خبرگزاری کتاب ایران ( ایبنا) - دکتر محمدرضا بلورساز، استاد دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی در‌باره فرصت‌های مطالعاتی استادان مولف کتاب می‌گوید: زمانی را که استادی برای مطالعه صرف می‌کند به میزان علاقه شخصی وی مرتبط است و این امر باعث می‌شود با وجود تعداد بالای استادان در کشور، تعداد معدودی تمایل به نوشتن کتاب داشته باشند.

وی كه تالیف کتاب‌های «نقش روی در تشخیص و درمان بیماری‌های عفونی» و «عناصر کمیاب و نقش آن در سلامتی انسان» را در کارنامه کاری خود دارد معتقد است نوشتن کتاب کار مشکلی است و نیازمند صرف سال‌ها وقت و مطالعه است. به گفته وی باید برای نوشتن هر کتاب مدت سه سال به طور متناوب، وقت گذاشت.

وی با اشاره به رشد و پیشرفت روزافزون علم و تکنولوژی می‌گوید: نویسنده کتاب باید در رشته خود صاحب‌نظر باشد و بر مسایل روز اشراف کامل داشته باشد تا بتواند کتابی درخور نیازهای روز زمانه با استناد به مطالب پنج سال اخیر بنویسد.

وی معتقد است: در رشته تخصصی من، کتاب‌های مرجع در دسترس هستند ولی متاسفانه ‌گاه این کتاب‌ها به‌روز نبوده و کتاب‌های چاپ آخر نیز در کشور موجود نیست.

امتياز چاپ كتاب كمتر از مقاله
دکتر محمدرضا بلورساز گله‌مند است که امتیاز لازم به استادان نویسنده کتاب تعلق نمی‌گیرد. به گفته وی چاپ یک مقاله در ISI، هشت امتیاز دارد، در حالی که تنها پنج امتیاز برای استادان نویسنده کتاب در نظرگرفته می‌شود.

وی معتقد است: نویسندگان کتاب باید درخور شان یک شخصیت علمی، از نظر مادی تامین شوند.

او که خود از اعضاي هیات‌علمی براي اعطاي امتياز به مقاله‌هاي استادان است، پیشنهاد می‌کند: ما در کشورمان در کنار وابستگی علمی به سایر کشور‌ها باید به تقویت علمی کشور بیندیشیم که این امر با حمایت بیشتر از مولفان محقق خواهد شد. دولت کاغذ رایگان در اختیار استادان مولف کتاب قرار دهد یا با معرفی تعدادی انتشاراتی به وزارت بهداشت، به مولفان کمک کند تا با مراجعه به آنان و با همکاری معاونت پژوهشی در کاهش هزینه‌های چاپ کتاب، مولفان را یاری کند.

به اعتقاد دکتر بلورساز تلاش‌های مولفان در کشور باید ارج نهاده شود و برای نویسندگان بهای کمی و کیفی بیشتری در نظر گرفته شود تا انگیزه نوشتن کتاب فزونی یابد.

دکتر خشایار احمدی، متخصص گوش، گلو و بینی و مولف پنج کتاب، نیز در این رابطه گوشه‌ای دیگر از مشکلات موجود برای مولفان کتاب را بیان می‌کند.

مولف کتاب‌های «اتولوژی» و «لارینگولوژی» که به ترتیب کتاب فوق‌تخصصی جراحی گوش و کتاب فوق تخصصی جراحی حنجره است با اشاره به فرصت مطالعاتی ۱۰ ساعتی خود در هفته می‌گوید: براساس قوانین کمیته علمی راینولوژی، مولفان باید طبق پروژه و شرایط خاص آن فرصت مطالعاتی را مشخص کنند، من هم برای تالیف آخرین کتابی که منتشر کرده‌ام، یک سال و نیم وقت گذاشته‌ام.

وي فرصت مطالعاتی خود را به‌طور متوسط روزی دو ساعت می‌داند و با اشاره به این که جراحی آندوسکوپی سینوس روشی نو در جراحی سینوس است درباره کتابی که برای مخاطب عام به نام «جراحی آندوسکوپی سینوس» نوشته می‌گوید: «اطلاعات عمومی در این زمینه کم است، بنابراين هدف از نوشتن این کتاب آگاه‌سازی عامه مردم در این زمینه است.

وی در دسترس نبودن منابع اطلاعاتی لازم برای تالیف کتاب در خارج از محل کتابخانه را، عمده‌ترین چالش موجود برای مولفان عنوان کرده و می‌گوید: نوشتن کتاب‌هاي تخصصی نیازمند دستيابي به منابع اطلاعاتی و کتب معتبر است که مطالعه آن برای تالیف کتاب ضروری است، ولی این منابع تنها در محل کتابخانه در دسترس مولفان است.

دکتر احمدی، راهکار رفع این مشکل را داشتن رمز عبور برای محققان از طریق شبکه‌های اطلاعاتی و ارتباط با مراکز علمی مورد نظر می‌داند و معتقد است اتصال مولفان به شبکه‌های ارتباطی در منازل کمک بزرگی در رفع این معضل و استفاده بهینه از منابع خواهد کرد.

