به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، در این نشست که عصر دیروز، یکشنبه، 24 آذر، در موسسه انتشارات سمت برگزار شد، ابتدا حجت‌الاسلام احمدی، رییس سازمان سمت به سخنرانی پرداخت و سپس محمد دبیری‌مقدم درباره کتابش سخن گفت. همچنین حسن رضایی باغ‌بیدی و محمد راسخ‌مهند این کتاب را بررسی کردند.

صادقی گفت: به آقای مقدم برای نوشتن چنین کتاب خوبی تبریک می‌گویم. او بی شک سال‌ها برای تهیه موضوعات این کتاب زحمت کشیده است. درباره اطلاعات علمی این کتاب تردیدی نیست و کتابی است مرجع، اما معمولاً در انجام چنین کارهایی همیشه اشتباه‌هایی پیش می‌آید. بسیاری از مطالب این کتاب نخستین بار است که تحقیق شده‌اند. من نتوانستم همه فصل‌های کتاب را بخوانم اما کارهای یارشاطر و دیگران را در این زمینه خوانده‌ام.

وی افزود: در جزئیات کتاب حرف‌هایی دارم. نکاتی در فصل اول کتاب مطرح شده که من درباره آن‌ها اختلاف نظر دارم؛ مانند«به» که جهت را نشان می‌دهد. «تا» پایان جهت را نشان می‌دهد و «از» نشانگر شروع یک جهت است. «را» نشانه مفعول بی واسطه است. در واقع معانی‌ای که در حرف اضافه است در «را» نیست. 

این زبان‌شناس گفت: تمام مطالبی که در فصل اول گفته شده لازم بود، ولی بعضی نکات و موارد کم تشریح شده و نویسنده بیشتر به آن‌ها نپرداخته است. مثلاً وقتی از حالت نمایی در مکاتب مختلف برای دانشجویان سال اول حرف می‌زنیم، باید بدانیم که نقش نمایی چیست و کمی هم آن را بازتر کنیم. البته این کتاب برای متخصصان است و همچنین کسانی که دستور زبان فارسی را می‌دانند و می‌کوشند که کتاب را بفهمند.

صادقی ادامه داد: سازمان سمت باید در ویرایش و نقطه گذاری و آوردن علایم سجاوندی دقت بیشتری کند. به گمانم مؤلف در نوشتن چنین کتاب‌هایی آن‌قدر درگیر اصل و صحت ارایه مطلب است که نمی‌تواند به همه موارد رسیدگی کند. این سهل انگاری معمول است. از این‌ها که بگذریم بعضی کلمه‌ها معادل فارسی نداشتند و مؤلف، اصل انگلیسی آن‌ها را آورده است. 

رضایی‌باغ‌بیدی هم که در این نشست شرکت داشت، گفت: برای من افتخار است که درباره این کتاب حرف بزنم. کتاب «رده شناسی زبان‌های ایرانی» از آثار ماندگار در حوزه زبان‌شناسی است و تاریخ نشان خواهد داد که روی دست این اثر کتابی نخواهد آمد. مؤلف به بهترین نحو رده شناسی زبان‌های فارسی را بررسی کرده و از همه نقاط ایران زبان‌هایی انتخاب شده‌ که می‌توانند نماینده خودشان باشند. منظورم زبان‌هایی است از شمال و جنوب و شرق و غرب و جنوب شرقی ایران. آقای دبیرمقدم برای این کتاب زحمت زیادی کشیده است و این امر بر کسی پوشیده نیست. برای نوشتن این کتاب سال‌ها وقت نیاز است. در واقع دبیر مقدم در کنار پرفسور «کامری» و دیگران کارش بی‌نظیر است.

وی افزود: بی‌اغراق بگویم، هر صفحه کتاب آموزنده است و خواندن آن برای کسانی که در این وادی حرکت می‌کنند و برای دانشجویان زبان‌شناسی بسیار ضروری است. من فصل دوم کتاب را به دقت خوانده‌ام که به تخصصم یعنی فارسی باستان و فارسی میانه مربوط می‌شود. مؤلف مواد زبانی بسیاری را از این زبان‌ها گرفته، اما ای کاش فصل دوم که پیشینه زبان‌های ایرانی است، شواهد نتیجه‌گیری را تأیید می‌کرد.

باغ بیدی در ادامه به برخی نمونه‌های کتاب اشاره کرد و توضیح داد: برخی کاستی‌ها که در کتاب است به محدودیت منابع برمی‌گردد. کار نویسنده کتاب باید به عنوان پژوهشی میدانی بررسی شود. ایشان برخی شواهدی را که در کتاب استفاده کرده‌اند، در سال 1347 توسط دکتر شادان ترجمه شده و اهمال‌هایی که در آن ترجمه رخ داده در این کتاب هم منعکس شده است. علاوه بر این‌ها آقای دبیرمقدم همه جا برای سلسله هخامنشیان واژه «امپراطوری» را به کار برده‌اند که به نظرم درست نیست. همه شاهان هخامنشی خودشان را شاهنشاه خطاب می‌کردند و این در تاریخ هم هست.

این زبان‌شناس افزود: ایشان زبان‌های ایلامی را به عنوان زبان‌های بین‌النهرین بررسی کرده‌اند؛ در حالی که ما به هیچ وجه زبان ایلامی را به عنوان زبان‌های بین‌النهرین به جا نمی‌آوریم. همچنین نویسنده در ترجمه برخی واژه‌ها دچار اشتباه شده که ترجمه «عالی» کلمه «agreye» به جای وفادار از این نمونه است.

محمد راسخ مهند نیز دیگر زبان‌شناس این نشست گفت: این کتاب را با اشتیاق خواندم. در زمینه رده شناسی مقاله‌هایی از جمله مقاله آقای گرین برگ چاپ شده و بعد از 50 سال هم شاهد آن هستیم که کتاب آقای دبیرمقدم منتشر شده است. کتاب‌های درسی مهمی در این زمینه داریم همچنین امروز با توسعه فضای مجازی می‌توان رده‌شناسی را در اینترنت بررسی کرد. اطلس‌های متعددی در این باره وجود دارد. همچنین آرشیو‌های همگانی داریم اما حرفم این است که سهم زبان‌های ایرانی در تحقیقات 50 سال اخیر چه بوده است. متأسفانه از سه رویکردی که در زبان‌شناسی داریم یک رویکردش را به هیچ عنوان به دانشجویان کارشناسی ارشد تدریس نمی‌کنیم که این امر می‌تواند نقطه ضعفی عمده در بررسی رده‌شناسی زبان‌های ایرانی باشد.

در این جلسه محمد دبیر مقدم به معرفی فصل‌هایی از کتابش پرداخت و کمی هم از آشنایی با پرفسور کامری و تشویق وی نسبت به چاپ کتابش سخن گفت. 

کتاب «رده شناسی زبان‌های ایرانی»  امسال(1392) از سوی انتشارات سمت منتشر شده است.