به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، انتظارات و خواسته‌های نویسندگان و ناشران از مدیرکل جدید اداره کتاب در دولت یازدهم، یکی از دغدغه‌های فرهنگی در حوزه کتاب محسوب می‌شد. با تغییر فضای سیاسی و به تبع آن تغییر نگاه دولت به موضوعات سیاسی و فرهنگی، بسیاری از ناشران و نویسندگان در پی آن بودند که در فضای جدید سیاسی نگاه مسوولان دولت یازدهم به مسایل فرهنگی چگونه خواهد بود؟ آیا شعارهای این دولت درباره تسریع روند ممیزی، رفع مشکلات کتاب‌های بلاتکلیف، تغییر بررسان کتاب‌ها و... تا چه میزان عملیاتی می‌شود؟

روز چهارشنبه (25 دیماه)علی شجاعی صائین با حکم علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان مدیرکل جدید اداره کتاب منصوب شد و بابرگزاری مراسم  بعدازظهر امروز (یکم بهمن‌ماه) رسما کار خود را در این دفتر آغاز کرد.
به منظور شفاف شدن خواسته ناشران و نویسندگان از اداره کتاب خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) اقتراحی را انجام داد و دغدغه‌های فعالان این حوزه را جویا شد. حال باید دید که خواسته‌ها و انتظارات نویسندگان تا چه میزان جامه عمل می‌پوشد؟

احمد شاکری (نویسنده و منتقد): تشکیل اتاق‌ فکرهای جدی در حوزه کتاب
اداره کتاب با همکاری صنوف هنرمندان رشته‌های مختلف و تاسیس اتاق فکرهای جدی به شناسایی مسایل و موانع واقعی در حوزه کتاب بپرازد. این اداره برای شناسایی مسایل می‌تواند عمق و بعد اهداف مورد نظر را در بازه‌های زمانی مشخص- به عنوان مثال پنج یا ده ساله- تعیین نماید. این افق‌نگری باید در چارچوب کلیات سند چشم انداز ایران 1404 تکمیل کننده و موید بخش‌های دیگر کشور در حوزه امنیت، اقتصاد، عدالت اجتماعی، پیشرفت و فناوری و فرهنگ باشد. انتظار می‌رود کتاب و کتابخوانی همسو و همراه دیگر جنبه‌های ملی رشد کرده و کشور را در دست‌یابی به افق‌های مورد نظر در عرصه‌های مختلف یاری کند. لازم است با برنامه‌ریزی و تشکیل اتاق فکر در حوزه‌های مختلف کتاب، به مجموعه‌های مشخصی که در این زمینه کار علمی و پژوهشی می‌کنند، واگذار شود.

مجید هادی(مدیر انتشارات پیام عدالت): تسریع در روند ممیزی گشایش بزرگی در کار ناشران است
یکی از مشکلات کلی ناشران در اداره کتاب روند کند ممیزی آثار است. متاسفانه بسیاری از ناشران نسبت به این امر گلایه دارند و انتظار دارند که هر چه زودتر آثار آن‌ها بررسی شود و مشکلات کتاب‌ها بیان شود. اگر این مورد در اداره کتاب تحقق پیدا کند، گشایش بزرگی در کار ناشران انجام خواهد شد. بسیاری از ناشران مایلند که هر چه زودتر خطوط قرمزها واضح و شفاف اعلام شوند. متاسفانه برخی آثار هستند که مدت زیادی در اداره ارشاد باقی مانده‌اند و همچنان در بلاتکلیفی بسر می‌برند.

بهاره رهنما (بازیگر و نویسنده): ممیزان باید همراه نویسنده باشند نه مانع آن‌ها
برخی از ناشران و نویسندگان آثاری در اداره کتاب دارند که پاسخ درستی به آن‌ها داده نشده است. این بلاتکلیفی موجب دلزدگی نویسندگان است و انرژی آن‌ها را برای ادامه کار می‌گیرد. از این رو بررسی مجدد کتاب‌هایی که هیچ جواب مشخصی به آن‌ها داده نشده، یکی از اولویت‌های این اداره محسوب می‌شود.
همچنین آثار ادبی باید بدون لحاظ کردن دیدگاه خاص سیاسی ممیزی شوند. اگر قرار است نظارت در کار نویسندگان وجود داشته باشد، این نظارت‌ها باید بر اساس فرهنگ و مسایل اخلاقی جامعه باشد. نباید ریز‌بینی‌هایی که در چند سال گذشته بر روی قلم نویسندگان وجود داشت، ادامه پیدا کند. همچنین ناظران و ممیزان اداره کتاب باید همراه نویسندگان باشند نه مانع ظهور خلاقیت‌های ادبی آن‌ها.

