احمد اقتداری در این نشست گفت: 65 سال است که از مصاحبت ستوده، مرد اهل قلم و اهل عمل بهره می‌برم. وی کوهنورد، پژوهشگر، کتابخوان، نویسنده، فرهنگ‌پژوه، بسیاردان و بسیاریاب در حوزه فرهنگ، ادب، تاریخ و ایران است. کتاب «فرهنگ گیلکی» درباره لهجه‌ها و مسایل دستوری این منطقه شامل گیلان، مازندران و گرگان است. ستوده در نوشتن کتاب «فرهنگ لارستانی» مرا بسیار راهنمایی کرد. در موضوع‌های مختلف، سفر، بیابان، دشت، شهر، روستا زمانی‌که همراه با ایرج افشار بودیم، بسیار از وی آموختم.
این استاد دانشگاه افزود: در مباحث ایرانشناسی ستوده به اهمیت کتاب «مهمان‌نامه بخارا» فضل‌الله روزبهان خنجی پی برد و با تصحیح، تحشیه و انتشار آن، دریچه‌ای به اوضاع و احوال روزگار اواخر آق‌قویونلوها و قراقویونلوها و آغاز دوره صفوی گشود. مذهب، تفکر و زندگی ایرانیان، وضعیت ازبک‌ها، جنگ‌ها و صلح، ریشه عقاید مذهبی در دوره شاه اسماعیل را بازگو می‌کند. برای پژوهش درباره این دوره پژوهش باید به این کتاب مراجعه کنیم.
این پژوهشگر تاریخ و جغرافیای جنوب ایران و خلیج فارس با اشاره به دیگر کتاب‌های منوچهر ستوده بیان کرد: «حدود العالم من المشرق الی المغرب» از مولفی ناشناس که در اواخر قرن 19 میلادی از سوی «ولادیمیر مینورسکی» در لندن کشف شد و تنها کتاب جغرافیایی از قرن چهارم هجری قمری به‌شمار می‌رود و ستوده با انتشار آن خدمت بزرگی به مطالعات و پژوهش‌های جغرافیای ایران انجام داد.
ستوده، افشار و اقتداری، سه تفنگدار گور
اقتداری درباره کتاب 10 جلدی «از آستارا تا استارباد» گفت: وی برای تدوین این کتاب، شب‌ها و روزهای بسیاری را در کوه، جنگل، بیابان و روستاها گذراند. خواند، یادداشت برداشت، هزاران خاطره و نکته تاریخی، زبانشناسی و فولکلور که در حال فراموشی‌اند، ثبت کرد تا از بین نرود و چراغ راهی برای جوانان نسل بعد شود.
این وکیل دادگستری درباره «قلاع اسماعیلیه در رشته کوه‌های البرز» توضیح داد: ستوده در این کتاب با زنده کردن از یاد رفته‌ها، ایرانشناسان را به پژوهش درباره حسن صباح، مریدان و جانشینان وی واداشت. ژاپنی‌ها پس از وی درباره این شخصیت تاریخی ایران تحقیق را آغاز کردند. در همه این آثار، پیوستگی، اصالت و قدمت فرهنگ ایرانی نزد ایرانیان و ایرانی‌تبارها دیده می‌شود.
وی افزود: ستوده در آثارش مروری ادبی، تاریخی و جغرافیایی در پهنه ایران‌زمین از شرقی‌ترین مرزها در چین تا غربی‌ترین آن‌ها در دانوب دارد. وی در سال‌های اخیر به درخواست وزارت امور خارجه به مناطقی که پیش از این بخشی از فرهنگ ایران بزرگ بود سفر کرد و اطلاعات مهمی درباره حوزه تمدن و فرهنگ ایران در این سرزمین‌ها که وارث تمدن ایرانی‌اند، به‌دست آورد.
اقتداری در پایان سخنانش با بیان لطیفه‌ای از جلال آل‌احمد اظهار کرد: آل‌احمد در جواب نقدی به‌شوخی گفته بود، منوچهر ستوده، ایرج افشار و اقتداری، سه تفنگدار گور نگارند و دلیل آن را این مساله بیان کرده بود که این سه در سفرها تنها به دیدن کتابخانه‌ها و گورستان‌ها می‌روند.
عقاید پزشکی ستوده درس زندگی‌اند
هوشنگ دولت‌آبادی نیز در این نشست با شرح خاطراتی پزشکی از منوچهر ستوده گفت: عقاید پزشکی ستوده درباره بیماری‌ها بسیار جالب است و معتقدم که وی همواره در پی بستن پرونده بیماری‌هایی است که به آن‌ها مبتلا شده و همیشه این کار روش مفیدی بوده است. این نکته را باید یادآوری کنم که روش‌های پزشکی ستوده درس زندگی‌اند.
