به گزارش خبرگزاری کتاب ایران به نقل از ستاد خبری بیست وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، نشست «مبدائیت سیر تاریخ‌نگاری قیام 15 خرداد» امروز (18 اردیبهشت) با حضور اکبر اشرفی، معاون بخش پژوهش مرکز اسناد انقلاب اسلامی و نویسندگان و پژوهشگران حوزه تاریخ، علی کردی و رحیم نیک‌بخت میرکوهی در سرای اهل قلم نمایشگاه کتاب تهران برگزار شد.

اکبر اشرفی در آغاز نشست به عنوان فردی که در حوزه تاریخ انقلاب اسلامی و تدریس آن در دانشگاه‌ها تجربه دارد درباره جایگاه قیام 15 خرداد گفت: در این باره می‌توان به چند نکته اشاره کرد؛ نخست آن که امام خمینی (ره) این قیام را مبدا نهضت عنوان کرد. در ایام این قیام شاهد تغییرات فکری هستیم که باعث شکاف میان حکومت وقت و ملت شد.

وی ادامه داد: دومین مسأله به حضور نیروهای مذهبی در عرصه سیاست باز می‌گردد. زیرا بعد از ملی شدن صنعت نفت مذهب از سیاست کنار گذاشته شد و با شروع نهضت امام خمینی (ره) شاهد تلفیق مجدد دین و سیاست هستیم. نکته سوم آن است که با قیام 15 خرداد، گروه‌هایی که خود را سردمدار مبارزه با رژیم پهلوی می‌دانستند به حاشیه رانده شدند.

اشرفی، قیام 15 خرداد را شروع کننده مسیری عنوان کرد که هدف اصلی آن عدم مصالحه با رژیم پهلوی است و در توضیح آن گفت: این اتفاق زمانی اوج گرفت که محمدرضا پهلوی، مساله انقلاب سفید را مطرح کرد. پس از اعتراض امام خمینی (ره) و رخداد قیام 15 خرداد، شاهد پیروزی آن بعد از 15 سال و 8 ماه هستیم. 

علی کردی در ادامه درباره قیام 15 خرداد گفت: این جنبش از معدود جنبش‌هایی بود که در زمان خود به اهدافش نرسید و بعد از 15 سال پیروز شد. چرایی این اتفاق به چند مساله وابسته است. نخست وجود رهبری است. اگر رهبری غیر از امام خمینی(ره) در عرصه سیاست حاضر می‌شد شاهد پیروزی این جنبش نبودیم. چون تفاوت رهبری ایشان با دیگر رهبران انقلاب‌ها، در رویکردها، سیاست‌ها و سلیقه‌ها بود. امام خمینی(ره) در فاصله 15 سال از حاج آقای خمینی(ره) در میان مردم به امام خمینی(ره) تبدیل شدند. تبعید ایشان به کشورهای ترکیه و عراق و هجرت ایشان به فرانسه باعث تحولات روحی عظیمی شد. 

وی در ادامه به تحولات علمی و شخصیتی امام خمینی (ره) اشاره کرد و افزود: ایشان مرجعیتی کامل و مطلق بودند و توانستند نظریه ولایت فقیه را مطرح کنند. همچنین از نظر معنوی، تفکر و اندیشه و دفاع از دین و سیاست جایگاه خاصی داشتند. امام خمینی (ره) چهره‌ها، گروه‌ها و جریان‌های انقلاب را به خوبی می‌شناختند تا آنجا که وقتی چندین نفر از مجاهدین خلق به سراغ ایشان رفتند امام (ره) می‌گوید که آن‌ها آمده بودند مرا فریب دهند.

در ادامه نشست «مبدائیت سیر تاریخ‌نگاری قیام 15 خرداد» رحیم نیکبخت به کتاب «مبانی رهبری سیاسی امام خمینی (ره)» اشاره کرد و گفت‌: این کتاب در سال 1387 توسط  اکبر اشرفی نوشته شد.

