به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، به دنبال بزرگداشت سال بین‌المللی کوه‌ها در سال 2002 میلادی مجمع عمومی سازمان ملل متحد در پنجاه و هفتمین جلسه خود در ژانویه 2003 روز 11 دسامبر برابر با20 آذرماه را به‌ عنوان روز جهانی کوهستان تعیین کرد. هدف از اختصاص این روز، نقش و اهمیت والای کوهستان به‌عنوان یکی از زیستگاه‌های مهم انسان و مهم‌ترین پناهگاه‌های تنوع زیستی گیاهی و جانوری است.

گردشگری کوهستان راهی برای آشنایی با فرهنگ بومی
گردشگری کوهستان یکی از زیرشاخه‌های طبیعت‌گردی محسوب می‌شود که این نوع طبیعت‌گردی در کشورهای دارای مناطق کوهستانی جایگاهی ویژه‌ دارد. با این وجود‌که ایران نیز در زمره این کشورها قرار می‌گیرد اما متاسفانه تاکنون اقدام موثری برای توسعه این گونه گردشگری طبیعت از سوی مسوولان این حوزه صورت نگرفته است. این در حالی است که کوهستان‌های ایران ظرفیت‌های بسیار بالایی برای جذب گردشگران داخلی و خارجی دارد.

گسترش گردشگری کوهستان سبب شناخت فرهنگ محلی و شيوه‌های زندگی سنتی و در نهايت طرح‌ريزی اشکال پايدار و مناسب زندگی برای مردم و افرادی که در نواحی و جوامع دور دست زندگی می‌کنند، می‌شود. همچنین توجه به گسترش گردشگری کوهستان در نقاط دور دست باعث بهبود امنیت داخلی این نواحی خواهد شد. 

مطالعات و تالیفات درباره اکوتوریسم کوهستانی کم است و این امر شاید از آن ناشی می‌شود که تمرکز تحقیقات و تالیفات اکوتوریستی بیشتر بر جزایر مشهور مناطق گرمسیری، جنگل‌های انبوه و سرسبز، پارک‌های ملی و مناطق حفاظت‌شده محدود شده‌است که هیچ‌کدام در کوهستان‌ها جای نگرفته‌اند و همین امر موجب مهجور ماندن کوهستان‌ها در حوزه کتاب شده‌است.

موضوعی که «ایبنا» در روز جهانی کوهستان به آن پرداخته، نه راهکارهای توسعه گردشگری کوهستان است و نه تلاش برای ارتقا و تشويق رفتار توريستی مسووليت‌پذيرانه و حفظ و بقای مکان‌های طبيعی در کوهستان، بلکه موضوع،  معرفی‌نشدن ظرفیت‌های گردشگری کوهستان‌های ایران به گردشگران داخلی و خارجی است. 

علی مقیم، کارشناس اکوتوریسم کوهستان که 42 عنوان کتاب با موضوع کوه و کوهنوردی تالیف کرده‌است از ظرفیت‌های بالای کوهستان‌های ایران در جذب توریست و کمبود تالیفات در این حوزه می‌گوید. وی که کتاب‌هایی همچون «کوهنوردی در ایران»، «کوه‌های سرزمین پارس»، «راهنمای صعود به قله‌های ایران»، «دریاچه‌های کوهستانی ایران»، «دماوند و یال‌هایش» و «کوهپیمایی در توچال» را به رشته تحریر درآورده‌است، معتقد است که پژوهشگران و گردشگران کتاب‌های بسیار اندکی درباره کوه‌ها تالیف کرده‌اند و جز معرفی چند قله مشهور مانند دماوند و زردکوه کتاب دیگری در این زمینه نداریم. 

عشایر، غارها و آبشارها جاذبه‌های کوهستانی ایران
مقیم درباره ظرفیت‌های کوهستان‌های ایران در جذب گردشگر اظهار کرد: متاسفانه ما در حوزه کوهستان‌های کشور و شناسایی ظرفیت‌های این محیط طبیعی و به دنبال آن معرفی هر کدام از این نواحی به گردشگران داخلی و خارجی بسیار ضعیف عمل کرده‌ایم. کوهستان‌های ایران سرشار از جذابیت‌های گردشگری هستند که هر توریستی را تشویق و ترغیب به دیدن آن‌ها می‌کند. زندگی عشایر، یک بخش جالب  از این جذابیت‌هاست که می‌توانند گردشگران داخلی و خارجی بسیاری را برای آشنایی با فرهنگ، آداب و رسوم و  سبک زندگی ویژه عشایر به کوهستان‌ها بکشانند. یخچال‌ها، غارها و آبشارها از دیگر جاذبه‌های کوهستانی به‌شمار می‌روند. در حوزه فعالیت‌های ورزشی هم ما رفتینگ و ماهیگیری در دریاچه‌های کوهستانی را داریم که بسیار مورد توجه گردشگران است. 

نویسنده کتاب «کوهنوردی در ایران» با اشاره به کمبود کتاب‌های مناسب برای معرفی کوهستان‌های ایران به گردشگران داخلی و خارجی عنوان کرد: نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که کوهستان‌های ایران به دلیل ارتفاع کمی که نسبت به هیمالیا دارند و نبود یخچال و برف دایم بر کوه‌ها خیلی کم مورد توجه اروپاییان قرار می‌گیرند زیرا این گردشگران بیشتر به دنبال مسیرهای تاریخی مانند مسیر حرکت مارکوپولو و یا حسن صباح، یا راه‌هایی که از کویر به جنگل می‌رسند، هستند و بنابراین، بحث کوهستان‌های ایران جذابیت زیادی برای آن‌ها ندارد و محققان و نویسندگان ما هم به سراغ تالیف این‌گونه کتاب‌ها که مستلزم هزینه‌کرد مبالغ  زیاد است، نمی‌روند. 

وی در پایان این گفت‌وگو اشاره کوتاهی هم به کتابخانه کوهستانی همدان کرد و گفت: چنین کارهایی باعث جذب گردشگر فرهنگی به مناطق کوهستانی می‌شود و از طرف دیگر نقش مهمی در شناخت بهتر کوهستان ایفا می‌کند و برای گردشگران و پژوهشگران مفید است.
ملک‌الشعرای بهار درباره قله دماوند شعری زیبا دارد که با آن، گزارش را به پایان می‌بریم:
اي ديو سپيد پاي در بند
 اي گنبد گيتي اي دماوند
از سيم به سر يكي كله خود 
ز آهن به ميان يكي كمر بند
تا چشم بشر نبيندت روي
 بنهفته به ابر چهر دلبند
چون گشت زمين ز جور گردون 
سرد و سيه و خموش و آوند
بنواخت ز خشم بر فلك مشت
 آن مشت تويي تو اي دماوند
تو مشت درشت روزگاري 
از گردش قرن ها پس افكند
ني ني تو نه مشت روزگاري
 اي كوه ني ام زگفته خرسند
تو قلب فسرده زميني 
از درد ورم نموده يك چند 
تا درد و ورم فرو نشيند 
كافور بر آن ضماد كردن