هوشنگ صفری(مدیر انتشارات گلگشت): باید برای بررسی آثار محدودیت زمانی تعیین شود
برای مدیریت اداره کتاب باید کسی انتخاب شود که نسبت به موضوع آگاهی داشته باشد. از سوی دیگر، کسی که در دور جدید مدیریت اداره کتاب را بر عهده می‌گیرد باید یک تیم خوب داشته باشد.
آقای شجاعی صائین فردی است که سال‌ها در عرصه کتاب فعالیت داشته و با ساز و کارهای این حوزه آشناست. اگر فردی خارج از این حوزه برای این اداره انتخاب شود، مطمئنا مشکلاتی ایجاد خواهد شد. فرد جدید برای هدایت این اداره باید مدتی به کارآموزی بپردازد تا با زیر و زبر کار آشنا شود و این اصلا برای ناشران خوب نیست.
یکی از مشکلات جدی اداره کتاب این است که برخی از ممیزان آثار را برای بررسی به خانه می‌برند و این کار را با تاخیر انجام می‌دهند. باید اوضاع به گونه‌ای شود که از ممیزان بخواهند آثار را در مدت زمان کوتاهی بررسی کنند و برای ممیزی اثر زمان تعیین کنند.

خسروشاهی: شمارگان 1000 نسخه یعنی مرگ مولف
در دوره فعلی شمارگان کتاب‌ها بشدت کاهش یافته است. باید به هر طریقی که می‌توانیم شمارگان کتاب را در کشور بالا ببریم تا از این طریق نویسندگان مطمئن شوند که اگر انرژی خود را برای نوشتن یک اثر می‌گذارند، این اثر چاپ خواهد شد و زحمات او بی ثمر نخواهد بود.
رسیدن شمارگان کتاب به 1000 نسخه یعنی مرگ مولف. در این شرایط باید فضا را برای مولفان و نویسندگان مهیا کنیم تا از این وضعیت خارج شویم.

سروستانی: با ناشران و نویسندگان باید برخورد فرهنگی صورت گیرد
مسوولان این اداره باید بدانند که ناشران، نویسندگان، مترجمان و شاعران عموما فرهیختگان کشور هستند و در تعامل و پاسخگویی به آن‌ها باید برخورد فرهنگی صورت گیرد.

 ممیزی از سوی افراد پخته و فهیم انجام شود. نباید از گروه‌های جوان برای ممیزی کتاب استفاده شود. از سوی دیگر باید افرادی برای بررسی انتخاب شوند که سوگیری سیاسی نداشته باشند زیرا در غیر این صورت سوگیری‌های سیاسی بر فرهنگ غالب می‌شوند و ضررهای جبران ناپذیری به فرهنگ وارد می‌شود.

عباسلو: برگزاری دوره‌های آموزشی برای ممیزان اداره کتاب
انتظار داریم که ساختار این اداره شفاف‌تر شود و قوانین آن واضح‌تر شوند. به نظر من این امکان وجود دارد که دوره‌های آموزشی برای بررسان و کارشناسان اداره کتاب برگزار شود تا این کلاس‌ها به یکدست‌تر شدن ضوابط و آرای بررسان منجر شود. همچنین با این کار روند بررسی‌ها از اعمال سلیقه‌های شخصی دور می‌شود و روند ضابطه‌مندی در این اداره جریان پیدا می‌کند.

عبدالله کوثری: ممیزی را نباید با معیار واژه و جمله تعیین کرد
مساله مهم مترجمان و مولفان در مملکت ما بیش از هر چیز این است که به ما به عنوان افراد خادم به فرهنگ و کشور نگریسته شود نه به عنوان افرادی که لطمه زننده به فرهنگ و نظام هستند. اگر این مساله حل شود، حسن تفاهم بین کسانی که در حوزه کتاب، موسیقی و فیلم به فعالیت می‌پردازند و کسانی که در راس امور و در مناصب حکومتی هستند، بوجود خواهد آمد.
یکی دیگر از اساسی‌ترین موضوعات نیز به بحث ممیزی کتاب‌ها مربوط می‌شود. ممیزی را نباید با معیار واژه و جمله تعیین کرد. نباید کار نویسندگان و مترجمان به جایی برسد که فهرست واژگانی در دست افرادی قرار بگیرد و از آن‌ها بخواهند که نظر خود را درباره یک اثر اعلام کنند. این ممیزی در حالی انجام می‌شود که این افراد به هیچ وجه ماهیت مشخصی ندارند و نویسندگان و مترجمان هرگز آن‌ها را ملاقات نمی‌کنند و حتی برخی از ایراداتی که گرفته می‌شود کاملا مضحک هستند.
به جای ممیزی آثار از روی کلمات باید دید که هدف غایی از آفرینش و ترجمه یک اثر چیست و چرا یک هنرمند یکسال از وقت خود را صرف این کار کرده است. واژه و سطر معیار خوبی برای این کار نیست.

