به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، علی اندیشه در ریشه‌یابی مساله نبود فرهنگ مطالعه در جامعه امروز ایران، به ساختار آموزش‌ و‌ پرورش در کشور اشاره کرد و گفت: ساختار آموزش و پرورش در کشور ما از ضعف اساسی رنج می‌برد و باید تغییر کند؛ چراکه در مدارس ما خواندن و نوشتن به دانش‌آموزان یاد نمی‌دهند.

وی با تقسیم جوامع، به جامعه «نویس‌ها» و «نانویس‌ها» از جامعه نانویس‌ها به جوامع عقب‌مانده که در آن خط در حال نابودی است، یاد کرد و گفت: از زمانی‌که در ایران در حدود پنج تا شش هزار سال پیش خط اختراع شد، جامعه ایران چهار مرتبه به دوره بی‌سوادی و بی‌خطی افتاده است.

نویسنده «مبانی‌ تاریخ‌ اجتماعی‌ ایران‌» تصریح کرد: نخستين دوره بی‌سوادی جامعه ایران، در دوره ساسانیان اتفاق افتاد که در آن فقط اشراف، دربار و روحانیان حق سوادآموزی داشتند و طبقات پایین جامعه از این حق محروم بودند؛ چرا که دولتمردان این دوره از آن می‌ترسیدند که این طبقات، به دستگاه دولت اشرافی راه یابند.

نویسنده «هشت گزارش از حوادث جهان» ادامه داد: دوره دوم بی‌سوادی، به دوره بنی‌عباس و حکومت اعراب در ایران باز می‌گردد که به بهانه مذهب، شیعیان را از حق سواد‌آموزی منع می‌کردند. اگرچه در این دوران، ایرانیان فرهیخته‌ای، هم در دستگاه حکومت و هم در جامعه آن روز ایران وجود داشتند؛ اما به‌طور کلی به دلیل ماهیت ضدایرانی خاندان بنی‌عباس شاهد توقف رشد و ترقی فرهنگ سوادآموزی و ترویج دوران بی‌سوادی بودیم.

نویسنده «علوم پایه در پایان قرن بیستم»، دوره سوم بی‌سوادی در ایران را بعد از حمله مغول دانست و تصریح کرد: در این دوران به علت کشتارهای بی‌شمار و سوزاندن کتاب‌خانه‌ها و تعطیلی همه نهادهای فرهنگی، جامعه ایران باز هم دوران بی‌سوادی خود را شروع کرد و این دوران 600 سال و تا دوره انقلاب مشروطه ادامه یافت.

وی تصریح کرد: در حال حاضر برای بار چهارم این اتفاق در جامعه ایران در حال تکرار شدن است و دلیل آن هم به سیستم‌های غلط آموزش و پرورش کشور برمی‌گردد. آموزش و پرورش در کشور ما با تاکید صرف بر حفظیات دانش‌‌آموزان، به یادگیری و آموزش عمیق خواندن و نوشتن آن‌ها نمی‌پردازند و در نتیجه وقتی دانش‌آموزان امروز ما با مشکل فهم لغت‌ها رو به رو باشند، به طور طبیعی علاقه‌ای هم به کتاب و کتابخوانی ندارند.

وی ادامه داد: شدت این مشکل تا جایی است که حتی جوانان امروز ما قادر به نگارش یک نامه هم نیستند و تمرکز معلمان امروز بر آموختن سواد اصلی به آن‌ها نیست و این چیزی است که باید در سیستم آموزشی کشور با تاکید و تمرین بیشتر بر خط و نگارش تغییر کند.