به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، در سالی که رو به‌پایان است، بزرگان بسیاری رخ در نقاب خاک کشیدند. در این گزارش نگاهی گذرا بر شخصیت‌های حوزه‌های تاریخ، جغرافیا، جامعه‌شناسی و سیاست داریم که نویسنده، پژوهشگر، مترجم یا صاحب اثر بودند و دیگر در میان ما نیستند.
پرویز شهریاری، ستاره ایرانی اعداد
پرویز شهریاری (متولد دوم آذرماه 1305)، چهره ماندگار ریاضی ایران، استاد رياضيات و سردبير مجله‌های «وهومن» و «چيستا» 22 اردیبهشت‌ماه 91 با زندگی وداع گفت. وی بيش از یک‌صد عنوان از كتاب‌های درسی رياضيات، جبر، فیزیک و آنالیز ریاضی دوره آموزشی نظام قدیم، بيش از 97 كتاب کمک‌درسی به‌صورت ترجمه و تاليف، حدود 20 كتاب در حوزه‌های تاريخ، فلسفه، كاربرد و آموزش رياضيات، همچنین 9 جلد كتاب سرگرمی در رياضيات برای دانش‌آموزان و دانش‌پژوهان به رشته تحریر درآورد.
شهرياری که سال ١٣٤٥، نشان درجه یک علمی کشور را به‌دست آورد، در سال ١٣٨٤ نیز به عنوان چهره ماندگار جمهوری اسلامی ايران در رشته ریاضیات شناخته شد. از کتاب‌های دیگر وی می‌توان به «تاريخ حساب»، «رياضيات در شرق»، «سرگذشت آناليز رياضی»، «رياضيات کار بسته»، «لباچوسکی و هندسه نااقليدسی»، «پويایی رياضيات»، «من رياضی‌دانم»، «آفرينندگان رياضيات عالی»، «خلاقيت رياضی»، «عالی جناب چکمه (گوشه‌ای از تاريخ رياضيات)»، «سرگذشت رياضيات»، «لگاريتم (تاريخ استدلالي لگاريتم)»، «هندسه در گذشته و حال»، «غياث‌الدين جمشيد کاشانی رياضی‌دان ايرانی» و «نگاهی به تاريخ رياضيات در ايران» اشاره کرد.
محمدحسن گنجی، پدر جغرافیای ایران
محمدحسن گنجی (متولد 21 خردادماه 1291)، پدر جغرافیای ایران 29 تیرماه درگذشت. وی بيش از 70 سال به تدريس و تعليم در حوزه جغرافیا پرداخته بود، بیش از یک‌صد مقاله علمی منتشر کرد. گنجی همچنین به‌عنوان بنیانگذار سازمان هواشناسی ایران به‌شمار می‌رفت و در سال 2001 میلادی از سوی سازمان جهانی هواشناسی عنوان دانشمند برتر جهان و دانشمند سال هواشناسی را از آن خود کرد.
از آثار گنجی می‌توان «جنگ و جغرافیا یا روابط دول بزرگ در اقیانوسیه»، «آمار بارندگی ایران»، «کتاب‌های جغرافیای دبیرستان از سال اول تا سال ششم(با همکاری گروه مولفان) در دهه 1340»، «اطلس اقلیمی ایران»، «جغرافیا در ایران از دارالفنون تا انقلاب اسلامی»، «تاریخچه جغرافیا در تمدن اسلامی» و «نامه‌هایی از قهستان(ترجمه و تعلیق)» را نام برد.
احسان نراقی، تنها ایرانی در سمت معاونت یونسکو
12 آذرماه درگذشت احسان نراقی، پژوهشگر حوزه جامعه‌شناسی و فلسفه بود. نراقی (متولد 22 شهریورماه 1305) تنها ایرانی به‌شمار می‌رفت که معاونت یونسکو را عهده‌دار شد.
«پایان یک رویا: در نقد مارکسیسم» آخرین کتاب نراقی است و از دیگر کتاب‌های وی می‌توان به «از کاخ شاه تا زندان اوین»، «علوم اجتماعی و سیر تکوینی آن»، «غربت عرب»، «اقبال ناممکن» و «آنچه خود داشت» اشاره کرد.
معتضد منجمی، حافظه تاریخ شفاهی گیلان
زمستان سال 1391 شاهد درگذشت پژوهشگران برجسته‌ای در حوزه تاریخ و جغرافیا بودیم. نهم دی‌ماه، حافظه شفاهی تاریخ گیلان، عبدالباقی معتضد منجمی درگذشت. وی متولد 1298 در لنگرود بود و از افرادی به‌شمار می‌رفت که در نگارش تاریخ گیلان به‌دلیل حافظه قوی‌ای که داشت کمک بسیاری کرد.
