به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) به نقل از روابط عمومی کتابخانه و موزه ملی ملک، انوار با اشاره به شخصیت حاج حسین آقا ملک گفت: این بازرگان فرهیخته، کتابشناسی قهار بود و با علم و آگاهی به گردآوری نسخه‌های خطی می­پرداخت. حاج حسین آقا ملک این مجموعه را بنیان گذارده و برای کمیت، کیفیت را فدا نکرده است.

این نسخه‌شناس پیشکسوت، درباره جایگاه نسخه‌های خطی کتابخانه ملک در میان دیگر گنجینه‌های خطی اظهار کرد: کتابخانه ملی ملک و نسخه‌هایی که در این کتابخانه وجود دارند، در دنیا بی‌نظیرند. نسخه‌های درجه یک خطی در این کتابخانه، توسط حاج حسین آقا ملک خریداری و نگهداری شده‌است. این نسخه­ها از روی آگاهی و با کارشناسی خریداری شده و این مساله برای کتابخانه و موزه ملی ملک، امتیاز بزرگی است. 

وی افزود: مرحوم ملک و مرحوم سهیلی خوانساری که به این واقف بزرگ کمک می‌کرد، باید کارشناسان درجه یک در زمینه نسخه‌های خطی دانست. آن‌ها کتاب­هایی را وارد این مجموعه کرده­اند که یا منحصر به‌فردند یا تعداد انگشت‌شماری از آن‌ها در دنیا وجود دارد. هر کس که در حوزه به فرهنگ و زبان فارسی یا حتی انگلیسی مطالعاتی دارد، حتما در مطالعاتی که انجام می‌دهد، او را به کتاب‌های کتابخانه ملی ملک ارجاع می‌دهند. این کتابخانه، میعادگاه کسانی است که دانش و علم بالایی دارند. 

انوار در ادامه، به ویژگی کتاب‌های موجود در کتابخانه ملی ملک اشاره کرد و گفت: کسانی که این مجموعه را گردآورده‌اند، برای کمیت، کیفیت را فدا نکرده­اند، حاضر نشده­اند هر کتاب و نسخه‌ای وارد این مجموعه شود. یکی از ویژگی‌های کتاب‌های بنجل این است که چون بیشتر چاپ سنگی‌اند، غلط‌های چاپی و املایی بسیاری در آن‌ها دیده می­شود و هیچ توجهی به این موضوع نشده است. همچنین در زمینه نسخه‌های خطی، صفحات پاره‌پاره و گسیخته، ویژگی این‌گونه کتاب‌هاست. کتاب‌هایی که صفحه­های اول و آخر و میانی آن‌ها پیدا نیست و در کل، محتوای کتاب هم گنگ است. کمتر پیش آمده‌است که در کتاب­های خطی ملک چنین چیزی را ببینید. 

وی درباره چگونگی جمع‌آوری نسخه‌های خطی این کتابخانه گفت: حاج حسین آقا ملک مرد ثروتمندی بود. دوست داشت هر کاری که می­کند درجه یک باشد. نسخه‌های خطی، نقاشی‌ها، تمبرها و سکه­ها و خلاصه هر چیزی که گرد می‌آورد و امروز در این کتابخانه و موزه وجود دارد، همه درجه یک است. این مساله، هم عادت او بود هم عادت دخترش عزت‌ملک خانم. حاج حسین آقا به طب هم علاقه‌مند بود و می‌فهمید برای حفظ میراث ارزشمندی که در این زمینه وجود دارد باید چه کرد. با این که می‌توانست مثل خیلی از کتابخانه‌های دیگر به‌ویژه در زمینه نسخه‌های خطی، کتاب‌های کم‌ارزش را بخرد، آن هم به وفور و با قیمتی کمتر، با ارزش‌ترین نسخه‌ها را جمع‌آوری می‌کرد. او در این زمینه کارشناسی خبره بود. 

این فهرست‌نویس برجسته، در پایان به دانش حاج حسین آقا ملک در شناخت نسخه‌های خطی اشاره کرد و افزود: باید از چیزی نگهداری شود که ارزش نگهداری داشته باشد. کسی که مجموعه‌ای مثل کتاب‌های خطی ملک را مدیریت می­کند، باید کتابدار قابلی باشد و ارزش تک‌تک این نسخه‌ها را بداند، در غیر این صورت باید فاتحه آن کتاب‌ها را خواند. کسی که کتاب‌شناس باشد با یک تورق، ارزش کتاب را می‌فهمد. حاج حسین آقا هفتاد سال در این زمینه کار کرده و کتابشناسی حرفه‌ای بود.

سید عبدالله انوار از مترجمان ایرانی و از پیشکسوتان معاصر نسخه‌شناسی در ایران است. وی نسخه‌پژوه، نسخه‌شناس، فهرست‌نویس، ریاضی‌دان و متخصص متون کهن ریاضی است و بیش از ۲۰ سال ریاست بخش نسخه‌های خطی کتابخانه ملی ایران را برعهده داشته‌است. انوار تاکنون حدود ۱۰ جلد فهرست نسخه‌های خطی را به فارسی و عربی  تدوین کرده‌است.