محمدحسین محمدی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، اظهار کرد: اهل بیت(ع) همگی تفکرات‌شان در یک محور اصلی قرار داشت و آن محور، دین اسلام و قرآن بود ولی بر اساس مقاطع زمانی هر کدام یک سیره مشخص داشتند و بر همین اساس باید عملکرد و افکار‌شان در زمان خودشان بررسی شود.

وی سپس به طور تخصصی به تشریح بررسی سیره امام سجاد(ع) پیشوای چهارم شیعیان جهان پرداخت و گفت: امام سجاد(ع) با توجه به ظرفیت‌های زمانی و شناختی که از پتانسیل دین اسلام داشتند و همچنین برخورداری از علم امامت، شروع به تربیت شیعیان کردند.

پژوهشگر بنیاد فرهنگی امامت ادامه داد: قصد امام سجاد(ع) احیای اسلام بود زیرا پس از نبرد عاشورا تعداد شیعیان بسیار کاهش پیدا کرد و عده شیعیانی که پیرو امام باشند، کم شده بود. بنابراین، ایشان با توجه به ظرفیت‌های زمانی و شناختی که از پتانسیل دین اسلام داشتند و همچنین برخورداری از علم امامت شروع به تربیت شیعیان کردند، یعنی همان احیای دین اسلام که از اصول ثابت امامان(ع) محسوب می‌شود.

محمدی به نحوه تاثیرگذاری حضرت سجاد بر جغرافیای فکری مردم زمان خودشان اشاره کرد و گفت: فضای زمانه امام سجاد(ع) طوری نبود که به طور علنی به احیای دین اسلام بپردازند و شیعه را گسترش بدهند. ایشان چند روش را اجرا کردند تا فضا به نفع شیعه شود. یکی از این روش‌ها این بود که امام سجاد(ع) برای ترویج اسلام به تربیت متولیان می‌پرداختند. متولیان غلامانی بودند که توسط سپاهیان اسلام تحت عناوین مختلف از سوی خلفا به بردگی گرفته می‌شدند. حضرت سجاد(ع) این غلامان را خریداری می‌کردند و به تربیت آن‌ها مشغول می‌شدند. غلامان بر اثر نشست و برخاست با امام(ع) با سیره ایشان آشنا می‌شدند و پس از اشراف بر دین اسلام، حضرت(ع) آن‌ها را آزاد می‌کردند تا به شهر‌ها و کشورهای خود بروند و به تبلیغ دین اسلام بپردازند. گاهی نیز این غلامان اهل سرزمین‌های دور مثل آفریقا بودند.

این پژوهشگر دینی در ادامه عنوان کرد: یکی دیگر از کارهای امام سجاد(ع) خواندن دعا بود و «صحیفه سجادیه» آموزش معارف ایشان در قالب ادعیه است.

محمدی «صلوات» را که تلفیقی از توحید و امامت است، از نکات برجسته صحیفه دانست و گفت: مهم‌ترین نکته در صحیفه سجادیه، صلوات‌هایی است که امام سجاد(ع) در همه دعاهای خودشان می‌آوردند. این صلوات‌ها نشان‌دهنده یاد‌آوری ایشان از اهل بیت(ع) است چون صلوات به عنوان پیوند توحید و امامت مهم است و لازم بود این دو مفهوم برای مردم تکرار شود زیرا مدت زیادی محمد(ص) و خاندان ایشان به ناحق مورد بی‌حرمتی قرار می‌گرفتند. امام سجاد(ع) با این شیوه هنرمندانه مبنا را  تکرار می‌کردند و این کار را یادآوری حضرت محمد(ص) و آل ایشان قرار داده بودند.

وی افزود: دعای «مکارم اخلاق» ایشان نیز سرشار از مضامین اخلاقی است که مردم با رجوع به این دعا می‌توانند از این مضامین اخلاقی بهره کافی ببرند.

محمدی گریه کردن فراوان حضرت سجاد(ع) را دلیل بر ضعف ایشان ندانست و بیان کرد: گریه کردن بخشی از سیره امام سجاد(ع) است و ایشان با دیدن هر صحنه حزن‌انگیزی به یاد کربلا و شهدای قیام گریه می‌کردند زیرا هنوز وجود داشتند افرادی که امام حسین(ع) را یک شخص خارجی می‌دانستند و به زمان نیاز بود تا مردم به سوی ائمه(ع) برگردند. بنابراین حضرت(ع) با این روش سعی داشت  نام کربلاییان را زنده نگه‌دارد.

این محقق دینی در ادامه افزود: در صحیفه سجادیه به موضوع کربلا اشاره نشده است ولی در سیره امام سجاد(ع) این یادآوری و تاکید وجود دارد. راهی که آن حضرت(ع) برای زنده نگه‌داشتن قیام انجام دادند، زدن مهر تایید بر قیام‌هایی بود که برای خونخواهی امام حسین(ع) انجام می‌شدند.

محمدی با اشاره به قیام مختار عنوان کرد: قیام مختار از مهمترین و معتبرترین قیام‌ها محسوب می‌شود و در صداقت نیت آن شکی نیست، چون عده‌ای بودند که برای خلاصی از عذاب وجدان واقعه عاشورا دست به قیام ‌زدند.

وی ادامه داد: از آن‌جا که حضرت(ع) بنا به شرایط موجود نمی‌توانستند به‌طور علنی مبارزه کنند از قیام‌های صورت گرفته به طور پنهانی حمایت می‌‌کردند و از قیام مختار حمایت‌ معنوی به عمل آوردند. در واقع، امام سجاد(ع) نسبت به شرایط زمانه خودشان  به یک عملکرد عقلانی پرداخته بودند.

پژوهشگر بنیاد فرهنگی امامت درباره کتاب‌هایی که به امام سجاد پرداخته‌اند، گفت: متاسفانه درباره امام سجاد(ع) منابع زیادی در دست نداریم و به سیره ایشان کم توجهی شده‌است و بیشتر اطلاعات ما از امام سجاد(ع) همان صحیفه سجادیه است که در شروع کتاب درباره حضرت(ع) مطالبی وجود دارد. البته شاید کمبود روایات از زمان ایشان و نبود شاگردان زیاد در محضرشان، از دلایل دیگر کمبود منابع از زمان ایشان باشد.