به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کتاب «روند انفصال بحرین از ایران» تالیف علیرضا ذاکراصفهانی در پنج فصل به بررسی سیاست منطقه‌ای ایران در قبال مساله بحرین در اواخر دهه 1960 میلادی پرداخته است.
کتاب با استفاده از منابع مختلفی چون کتابخانه‌های دانشگاه تربیت مدرس، مرکزی دانشگاه تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، مرکز مطالعات روابط بین‌الملل، دانشگاه اصفهان، مجلس شورای اسلامی و بایگانی روزنامه‌های کیهان و اطلاعات، همچنین گفت‌وگو با متخصصان این حوزه نوشته شده است.
فصل نخست کتاب با عنوان «آشنایی با خلیج فارس و موقعیت بحرین در طول تاریخ» به مسایلی مانند ایران و خلیج فارس، خلیج فارس از قرن پانزدهم میلادی (نهم هجری‌قمری) به بعد، جغرافیای بحرین و مطالعه تاریخی بحرین دوران باستان پرداخته است.
«دلایل نفوذ انگلستان در بحرین و روند آن» فصل دوم کتاب است که علاوه بر روند نفوذ انگلیس در بحرین، دلایل این دولت بر رد حاکمیت ایران بر بحرین را عنوان کرده و آن‌ها را رد می‌کند. در ادامه نیز جدایی بحرین از ایران، حضور انگلیس در خلیج فارس پس از جنگ جهانی دوم و علت خروج آن‌ها را بررسی کرده است.
در بخشی از این فصل آمده است: «مساله جزایر ایرانی به‌خصوص بحرین، را در دوره رضاشاه، عمدتا در سال‌های 1927-1934 م/ 1306-1313 ق، تیمورتاش، وزیر دربار وقت و شخص شماره دو مملکت، مطرح کرد. در فاصله این سال‌ها، ایران و بریتانیا درباره موضوع‌های دیگری نیز چون مسایل تجاری و نفت مذاکراتی داشتند. تیمورتاش درصدد بود مساله بحرین را در خلال معاهده‌ای کلی، که شامل کلیه مسایل مورد اختلاف ایران در جنوب بود، حل کند.»
فصل سوم کتاب در بخش‌های جداگانه‌ای «جو بین‌المللی در زمان استقلال بحرین» را نشانه گرفته و پس از ارایه کلیات، نظام دوقطبی، تنش‌زدایی، هدف‌ها و استراتژی ایالات متحده آمریکا در دهه 1960، دکترین نیکسون، هدف‌ها و استراتژی‌های شوروی و وضعیت واحدهای کوچک سیاسی در منطقه، همچنین شیخ‌نشین‌ها را تشریح کرده است.
در بخش «نگرانی شیخ‌نشین‌ها از خروج نیروهای بریتانیا» نوشته شده است: «عربستان که از بابت ناصریست‌ها در منطقه یمن در هراس بود، بی‌گمان به حمایت‌های مادی و معنوی انگلستان چشم دوخته بود تا سلطنت‌طلبان یمن را از طریق پایگاه نظامی عدن مساعدت کند و از سوی دیگر جنبش ظفار و همچنین جاه‌طلبی‌های شاه در ایران، خاطر سران عربستان را آشفته ساخته بود؛ بنابراین تصمیم خروج انگلیسی‌ها از این ناحیه حداقل عربستان و شیوخی را که برای حدود یک‌صد سال بر بریتانیا وابسته بودند، پریشان کرد.»
«آشنایی با خلیج فارس و موقعیت بحرین در طول تاریخ» مبحثی به‌شمار می‌رود که فصل چهارم کتاب آن را دنبال می‌کند. روابط ایران با کشورهای عربی، ایران و عراق، سیاست منطقه‌ای ایران در قبال بحرین، مقامات تصمیم‌گیرنده در ایران، شاه و مجلس، شاه و قوه مجریه، شاه و سیاست خارجی مسالمت‌آمیز، استقلال بحرین و عوامل موثر در تصمیم شاه، فشارهای داخلی و خارجی و در پایان نیز غیرقانونی بودن عملکرد ایران در قبال استقلال بحرین در این فصل تشریح شده‌اند.
فصل پایانی کتاب به مساله «حل و فصل مساله جزایر سه‌گانه ایرانی و مبنای تاسیس فدراسیون متحد عربی» می‌پردازد. در این فصل، جزایر سه‌گانه و موقعیت جغرافیایی آن‌ها، اهمیت سه جزیره، گذشته تاریخی جزایر در دوره‌های مختلف مانند از دوران باستان تا قتل نادر، از قتل نادر تا کریم‌خان، از کریم‌خان تا قاجاریه، دوره قاجاریه، دوران پهلوی و دهه 1960 (1340 هجری‌شمسی)، همچنین توافقنامه سال 1971 (1350 ش.) بین ایران و شارجه، واکنش کشورهای عربی و تشکیل فدراسیون متحد عربی توضیح داده شده است.
در بخش ضمایم کتاب «روند انفصال بحرین از ایران» علاوه‌بر عکس، تصاویری از قراردادها و اسناد مرتبط آورده شده است.
در معرفی پشت جلد کتاب آمده است: «در این کتاب با تاکید بر تاریخ سیاسی جزایر سه‌گانه ایرانی (ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک) و بحرین در عصر جدید و تاثیر سیاست‌های استعماری بر جغرافیای سیاسی خلیج فارس به سرنوشت این جزایر و در نهایت جداسازی بحرین از ایران در پایان دهه 40 شمسی و حاکمیت ایران بر جزایر سه‌گانه مورد اشاره پرداخته شده است.»
علیرضا ذاکراصفهانی، متولد 1340، عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی کتاب «روند انفصال بحرین از ایران» را در 211 صفحه با شمارگان دو هزار نسخه و بهای 9 هزار و 500 تومان از سوی انتشارات علمی و فرهنگی راهی بازار کتاب کرده است.
پنجشنبه ۳۱ مرداد ۱۳۹۲ - ۱۰:۰۵
نظر شما