این پزشک و پژوهشگر حوزه تاریخ با اشاره به وضعیت مغز انسان گفت: مغز انسان‌ها از 27 سالگی شروع به افت می‌کند اما حافظه ستوده کاملا فعال و در همان سن 27 مانده است. برای وی آرزوی عمر طولانی و سلامتی آرزو می‌کنم.
ستوده، مرد خستگی‌ناپدیر فرهنگ و تاریخ ایران‌زمین
احسان اشراقی با تبریک یک‌صدمین سالروز تولد ستوده بیان کرد: جا دارد یادی از ایرج افشار، محمدتقی دانش‌پژوه و عباس زریاب‌خویی داشته باشم. سال 1343 با ستوده در دانشگاه تهران آشنا شدم. وی در سال 1356 از تدریس خسته شد و به‌دنبال برنامه‌های پژوهشی در کوه و بیابان رفت. ستوده در تهران نمی‌ماند و پیاده یا با قاطر مسیرهای بسیاری را پشت پا گذاشته وی در راه پژوهش و شناخت خستگی ناپدیر است.
این استاد تاريخ دانشگاه تهران با اشاره به زندگی ستوده گفت: پدر ستوده از نور مازندران است و او خود را بیشتر مازندرانی می‌داند. وی پس از گذراندن 6 سال ابتدایی در مدرسه آمریکایی تهران، 6 سال دبیرستان را به‌خواست پدرش در مدرسه شرف در یکی از کوچه‌های لاله‌زار به‌پایان رساند و در دانشسرای مقدماتی دوره لیسانس و پس از آن در دانشگاه دکترای زبان و ادب فارسی را اخذ و از پایان‌نامه با موضوع قلاع اسماعیلیه در رشته کوه‌های البرز دفاع کرد.
این عضو پيوسته فرهنگستان علوم افزود: در دانشگاه تهران به تشویق محمدتقی دانش‌پژوه به مطالعات درباره جغرافیای تاریخی مازندران روی آورد. ستوده نه‌تنها آموزش می‌داد بلکه خالق آثار بی‌شماری در حوزه جغرافیای تاریخی، فرهنگ محلی، بناهای تاریخی، نسخ خطی و دیگر رشته‌های علوم انسانی است.
آثار ستوده سرمشقی برای آیندگان است
آیت‌الله سیدمصطفی محقق‌داماد در سخنرانی کوتاهی با اشاره به شعری عربی گفت: شاعری عرب در شعرش می‌گوید، آثار و فعالیت‌هایی که انجام می‌دهیم، پس از ما نگریسته و قضاوت می‌شود. آثار منوچهر ستوده، مردی که در آستانه یک‌صد سالگی وی هستیم، سرمشقی برای آیندگان است. در این سرزمین مردان بزرگ، شعرا، ادبا و نویسندگان برای درس‌گیری و نمونه وجود دارند و امیدوارم روزبه‌روز این وضعیت بهتر شود.
منوچهر ستوده در پایان این مراسم با اشاره به واژه‌سازی‌های جعلی که در زبان و ادب فارسی رخ می‌دهد، بیان کرد: از سالیان گذشته افرادی واداشته شده‌اند تا با واژه‌سازی‌های جعلی در نوشته‌های قدیمی دست ببرند. متاسفانه فرهنگستان دستور داده «تای منقوط» را از متون حذف کنند و با این کار تیشه به ریشه زبان فارسی می‌زند.
این ایرانشناس ادامه داد: موسسه‌های انتشاراتی در حال انجام چنین برنامه‌هایی هستند. نباید اجازه دهیم بدون علت و بی‌سبب در نوشتار و زبان فارسی تغییر ایجاد شود.
در این نشست که استادان و پژوهشگران بسیاری حضور داشتند، عبدالرحمان عمادی، حقوقدان و پژوهشگر، مجید مهران، پژوهشگر تاریخ و ایرانشناس و قدرت‌الله روشنی زعفران‌لو، پژوهشگر مترجم و خراسان‌شناس سخنان کوتاهی درباره منوچهر ستوده بیان کردند. همچنین افرادی چون محمدرضا شفیعی‌کدکنی، کاوه بیات، ژاله آموزگار، سیدعلی آل‌داوود و سیداحمد وکیلیان نیز در این مراسم حضور داشتند.
مراسم گرامیداشت یک‌صدمین سال تولد استاد منوچهر ستوده همراه با پخش مستند «خون است دلم برای ایران» (نگاهی به زندگی دکتر منوچهر ستوده) به کارگردانی سیدجواد میرهاشمی به پایان رسید.
نظر شما