کتاب‌های «تاریخ خاندان منجم‌باشی لنگرودی» از سوی حوزه هنری، همچنین «تاریخ تنکابن» به‌قلم صمصام‌الدین علامه، بدون یاری حافظه معتضد منجمی تدوین نمی‌شدند.
مرتضی ثاقب‌فر، عشق به ایران‌زمین
مرتضی ثاقب‌فر (متولد 9 مردادماه 1321)، جامعه‌شناس، نویسنده، مترجم، شاهنامه‌شناس و پژوهشگر تاریخ و فرهنگ ایران، 11 دی‌ماه رخ در نقاب خاک کشید. وی در حوزه ایرانشناسی، تاریخ هخامنشی و برخی منابع و مراجع اصلی در حوزه هخامشی‌پژوهی، بیش از یک‌صد عنوان کتاب تالیف و ترجمه ارایه کرده است.
عضو کمیته علمی همایش بین‌المللی هزاره شاهنامه، ترجمه کتاب‌های «شاهنشاهی هخامنشی» اثر «جیمز مائول کوک»، «شاهنشاهی اشکانی» نوشته «یوزف ولسک»، «شاهنشاهی ساسانی» کتابی از تورج دریایی، «تاریخ ایران کمبریج»، جلدهای چهار، پنج، هفت، 11 و 12، «تاریخ جهان باستان کمبریج»، «امپراتوری ایران» و «جهان باستان» از «دان ناردو» و «کوروش بزرگ» اثر «ژراژ ایسرائل»، «تاریخ هخامنشیان» (14 جلدی) و «یونانیان و بربرها» (15 جلد) را به بازار کتاب فرستاد.
از کتاب‌های تالیفی وی می‌توان «آگاهی آریایی»، «شاهنامه و فردوسی و فلسفه تاریخ ایران»، «بن‌بست‌های جامعه‌شناسی»، «جامعه‌شناسی و ریاضیات» و «بررسی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگ ایل کردی بلوچستان» را نام برد.
لئون میناسیان، تاریخ‌نگار ارمنیان ایران
آغاز سال 2013 میلادی (12 دی‌ماه) با درگذشت لئون میناسیان، تاریخ‌نگار، نویسنده، پژوهشگر، کتابشناس، نقاش، نوازنده و مترجم ارمنی برابر شد.
وی (متولد 1299) با آثاری مانند «چهار کتاب از سرایندگان و نوازندگان ارمنی فریدن»، «تاریخ نخستین چاپخانه ایران در اصفهان»، «دو فرمان از حضرت رسول(ص) و حضرت امیرالمومنین(ع)»، «صومعههای ارامنه ایران» و «تاریخ سیصد و پنجاه ساله ارامنه فریدن» شناخته می‌شد.
فریدون نوین فرح‌بخش، پدر تمبر ایران
نخستین روز بهمن‌ماه 1391، با درگذشت پدر تمبر ایران، فریدون نوین فرح‌بخش همراه بود. «تمبرهای اولیه ایران»، «راهنمای تمبرهای ایران»، «مجموعه کارت‌پستال‌های رسمی، پاکت‌های تمبردار، کارت‌پستال‌های عکس‌دار، لفاف روزنامه، نامه‌های هوایی، پاکت بیمه پستی و دفترچه پست» و «مجموعه مهرهای پستی ایران 1304ـ 1254» از کتاب‌هایی به‌شمار می‌روند که با همت وی به‌چاپ رسیدند.
حسن حبیبی، رییس بنیاد ایرانشناسی
حسن حبیبی (متولد 1315)، دیگر چهره ماندگاری بود که 12 بهمن‌ماه چهره در نقاب خاک کشید. وی از حقوقدانانی بود که در نوشتن پیش‌نویس متن قانون اساسی پس از انقلاب ایران همکاری داشت.
رییس بنیاد ایرانشناسی در نوشتن طرح، مقدمه، بررسی و تدوین نهایی کتاب‌های بسیاری فعالیت داشت که برخی از آن‌ها «سرگذشت بازار بزرگ تهران، بازارها و بازارچه‌های پیرامونی آن در دویست سال اخیر»، چهار جلد كتاب «شهرهای ایران‌شهر»، «شماری از زیارتگاه‌های استان آذربایجان شرقی»، «شماری از بقعه‌ها، مرقدها و مزارهای استان‌های تهران و البرز»، «امامزاده‌ها و تربت برخی از پاكان و نیكان»، «وصف خلیج فارس در نقشه‌های تاریخی»، پنج جلد کتاب «سرگذشت تقسیمات كشوری ایران، ۱۳۸۵- ۱۲۵۸ه.ش.»، «وقایع‌نگاری خلیج فارس؛ بخش تاریخ ایران»، دو جلد کتاب «مساجد دیرینه سال تهران» و «ایران در كتاب نزهى‌المشتاق» نام دارند.
یکشنبه ۲۷ اسفند ۱۳۹۱ - ۱۳:۴۳
نظر شما