بنابر اظهار وي در سراسر جهان برای محققان فعال که در مراکز پژوهشی خاص فعالیت دارند، امکاناتی در نظر گرفته شده که روند دسترسی به منابع علمی، در تمامی مکان‌ها امکان‌پذیر است و این موضوع موجب می‌شود پژوهشگران وقت کمتری رابرای تالیف کتاب بگذارند و با فراغت خاطر به نوشتن بپردازند.

احمدی که معتقد است انتخاب موضوع کتاب باید در زمينه‌‌هايی باشد که آگاهی عمومی مردم نسبت به آن کم است گفت: بسیاری از کشور‌ها، محققان را در این زمینه همراهی می‌کنند و حمایت‌های مالی را برای مولفان درباره مخاطب خاص یا عام انجام می‌دهند.

دکتر الهام هاشمیان نیز که تاکنون دو کتاب از مهم‌ترین منابع معتبر پزشکی در جهان را به عنوان‌های«چکیده ژینکولوژی نواک با متد الگوریتمی» و «اندوکرینولوژی بالینی و ناباروری اسپیروف» ترجمه کرده است از کمبود وقت برای ترجمه کتاب‌هاي پزشكي گلایه‌مند است.

وی با اشاره به این‌که این نخستين کتابی است که در رشته پزشکی تماما به صورت الگوریتمی چاپ شده بیان می‌کند: ترجمه این کتاب‌ها، به‌خصوص با ابتکاری که برای نخستين‌بار در رشته زنان انجام شده کمک بزرگی به استادان و دستیاران پزشکی کرده است.  کتاب « چکیده ژینکولوژی نواک با متد الگوریتمی» همان‌گونه که از عنوان آن معلوم است به صورت الگوریتمی تنظیم شده و به افزایش سرعت مطالعه، به‌ويژه برای رزیدنت‌هایی که با مطالعه حجم بالای مطالب درسی مواجه هستند، کمک شاياني می‌کند.

وی درباره مشکلات موجود در تالیف این کتاب‌ها می‌گوید: برای چاپ این دو کتاب که در دو جلد در بهار و تابستان ۱۳۸۹به چاپ رسید، با مشکلات حروفچينی مواجه بودیم.

وی با بیان این‌که مشکل دیگری که در تالیف کتاب‌های علمی داریم، وقفه در تجدید چاپ کتاب است می‌گوید: چاپ مجدد کتاب‌های علمی باید تا ورود آخرین چاپ کتاب به کشور، متوقف شده تا پس از تجدید نظر، کتاب جدید به بازار عرضه شود.

وی مهم‌ترین مشکل موجود برای چاپ کتاب را، زمان‌بر بودن تاییدیه وزارت ارشاد دانسته و می‌گوید: برای اخذ مجوزکتاب «اندوکرینولوژی بالینی و ناباروری اسپیروف» که هیچ‌گونه دخل و تصرفی در آن نشده بود، مدت دو ماه معطل شدیم و در مجموع از زمان تحویل کتاب تا صدور مجوز چهار ماه طول کشید در حالی که این فاصله زمانی می‌توانست بسیار کوتاه‌تر باشد.

به گفته وی با حداقل روزی سه تا چهار ساعت صرف وقت به صورت فشرده، مدت شش ماه برای ترجمه کتاب دو جلدی اسپیروف زمان صرف شده است.

توجه به كيفيت كار
می‌گویند هر آن‌چه از دل برآید لاجرم بر دل نشیند. این موضوع در تالیف کتاب‌های تخصصی و علمی نیز صادق است. با تاملی بر کتاب‌های علمی می‌توان به این قضیه پی‌برد که خوانندگان بهتر می‌توانند به کیفیت کار تالیف یا ترجمه کتابی که با عشق و علاقه همراه باشد، اعتماد کنند و این در حالی است که به اعتقاد مولفان کتاب‌های علمی، امکان دسترسی محدود به منابع اطلاعاتی که استفاده از آن تنها در مراکز خاص دانشگاهی امکان‌پذیر است، اعتبار علمی کتاب‌های تالیفی را با مشکل مواجه می‌کند.

اخذ مجوز، مشکل عمده مولفان دانشگاهی
مشکلات اخذ مجوز وزارت ارشاد و تامین هزینه‌های چاپ کتاب، از مشکلات مولفانی است که تحت حمایت دانشگاه یا انجمن‌ها اقدام به نشر کتاب می‌کنند ولی مولفانی که به‌طور خصوصی و با هزینه شخصی این کار را انجام می‌دهند، با توجه به پیگیری‌های لازم شکایتی در این خصوص ندارند.

به دلیل محدودیت بودجه‌های پژوهشی، انجمن‌های علمی نیز از توان حمایتی مناسبی برای انتشار کتاب برخوردار نیستند که توجه به این معضل می‌تواند در رفع برخی از چالش‌های موجود استادان مولف کتاب کمک شایانی کند.