موسایی: صدور مجورها باید روانسازی شود
طبیعتا روان‌سازی جریان صدور مجوز برای انتشار کتاب‌ها مهمترین انتظاری است که ناشران از اداره کتاب دارند. از نظر من مشکلات اداره کتاب به دو دسته تقسیم می‌شود. بخشی از این مشکل به نیروی انسانی مربوط می شود و بخش دیگری هم مربوط به مسایل مالی است. باید تلاش شود تا با استفاده از نیروهای جدید روند ارایه مجوز سرعت پیدا کند و آثار ناشران در کمترین مدت زمان در اداره کتاب بماند.

علیخانی: مسوولان اداره کتاب نویسندگان را خودی بدانند
مشکلات اداره کتاب چندان ربطی به مدیران آن ندارد بلکه سیستم این اداره باید تغییر کند. بسیاری از بررسان این اداره، نویسندگان را غیر خودی می‌دانند اما زمانی که نویسنده‌ای با یکی از این بررسان دیدار می‌کند، مسایل بر طرف می‌شوند و مشکلات بوجود آمده مرتفع می‌شوند.

انتظار من به عنوان یک ناشر از اداره کتاب این است که مسوولان این اداره با ناشران و نویسندگان مهربان باشند و برخورد آن‌ها با ناشران مناسب باشد. ناشران رابط بین نویسندگان و ارشاد هستند و باید عدالت در میان ناشران و نویسندگان به یکسان اجرا شود و تفاوتی در اجرای قوانین وجود نداشته باشد. وقتی ما به عنوان یک ناشر مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد را برای فعالیت می‌پذیریم و به تمامی خط قرمزها احترام می‌گذاریم، از مسوولان اداره کتاب این توقع را داریم که ما را خودی بدانند و رفتار توام با مهربانی با ما داشته باشند.

پرویز: هیات نظارت مانع تخلفات مدیران می‌شود
مساله اصلی حوزه کتاب در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سر و سامان دادن به هیات‌های نظارت است و متاسفانه هنوز هم در دولت جدید هیات‌های نظارت شکل نگرفته‌اند.
البته در دولت پیشین هم عزمی برای این کار وجود نداشت و احکام اعضا هیات خیلی دیر هنگام و در اواخر دولت صادر شد. از سوی دیگر در وزارت فرهنگ و ارشاد هم اعتقادی به هیات نظارت وجود نداشت.
اگر در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نظارت وجود داشته باشد، دست و پای مسوولان و مدیران بسته می‌شود و مدیران هم به دنبال دردسر برای خود نخواهند بود. این امر موجب می‌شود تا از اعمال سلیقه‌ها و تخلفات جلوگیری به عمل آید.


محمدرضا حاتمی: باید به مترجم و مولف حق دفاع از آثارشان داده شود
ممیزی حق حاکمیتی است ولی اگر قرار است بر روی کتابی اصلاحی انجام شود و یا اینکه آن اثر برای چندمین بار ویرایش شود، باید به مترجم و مولف حق دفاع از آثارشان داده شود. همچنین اگر اثری منتشر شد این آثار نقد و بررسی شوند زیرا نقد و بررسی علمی است و می‌تواند در فرآیند نگارش و نویسندگی کمک کند. اگر بحث ممیزی ادامه پیدا کند، سلیقه اندر سلیقه بوجود می‌آید و هیچ کس جرات آن را پیدا نمی‌کند که در این فضا قلم بزند. باید کاری کنیم که این خود سانسوری از نویسندگان ما گرفته شود. بهترین شیوه ممیزی نقد و بررسی کتاب است حتی قبل از انتشار آن اثر.

علومی: امیدوارم در دوره شجاعی صائین ممیزی قانونمند شود
امیدوارم در دوره آقای شجاعی صائین ممیزی شکل قانونمند پیدا کند و مشخص شود که چه چیزهایی مشمول ممیزی هستند و چه چیزهایی مشمول ممیزی نیستند. با این اقدام بسیاری از ابهامات مرتفع می‌شوند. 
 همچنین امیدوارم نظر مثبتی بین نویسنده و مقامات رسمی بوجود آید و مشخص شود که نویسنده قصد تخریب و دشمنی ندارد بلکه سخنگوی هوشمندی است که مشکلات جامعه را بازگو می‌کند.