کاظمی‌ در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، درباره این آسیب‌شناسی اظهار کرد: به طور کلی کتاب‌های موجود در عرصه روابط بین‌الملل را در چند دسته می‌توان بررسی کرد. یک سری از این مکتوبات نگاه ترجمه‌ای دارند؛ به این معنا که پژوهشگر خارجی موضوعی را در حوزه روابط بین‌الملل و به طور خاص خاورمیانه بررسی کرده و ما آن را ترجمه کرده‌ایم. در این گروه مترجم تنها به بازگردان متن اصلی کتاب اکتفا می‌کند و دخل و تصرف و تحلیل‌های جانبی در این مکتوبات به چشم نمی‌خورد.

دانشجوی دکترای روابط بین‌‌الملل افزود: دسته دیگر را آثاری ترجمه‌ای تشکیل می‌دهند که ترجمه 100 درصد نیستند، بلکه مترجم در مواردی حاشیه‌زنی کرده و تحلیل‌هایی را نیز برای تکمیل بحث ارایه داده است.

وی دسته دیگر از مکتوبات این حوزه را کتاب‌های کاملا تالیفی دانست که نویسنده برای قدرت و قوت بحث خود از منابع خارجی استفاده کرده اما نگاه و تحلیل او حرف اول و آخر را بیان می‌کند.

نویسنده و پژوهشگر میهمان مرکز مطالعات خاورمیانه در پاسخ به این سوال که تالیفات حوزه روابط بین‌الملل به ویژه خاورمیانه در کشور ما چه جایگاهی دارند؟ گفت:‌ متاسفانه در حوزه خاورمیانه کتاب‌های تالیفی متقنی نمی‌‌توانیم بیابیم. در این زمینه اثری که بتوانیم بگوییم 100 درصد تالیفی است و قدرت و قوت کافی در تحلیل مباحث خاورمیانه را دارد، بسیار اندک‌ است تا حدی که شاید به زحمت به تعداد انگشتان دست برسد؛ به عنوان مثال کتاب «از منازعه تا همبستگی؛ بررسی روابط بین‌المللی خاورمیانه از منظر مکتب انگلیسی» تالیف دکتر قوام و دکتر فاطمی‌نژاد که از استادان مطرح این حوزه‌اند و با نگاه تحلیلی مسایل حوزه خاورمیانه را بررسی کرده‌اند، در شمار آثار ارزشمند و معدود این حوزه شناخته می‌شود.

کاظمی گفت: همچنین در بحث «سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران» اثر دکتر علیرضا ازغندی و کتاب «چارچوبی تحلیلی برای بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران» نوشته پروفسور روح‌الله رمضانی که علیرضا طیب آن را ترجمه کرده است، از آثار ارزشمندی در این زمینه‌اند. علاوه بر علیرضا طیب که از او یاد شد، مترجمانی نظیر دکتر حمیرا مشیرزاده موفق شده‌اند در سال‌های اخیر ادبیات جدیدی را در مکتوبات حوزه روابط بین‌الملل وارد و آثار خوبی عرضه کنند.

وی در پاسخ به این سوال که رخدادهای اخیر به ویژه بهار عربی تا چه حد در مکتوبات ما راه یافته‌اند و مولفان و مترجمان ما چگونه به این مباحث پرداخته‌اند، بیان کرد: بهار عربی که در کشورهای اسلامی به وقوع پیوست تاثیر زیادی بر فضای سیاسی منطقه خاورمیانه داشت که حتما باید این تحولات و بررسی آن‌ها در حوزه مسایل خاورمیانه در مکتوبات تحلیل و واکاوی شود. در این زمینه اخیرا کتابی با عنوان «تحولات عربی، ایران و خاورمیانه» از سوی پژوهشگران مرکز پژوهش‌های مطالعات استراتژیک خاورمیانه با مدیریت دکتر کیهان برزگر از استادان و محققان این حوزه انجام شد که دست کم برای شروع تالیفات و تحقیقات تاثیر تحولات بهار عربی بر مسایل خاورمیانه تاثیرات خوبی دارد.

