دكتر يزدان منصوريان، استاديار دانشگاه تربيت معلم تهران و از اعضاي هيات رييسه انجمن كتابداري و اطلاع رساني ايران، به خبرنگار خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا) گفت: متاسفانه فضاي حاكم بر كتابخانههاي عمومي كشور ما بهگونهاي است كه كتابدار بيش از آنكه به ارايه خدمات عمومي و اطلاع رساني بپردازد، وقت و انرژي خود را صرف فهرست نويسي و رده بندي كتابها ميكند. اين امر به تدريج سالن مطالعه كتابخانههاي ما را به قرائتخانه و صرفا فضايي براي مطالعه كتابهاي درسي و كمك آموزشي تبديل كرده است.
وي در پاسخ به پرسش خبرنگار ما كه آموزش كتابداري در ايران تا چه اندازه با كشورهاي پيشرفته دنيا همگام است، اظهار داشت: درباره آموزش دانشگاهي كتابداري و اطلاع رساني به دليل سابقه تحصيل و تدريس در دانشگاه شفيلد با دانشگاهها و كتابخانههاي انگلستان آشنايي دارم. در اين كشور، رشته كتابداري در دوره كارشناسي ارشد به شش گرايش «كتابداري پزشكي»، «مديريت اطلاعات»، «مديريت سيستمهاي اطلاعاتي»، «مديريت اطلاعات شيمي»، «كتابداري» و «كتابداري آموزشي» تقسيم ميشود. تخصصي بودن دوره آموزشي كتابداري در اين مقطع از نقاط مثبت اصلي به شمار ميرود.
منصوريان توضيح داد: همچنين توليد مقاله علمي به عنوان شرط گذراندن واحدهاي درسي كتابداري در انگلستان مطرح است. ضمن اينكه پايان نامه متناسب با گرايش تخصصي تهيه ميشود. در مقطع دكتراي كتابداري و اطلاع رساني، گرايش خاصي در انگلستان وجود ندارد و هر دانشجو بسته به گرايش پژوهشي خود عنوان پايان نامهاش را مشخص ميكند. اين سيستم كاملا پژوهشمدار و علمي است.
اين استاد دانشگاه، در ادامه به نظام آموزشي كتابداري در ايران اشاره كرد و گفت: در كشور ما در دورههاي كارشناسي، كارشناسي ارشد و دكترا، فقط دو گرايش «كتابداري» و «كتابداري پزشكي» وجود دارد؛ در حالي كه شاخهبندي مشخصي براي اين رشته گسترده در ايران مشخص نشده دانشجو نميتواند در زمينه خاصي تخصص بگيرد كه اين مساله شايد به جوان بودن آموزش دانشگاهي كتابداري در كشور ما بازگردد. سابقه اين آموزش در ايران 40سال و در كشورهاي پيشرفته به يك قرن ميرسد.
وي همچنين ناهماهنگي واحدهاي درسي و سرفصلهاي ارايه شده با تحولات تازه دنيا را از نقاط ضعف آموزش كتابداري ما دانست و افزود: در دو دهه اخير هر روز شاهد پيشرفت علوم و تحولات جديد در عرصههاي مختلف از جمله كتابداري در كشورمان هستيم؛ اما هنوز واحدهاي درسي و سرفصلهاي ما تغيير نكرده است.
استاديار دانشگاه تربيت معلم خاطرنشان كرد: به عنوان نمونه، با اينكه در سالهاي اخير فرايند توليد، ذخيره، بازيابي و اشاعه اطلاعات تغيير كرده، هنوز سرفصلهاي سازمان دهي اطلاعات بر منابع چاپي مبتني هستند. در چنين شرايطي فارغ التحصيل نميتواند با نيازهاي روز همگام شود و چنين كتابداري در محيط كار درخواستهاي جديد مخاطبانش را پاسخگو نيست.
فارغ التحصيل دانشگاه شفيلد انگلستان، در پاسخ به اين پرسش كه آيا نظام آموزشي ما توان كافي را براي پرورش كتابداران متخصص و كارآمد دارد، توضيح داد: در صورتيكه در دانشگاههاي ما به واحدهاي كارورزي توجه بيشتري شود و سرفصلها مورد بازنگري قرار گيرند، بسياري از ضعفها و آسيبها رفع خواهد شد.
وي بر ضرورت همگامي كتابداران با كتابداري پيشرفته و استفاده از نرم افزارها و آموزشهاي جديد تاكيد كرد و افزود: متوليان كتابداري براي بقا در عصر ديجيتال بايد با تحولات فناوري هماهنگ شوند. اولين عكس العمل ورود رايانه به حوزه كتابخانه اين بود كه رايانه قرار است جاي كتابدار را بگيرد به تدريج اين باور جاي خود را به اين واكنش داد كه ميتوان و بايد از نرم افزار و رايانه براي سرعت بخشيدن و انتقال درست مباني نظري استفاده كرد. ابزار جاي انسان را نميگيرد؛ بلكه او را در رسيدن به هدف ياري ميدهد.
به گفته دكتر منصوريان، بايد در جامعه ما به وجه ديگر كتابداري از اين منظر كه تخصصي ميان رشتهاي است بيشتر توجه شود. كتابداري با روان شناسي، ارتباطات، جامعهشناسي، مديريت و مهندسي رايانه وجوه مشترك بسيار دارد.
وي فرهنگسازي را عمدهترين عامل در جلب جوانان به كتابخانه عنوان كرد و گفت: در صورتيكه اقشار مختلف به سودمندي كتابخانه آگاه باشند، امكانات و منابع موجود در كتابخانههاي ما ميتواند نياز بسياري از آنها را تامين كند.
دكتر يزدان منصوريان، مدرك مهندسي كشاورزي، كارشناسي ارشد كتابداري و اطلاع رساني دانشگاه فردوسي مشهد را دارد. منصوريان دوره دكتراي كتابداري و اطلاع رسني را از مهر 1381 تا آذر 1385 در دانشگاه شفيلد انگلستان به پايان رسانده كه «پيدايي اطلاعات در محيط وب و بررسي موفقيت و شكست در بازيابي اطلاعات از نظر كاربران نهايي» عنوان رساله دكتراي اين استاديار است.
از منصوريان تاكنون مقالههاي فارسي و انگليسي بسياري منتشر شده كه از جمله آنها ميتوان به «تدوين مدل اطلاع يابي كاربران در محيط وب»، «اينترنت پنهان و منابع اطلاعاتي نهفته در اعماق نامرئي شبكه جهانگستر» و «وب پنهان چيست و چه اهميتي دارد» و ... اشاره كرد.
چهارشنبه ۱۵ اسفند ۱۳۸۶ - ۱۴:۴۴
نظر شما