نویسنده کتاب هم درباره آن گفت: یکی از مبانی رهبری امام(ره) به مرجعیت برمی‌گردد. اگر بحث تاریخی 15 خرداد را مطرح کنیم علت دستگیری یک مرجع و خواسته مردم برای آزادسازی ایشان را می‌بینیم، در اینجا هدف قیام براندازی حکومت پهلوی نیست چون هنوز این خواسته در قیام مطرح نشده است.

وی افزود: یکی از مباحث این کتاب سیر تکوینی چگونگی مرجعیت امام (ره) و تبدیل شدن آن به رهبری سیاسی را عنوان می‌کند. مباحثی که در اصول‌گرایی و اجتهاد شیعه مطرح است و در آن مردم شیعه بر اساس دین یا مکلفند یا مقلد و در  گستره و دامنه این تقلید، شاهد نقش مراجع در برخورد با مسایل سیاسی هستیم. به عنوان نمونه وقتی در سال 1341 انجمن‌های ایالتی و ولایتی مطرح شد، امام خمینی (ره) به مخالفت با آن برمی‌خیزند و می‌گویند همان گونه که مصوبه انجمن‌ها در دولت تصویب و در روزنامه‌ها درج شده است باید انحلال آن نیز در جراید آورده شود. 

اشرفی ادامه داد: در بسیاری از کتاب‌ها رهبری امام(ره) را به رهبری کاریزماتیک نسبت می‌دهند و با این کار می‌خواهند ریشه مذهب و دین را در این انقلاب از بین ببرند. چون بر اساس نظریات «وبر» رهبری کاریزماتیک براساس حمایت مردم به دلیل احساسات و کنش‌های عاطفی به وجود می‌آید. این نگاه کاملا سکولاریستی است در حالی که رهبری امام(ره) بر اساس اسلام است و رفتار سیاسی ایشان در چارچوب کلامی امامت می‌گنجد که در زمان غیبت امام زمان(ع) باید به عنوان مرجعیت به آن‌ها رجوع کرد. قیام 15 خرداد معطوف به دین اسلام و مذهب تشیع است.

علی کردی هم در ادامه بر عوامل انتقال دهنده جنبش قیام 15 خرداد و رهبری امام(ره) تأکید کرد و گفت: پس از این مسأله گروه‌ها و شخصیت‌های اجتماعی واسط تحت عنوان یاران امام(ره) مطرح می‌شوند. ایامی که ایشان دستگیر شدند 70 روحانی هم دستگیر شدند و پس از آن شاهد مبارزات آن‌ها برای رساندن پیام 15 خرداد به نسل‌های بعد هستیم. این چهره‌های واسط بارها به زندان رفتند یا تبعید شدند و تحت شکنجه‌های سخت قرار گرفتند. آیت‌الله سعیدی و آیت‌الله غفاری در راه همین مبارزات به شهادت رسیدند.

وی افزود: یاران امام(ره) نقش مهمی در بسیج کردن مردم داشتند. انقلاب اسلامی ایران براساس رهبری امام خمینی(ره) و جوشش مردم رخ داد و هیچ دولتی حتی شوروی سابق که ضد آمریکا بود از آن حمایت نکرد چون می‌دانست این انقلاب ماهیت اسلامی دارد و به شرق و غرب وابسته نیست. این انقلاب باعث رشد شخصیت‌هایی شد که توانستند در اوج گفتمان‌های مارکسیستی، ناسیونالیستی و انتقادی که در آن دوران به شدت رواج داشت اندیشه‌های اسلامی را مطرح کنند.

نیک‌بخت هم در ادامه نشست «مبدائیت سیر تاریخ‌نگاری قیام 15 خرداد» به تاثیرات این قیام در جامعه ایران پرداخت و گفت: حذف سلطانیزم، حمایت مردم از مرجعیت و همگانی بودن قیام در واکنش به دستگیری امام خمینی (ره) در سراسر کشور مهم‌ترین نتایج این قیام است.

بیست‌وششمین نمایشگاه  بین‌المللی کتاب تهران تا 21 اردیبهشت ماه در مصلای امام خمینی (ره) برپاست.