نویسنده کتاب «علل خیزش شیعیان حاشیه جنوبی خلیج فارس» افزود: یکی از دلایل اصلی بحث تحولات عربی، حکمرانی خوب است. یکی از مولفه‌های اساسی که موجب تحولات عربی شد، نبود حکمرانی خوب شناخته می‌شود. مفهومی که درباره آن و تاثیرش در روابط بین‌الملل به شدت در دنیا بحث می‌شود.

وی اظهار کرد: لازم است مکتوباتی تدوین شوند و عنوان کنند تحولات عربی چه تاثیری بر روابط بین‌الملل و نظریه‌های روابط بین‌الملل دارد و کدامیک از مکاتب می‌توانند در این زمینه پاسخگو باشند یا به تحلیل این واقعه بپردازند و این که آیا باید تلفیقی از نظریات موجود را در تحلیل و تبیین رخدادهای تحولات عربی به کار بریم یا به نظریات جدید نیازمندیم؟ رسیدن به این مقوله مستلزم کارگروهی از محققان و پژوهشگران حوزه روابط بین‌الملل و مسایل خاورمیانه است.

پژوهشگر حوزه روابط بین‌الملل و مطالعات خاورمیانه در پاسخ به این سوال که تالیفات و پژوهش‌های حوزه روابط بین‌الملل و خاورمیانه که در کشور ما تدوین می‌شوند، چه جایگاهی در دنیا دارند؟ گفت: علوم روابط بین‌الملل از آمریکا آغاز شد. ادبیات روابط بین‌الملل پس از جنگ جهانی جهانی دوم به شدت در اروپا مطرح شد و اغلب تولیدات این حوزه نیز رویکرد ترجمه‌ای دارند یا وام‌گرفته از منابع خارجی‌اند.

این محقق معتقد است: تاکنون تالیفات و مکتوبات ما در حوزه خاورمیانه نتوانسته‌اند بحثی در دنیا مطرح کنند مگر ارایه پژوهش‌ها یا تالیفات شخصی برخی استادان در سمینارهای خارجی. در حقیقت هیچ حرکت جمعی مبنی بر این که «نظریه روابط بین‌المللی ایرانی» شکل گیرد، نداریم، در چنین وضعیتی جا دارد جمعی از استادان و نظریه‌پردازان این حوزه به تولید و انتشار تئوری ملی در حوزه روابط بین‌المللی در دنیا بپردازند.

وی بیان کرد: اکنون حدود 80 تا 90 درصد نظریه‌پردازان، اندیشمندان و تولیدات این حوزه منحصر به آمریکاست در حالی که شاید ملیت اغلب این اندیشمندان آمریکایی نباشد. متاسفانه جایگاه دیگری برای اندیشمندان آسیایی نیست وکمتر از آن اندیشمندان ایرانی! در صورتی که ما استادان فراوانی در زمینه روابط بین‌الملل به ویژه مسایل خاورمیانه داریم که سال‌های فراوانی در این زمینه کار کرده‌اند اما هنوز تحلیل‌های قوی ارایه نداده‌اند.

کاظمی در پاسخ به این سوال که بر اساس چه ادله‌ای چنین مطلبی را عنوان می‌کند؟ بیان کرد: هنوز کتاب «قبله عالم - ژئوپلیتیک ایران» نوشته «گراهام فولر» با ترجمه عباس مخبر به عنوان یکی از منابع دانشگاهی تدریس می‌شود در حالی که این کتاب حدود سه تا چهار دهه پیش نوشته شده و اکنون بسیاری از نظریات آن تغییر کرده است، چرا کتاب یا تالیفات استادان داخلی نباید منبع و مرجع مطالعاتی این رشته باشد؟

وی درباره دلایل این امر گفت: نقطه ضعف ما در این است که هنوز نتوانسته‌ایم وزن زیادی در تالیفات داخلی داشته باشیم و همچنان فرصت و جای پژوهش‌های فراوانی در زمینه سیاست روابط بین‌الملل وجود دارد. امیدوارم از این پس شاهد آثار تالیفی به معنای واقعی آن در حوزه روابط بین‌الملل به ویژه مسایل خاورمیانه باشیم.