علیرضا تاجیک، نویسنده و پژوهشگر درباره آداب و رسوم ویژه محرم در شهرستان ورامین به خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، گفت: آیین‌ها و مراسم عزاداری محرم در بیشتر نقاط کشور شبیه به هم هستند و تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند جز در برخی موارد جزیی. اگر چه بسیاری از این رسوم در طول زمان و در بیشتر مناطق کشور به دست فراموشی سپرده شده‌اند اما در برخی استان‌ها همچنان اجرا می‌شوند. برای مثال آیین چاووشی خوانی که در بیشتر مناطق مانند خراسان، کاشان و ورامین انجام می‌شده امروز در شهر ورامین برگزار نمی‌شود و در دیگر مناطق هم برگزاری این مراسم کمرنگ شده است. 

وی ادامه داد: همین مراسم و آیین‌ها که امروزه فراموش شده‌اند و دیگر نشانی از آن‌ها جز در منابع و کتاب‌ها یا نقل قول ریش‌سفیدان نیست، می‌تواند نقش مهمی در جذب توریسم داشته باشد و هر ‌ساله گردشگران زیادی را از سراسر نقاط کشور به ایران بیاورد. 

این پژوهشگر با اشاره به آیین‌ها و مراسم ویژه محرم در شهرستان ورامین گفت: آیین تشت‌گذاری از روزگاران بسیار قدیم در روستای حسین‌آباد شهرستان ورامین اجرا می‌شود. آیین طبق برون نیز از دیگر مراسمی به‌شمار می‌رود که در ایام محرم در این شهرستان برگزار می‌شود. در این مراسم که به حضرت علی‌اصغر (ع) مربوط می‌شود، هر خانواده نذری مانند میوه‌، حلوا، خرما، شمع و چراغ را در سینی‌های مسی بزرگ بر سر می‌گذارند و به محل عزاداری می‌روند. کتل‌گردانی که علاوه بر ورامین در ملایر، نهاوند، بروجرد و نطنز هم انجام می‌شود، از دیگر مراسم ماه محرم است. 

تاجیک درباره تعزیه‌خوانی و سابقه آن در شهرستان ورامین اظهار کرد: پیشینه تعزیه در ایران به سه هزار سال پیش و مراسم سوگ سیاوش برمی‌گردد که بعد از اسلام، ایرانیان این مراسم و نمایش مذهبی را برای عزاداری امام حسین (ع) برگزار می‌کردند. در حقیقت باید گفت تعزیه‌خوانی در ایران سابقه زیادی دارد اما بنا بر سیاست‌ دولت‌ها و پادشاهان مختلف که بر این کشور حکومت می‌کردند، برگزاری این مراسم فراز و فرودهایی داشته است. برای مثال در دوره صفویه و قاجار این مراسم با شکوه خاصی برگزار می‌شده است و سیاحان خارجی در سفرنامه‌هایشان به این امر اشاره کرده‌اند. 

وی افزود: در ورامین نیز مانند دیگر نقاط کشور شاهد این تغییرها در برگزاری نمایش تعزیه هستیم اما آن‌چه اهمیت دارد این است که این مراسم و نمایش مذهبی که ریشه در تاریخ و فرهنگ ایرانیان دارد، توانسته است با این تغییرها و ناملایمات کنار آید و ریشه‌های خود را حفظ کند. مراسم تعزیه‌خوانی هنوز هم در شهرستان ورامین و دیگر نقاط کشور برگزار می‌شود و مخاطبان بسیاری دارد. 

نویسنده کتاب «آیین‌های عزاداری محرم در شهرستان ورامین» با اشاره به منابع تاریخی آداب و رسوم عزاداری محرم در ورامین گفت: منابع تاریخی اشاره زیادی به این مساله نمی‌کنند به‌ویژه پیش از رسمی شدن مذهب تشیع در کشور. بعد از آن هم منابع اشاره جزیی و مختصری به برگزاری مراسم ویژه محرم دارند. «البلدان» یعقوبی، جلد هفتم «هفت اقلیم» احمد رازی، جلد پنجم «الانساب» سمعانی، «ریاض العلما» میرزا عبدالله افندی، «دیوان قوامی رازی» برخی کتاب‌هایی هستند که به‌ شکل‌گیری مذهب تشیع از قرن سوم در ورامین می‌پردازند و اشاره‌های جزیی و مختصری هم به برگزاری آیین‌ها و آداب و رسوم عزاداری محرم کرده‌اند.

تاجیک افزود: سیاحان اروپایی که به ایران سفر می‌کردند در بازدید از نقاط مختلف کشور با آداب و رسوم و فرهنگ مردم آشنا می‌شدند و از نزدیک شاهد برگزاری مراسم و جشن‌های ویژه ایرانیان بودند و گزارش آن‌ها را در سفرنامه‌های خود می‌آوردند‌. یکی از مراسمی که سیاحان درباره آن نوشته‌اند آیین‌های عزاداری ایرانیان در ماه محرم است. در واقع سفرنامه‌ها جزو معدود منابعی هستند که به برگزاری این مراسم و آیین‌های خاص آن اشاره کرده‌اند. 

این نویسنده همچنین به موضوع کتاب «آیین‌های عزاداری محرم در شهرستان ورامین» پرداخت و گفت: برای تالیف این کتاب  از 26 منبع مکتوب تاریخی استفاده کردم اما بیشتر اطلاعاتم را از مشاهدات میدانی به‌دست آورده‌ام. این کتاب پژوهشی تاریخی و اجتماعی درباره آیین‌های عزاداری در شهرستان ورامین در ایام سوگواری امام حسین(ع) در ماه محرم است. 

نویسنده کتاب «ورامین باستان» ادامه داد: در این کتاب ضمن معرفی اجمالی شهر ورامین و پیشینه تاریخی آن، به سابقه تشیع در آن پرداخته‌ و عزاداری در ماه محرم و آیین‌ها، آداب و مراسم خاص مربوط به ایام سوگواری محرم، صفر و ماه رمضان را بررسی کرده‌ام. همچنین به نقش زنان در عزاداری ورامین پرداخته و آیین‌هایی مانند علم بندی، علم گردانی، آذین‌بندی حرم، مرثیه‌خوانی، سیاهپوشی، قمه‌زنی، گل‌مالی، شمع‌زنی، کاه‌پاشی، کتل، سقاخوانی، سینه‌زنی، زنجیرزنی و آیین‌های نمایشی را توصیف کرده‌ام. در پایان هم به نقش ابزارهای موسیقی در عزاداری ورامین، مراسم شام غریبان، اربعین حسینی، انواع تعزیه، رجزخوانی، مشعل‌گردانی، شبیه‌سازی و سایر مراسم نمادین مربوط به واقعه کربلا پرداخته‌ام.

علیرضا تاجیک، متولد 1340 در شهرستان ورامین است. وی تاکنون کتاب‌هایی را با عناوین «ورامین باستان»، «قصه‌ها و افسانه‌های ورامین»، «آیین‌های عزاداری محرم در شهرستان ورامین» و «پاکدشت در گذر تاریخ» تالیف کرده است و کتاب «سیمای کویر ملی ورامین» را در دست چاپ دارد.