی درباره اطلاع‌رسانی در حوزه نشر آثار فلسفی نیز اظهار کرد: در این زمینه با حد مطلوب فاصله داریم و اگر کتاب و منبع خوبی منتشر شود خیلی تصادفی از آن مطلع می‌شویم، در حالی که با توجه به امکانات موجود باید مرکز اطلاع‌رسانی مناسبی راه‌اندازی شود.

به گفته این مدرس فلسفه، شبکه اینترنت اگرچه به رفع این معضل تا حدی کمک کرده است، اما همچنان ما در زمینه دسترسی به منابع با مشکل مواجه هستیم.

وی در پایان اظهار امیدواری کرد که با طرح کردن و جمع‌آوری مشکلات حوزه نشر این نواقص برطرف شود.

آثار کلاسیک ادیان شرقی ترجمه نمی‌شود!
ابراهیم موسی‌پور، عضو هیات‌علمی دایره‌‌المعارف بزرگ اسلامی، با اشاره به کیفیت پایین آثار ترجمه شده در حوزه ادیان و فلسفه شرق گفت: بعد از انقلاب اسلامی کارهای کمی ادیان و فلسفه شرق به «ناشران زرد» سپرده شد و ما شاهدیم که آثاری که درباره ادیانی مانند هندوئیسم و بودیسم کار شده‌اند، با وجود کمیت بالا، کیفیت چندان خوبی ندارد.

وی یادآور شد: آثار کلاسیک ادیان شرقی که 200 سال است در غرب ترجمه می‌شوند، در ایران ترجمه نشده‌اند و در این زمینه کاری صورت نگرفته است.

وی افزود: متاسفانه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز بیشتر با هندوئیسم و بودیسم مشکل دارد تا با مارکس و وبر! ما می‌خواهیم وزارت ارشاد هندوئیسم و بودیسم را به همان چوب براند!

موسی‌پور درباره مشکلات چاپ کتاب‌های فلسفی گفت: به طور مثال، یکی از آثار من پس از چندین سال مراجعه به وزارت ارشاد دوبار سانسور شده و به همین دلیل است که من انگیزه خود را برای تالیف آثار دیگر از دست داده‌ام.

پازوکی: داوری‌ام صلاحیت دارد، خودم نه!
شهرام پازوکی داور جایزه کتاب سال و کتاب فصل با اشاره به وظیفه سخت معاونت فرهنگی وزارت ارشاد در حوزه نشر گفت: متاسفانه دخالت‌های نهادهای متفاوت، مشکلات بسیاری را برای ارشاد ایجاد می‌کند.

وی ادامه داد:‌ یکی از مسایلی که من به عنوان یک داور با آن مواجهه شدم، این است که سه سال پیش دانشجویی کتابی را که شامل گفت‌وگوهای وی با من بود برای دریافت مجوز نشر به ارشاد برده بود. بعد از چندین ماه وزارت ارشاد به این نویسنده گفته بود که ما با پازوکی مشکل داریم! این چه شرایطی است که فردی می‌تواند صلاحیت داوری جوایز کتاب را داشته باشد اما خودش صلاحیت ندارد!

وی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به ترجمه کتاب‌هایی در حوزه بودیسم و هندوئیسم گفت: بسیار خجالت‌آور است که در کشوری مثل ما با این سنت قوی فکری، اجازه طرح آرای هندوئیسم و بودیسم داده نمی‌شود، در حالی که در طول تاریخ تفکر اسلامی بسیاری از حکمای ما مانند علامه طباطبایی به این موضوع پرداخته‌اند. امیدوارم نگاه ایدئولوژیک و امنیتی از این حوزه برداشته شود.

بین دین و علم تضادی نیست
منوچهر صانعی دره‌بیدی، مدرس فلسفه دانشگاه شهید بهشتی، در بخش دیگری از این نشست با اشاره به سخنانی که درباره تضاد بین دین و علم مطرح می‌شود، گفت: یکی از استادان بزرگ نوشته بود که بین علم و دین تضاد بزرگی است، در حالی که من معتقدم بین علم و دین نه تضادی وجود دارد و نه تعارضی. حکایت این دو، حکایت پیاز و سیب‌زمینی است که با هم فرق دارند اما تضادی بین‌شان نیست.

وی ادامه داد: تعارض آن‌گاه به وجود می‌آید که علم تبدیل به ایدئولوژی یا دین تبدیل به ایدئولوژی یا هر دوی آن‌ها تبدیل به ایدئولوژی شوند که تمامی این‌ها انحراف است و آنگاه این تضاد بین ایدئولوژی‌هاست، نه تضاد بین دین و علم.

این استاد دانشگاه در ادامه ترجمه کتاب‌های فلسفه را آسیب‌شناسی کرد و گفت: مترجم باید زبان جامعه مادری خود را بداند و به زبان بیگانه نیز مسلط باشد. سپس در ترجمه مهارت داشته باشد، چرا که ترجمه چیزی جز ممارست نیست.

وی تاکید کرد: مترجم آثار فلسفی باید متخصص آن حوزه نیز باشد، چراکه ترجمه از جهات گوناگونی در معرض خطر است و یک متخصص باید به این خطرات آشنا باشد.

فلسفه مهجور است
محمد سعیدی‌مهر، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس نیز در ادامه این نشست ضمن تقدیر از تلاش‌های خانه کتاب در انتشار مجلات تخصصی فلسفه و دین گفت: با وجود این تلاش‌ها، فلسفه مهجور است و در سلسله سیاست‌گذاری‌های کلان کشور به آن توجه نمی‌شود. استادان علوم انسانی نیز به چشم استاد درجه 2 نگریسته می‌شوند. حتی وزیر علوم نیز بعد از انقلاب اسلامی از رشته علوم انسانی نبوده است و این مشکلاتی است که ما با آن مواجه هستیم.

وی در ادامه به مشکلات ناشران تخصصی فلسفه اشاره کرد و گفت: در اوایل دهه 80 پس از چندین سال موفق شدم مجوز نشر را برای انتشار کتاب‌های فلسفی بگیرم، اما بعد از مدتی به دلیل گرانی مواد اولیه و سایر مشکلات نشر ما به صورت نیمه‌تعطیل درآمد.

نشست اهالی فلسفه با سیدعباس صالحی، معاون فرهنگی وزارت فرهگ و ارشاد اسلامی که امروز (13 بهمن‌ماه) با حضور جمعی از استادان برجسته و صاحب‌نظر ان حوزه فلسفه در سرای اهل قلم برگزار شد.