به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی با اختصاص یکی از شماره‌های نشریه «گذرستان» تلاش می‌کند تبریز را در ابعاد مختلف یادآوری کند. مقاله‌های «استاد شهریار، شاعر نام‌آور تبریز»، «اعدام ثقه‌الاسلام تبریزی»، «انجمن تبریز»، «اولین آتش نشانی ایران در تبریز دائر شد»، «اولین شورش تبریز علیه محمدعلی‌شاه»، «بافت قدیم و جدید تبریز» و «بناهای قدیمی تبریز» آغازگر این شماره هستند.
 
در ادامه نیز مقاله‌های «تاثیر ویرانگر جنگ جهانی اول در تبریز»، «تبریز؛ بازاری با هویت اسلامی و شرقی»، «تبریز و شهدای محراب»، «چله‌های خونین»، «جمعیت‌های خیریه تبریز دستاورد انقلاب مشروطه»، «جمهوری‌‌های تبریز و مهاباد»، «حماسه 29 بهمن تبریز» و «خیزش جمعیت دیانت اسلامی تبریز ضد سیاست‌های فرهنگی رضاشاه» آمده‌اند.

از دیگر مقاله‌های این شماره می‌توان به «روز قیام، روزی که دیگ سنگی تبریز جوشید»، «روند تاریخی شکل‌گیری تبریز از دوره صفویه تا اواخر دوره قاجار»، «ریشه‌یابی نام تبریز»، «زندگی و زمانه کلنل پسیان»، «زنی که باعث بستن بازار تبریز شد»، «سردار ملی و سالار ملی»، «قتل‌عام و غارت شهر تبریز»، «قحطی در تبریز»، «قیام شیخ محمد خیابانی در تبریز»، «کتابخانه مرکزی تبریز»، «موزه علما و مفاخر آذربایجان در تبریز»، «موزه‌های تبریز، گنجینه غنی از تاریخ معاصر ایران»، «نقش زنان در مبارزات آذربایجان در عصر مشروطیت»، «نقش ستارخان و باقر خان در نهضت مشروطه»، «نمایش کارت پستال‌های تبریز دوره قاجار» و «در نگارخانه کتابخانه مجلس و نگاهی به خانه مشروطه تبریز» اشاره کرد.

تاریخ تبریز، پیش از ظهور اسلام اسیر گمان‌ها و اغماض‌هایی بوده است و پس از ظهور اسلام در گستره وسیع حکومت اسلامی به «قبه الاسلام» مشهور می‌شود. در شاهراه ابریشم، شرق را با غرب پیوند می‌دهد و رونق اقتصادش از بنیان بازارها و کاروانسراهایی است که عظیم‌ترین مکان مسقف دنیا نام دارد.

درباره بنا و وجه تسمیه شهر تبریز نوشته شده‌است: «بنای تبریز از زبیده زن هارون‌الرشید است. وی به بیماری تب نوبه مبتلا بود، روزی چند در آن حوالی اقامت کرد، در اثر هوای لطیف و دل‌انگیز آن‌جا بیماری زبیده زایل شد، فرموده شهری در آن محل بنا کنند و نام آن را«تب ریز» بگذارند. این شهر در طول تاریخ دوره‌های طلایی متعددی را سپری کرده است. دوران پایتختی، دوران ولیعهدنشینی، دوران شکوفایی تجاری، اقتصادی و هنری  مکتب تبریز در عرصه هنر تحول شگرفی به‌وجود آورد که امروزه آثار کم‌نظیر آن دوره زینت‌بخش موزه‌های جهان است. مردان و زنان نامداری از این شهر برخاسته‌اند، کعبه ملی روم، میعادگاه عرفا، شعرا، اندیشمندان و بزرگان بوده‌است. به همین خاطر، تبریز یگانه شهری است که صاحب مقبره الشعرا است.»

تبریز در امور بنیادی همواره پیشگام بوده و شاهد این مدعا، قیام‌ها و تحول‌های فرهنگی، هنری و صنعتی است. نقش بنیادی تبریز در نهضت تنباکو به استناد مدارک موجود حقانیت مبدا نهضت تنباکو از تبریز را به اثبات می‌رساند که در پی آن میرزای شیرازی فتوای معروف خود را صادر کرد و شرح واقعه به‌قلم صمد سرداری‌نیا با عنوان «تبریز در نهضت تنباکو» به‌چاپ رسیده‌است. قیام مشروطیت و نقش تبریز در آن، همچنین دلیری مردانی چون ستارخان، باقرخان و ثقه‌الاسلام در تاریخ ایران شهرت بسیاری دارد.

مقاله‌های «تبریز» در شماره 18 «گذرستان» به‌صورت آنلاین در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است.