به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، مناطق مختلف کشور ایران از دیرباز مهد تمدن‌های گوناگون بوده است. مظاهر هرکدام از این تمدن‌ها، انواع هنرهایی بوده که اکنون زینت‌بخش بیشتر موزه‌های مشهور جهان هستند. همچنین برخی شهرهای ایران نیز سابقه مناسب و درخوری در هنرهای جدید، چون سینما دارند.
 
با وجود این هنوز پژوهش‌ها و تحقیقات موثری درباره هنر مناطق ایران صورت نگرفته است و پرداختن به پژوهش‌های آکادمیک و میدانی در این باره در مباحث پژوهش هنر، موضوعی مغفول مانده است. پی‌گیری این مساله، موضوع جدید سلسله گفت‌وگوهای «ایبنا» با پژوهشگران هنر بومی است و مهدی نورمحمدی، محقق ادبیات و هنر شهر قزوین، نخستین پژوهشگری بود که به سراغش رفتیم.

نورمحمدی در سال 1391، کتابی را با عنوان «تئاتر و سینما در قزوین» منتشر کرد. در این کتاب از سابقه درخشان و تاریخی هنر نمایش در قزوین و همچنین تاریخ سینما در این شهر، سخن به میان آمده است. بهانه ما در این گفت‌وگو نیز موضوع همین کتاب است.

نورمحمدی در گفت‌وگو با «ایبنا»، در پاسخ به این سوال که «تئاتر و سینما در قزوین چقدر قدمت دارد و آیا پیش‌تر کتاب پژوهشی در این حوزه منتشر شده است، یا خیر؟» گفت: شهر قزوین به هنرهای بسیاری شهره است و هنرمندان بزرگی هم در انواع رشته‌ها چون خوشنویسی، موسیقی و نمایش تحویل فرهنگ و هنر ایران زمین داده است، اما پژوهش‌های مناسبی که این سوابق را به جامعه معرفی کند، تاکنون صورت نگرفته است. با این‌که هنوز هم وجوه بسیاری از دو هنر تئاتر و سینما در قزوین از سابقه‌ مناسبی برخوردار است، اما با هیچگونه تحقیق و پژوهشی در این باره منتشر نشده بود و کتاب «تئاتر و سینما در قزوین» که پاییز امسال (1391) منتشر شد، در واقع نخستین پژوهش مستقل و گسترده درباره تاریخ تئاتر و سینما در قزوین از دوران صفویه تا پیروزی انقلاب اسلامی به حساب می‌آید.

وی در ادامه درباره منابع خود برای به سرانجام رساندن این تحقیق گفت: بخشی از منابع من برای نگارش این کتاب، سفرنامه‌های سیاحان خارجی چون سفرنامه‌های «برادران شرلی»، «پیترو دلاواله» و «آدام اولئاریوس»، یک جهانگرد آلمانی بود که همراه با یک هیات سیاسی به قزوین آمد و همچنین سفرنامه «کاتف» که یک بازرگان روسی بود. 

وی افزود: بخش دیگر منابع من نیز متون تاریخی چون کتاب «تاریخ عالم آرای عباسی» نوشته اسکندر بیگ ترکمان بوده است. جالب است بدانید که در این منابع از بازی‌ها و سنت‌های نمایشی صحبت به میان آمده، اما تاکنون بحث و بررسی درباره آن‌ها صورت نگرفته بود. به عنوان مثال در کتاب «تاریخ عالم آرای عباسی» درج شده، شاه زمانی‌که قصد جنگ با عثمانی داشت برای بالابردن روحیه مردم و سپاهیان دستور چوگان بازی را در میدان سعادت‌آباد قزوین صادر کرد. 

این مولف در ادامه در پاسخ به این سوال که «آیا در این منابع مطالبی درباره مخاطبان این سنت‌های نمایشی و میزان مشارکت آن‌ها در نمایش‌ها، نیز وجود دارد یا خیر؟» گفت: بله و من نیز در کتاب خودم به این مسایل اشاره کرده‌ام؛ به عنوان مثال در کتاب شرح اجرای یک نقال و شاهنامه‌خوان به نام «مرشد هاشم» آورده شده است. این هنرمند در آن زمان آن‌قدر بخش سهراب‌کشی شاهنامه را زیبا اجرا می‌کرد که مردم از شب قبل از اجرای سهراب‌کشی او در قهوه‌خانه جا رزو ‌می کردند یا می‌خوابیدند، تا روز اجرا فرصت دیدن و شنیدن سهراب‌کشی مرشد هاشم را از دست ندهند.

نورمحمدی در ادامه در پاسخ به این سوال که «ارتباط شهر قزوین با مقوله سینما چگونه بوده و آیا از پژوهش‌های میدانی هم در این بخش استفاده شده یا این‌که خیر؟» گفت: شهر قزوین از همان ابتدای ورود سینما به ایران با این مقوله درگیر بوده است. در کتاب من نیز فصلی به مقوله رخدادهای تاریخی سینما در قزوین اختصاص دارد که در آن از پژوهش‌های میدانی هم استفاده کرده‌ام.

نورمحمدی گفت: نخستین فیلمی که در قزوین به نمایش درآمد، فیلمی مستند به نام «اختراع کاغذ» بود. جالب است بدانید که آقای دکتر محمد دبیرسیاقی، استاد ادبیات و یکی از فرهیختگان بزرگ کشور و شهر قزوین، در دوران کودکی یکی از تماشاگران این فیلم در نخستین روز اکرانش بود. من از خاطرات ایشان نیز بسیار بهره بردم.

مولف کتاب «تئاتر و سینما در قزوین» در ادامه با اشاره به مخالفت‌های برخی علمای این شهر با هنرهای نمایش و سینما گفت: به دلیل آن‌که بازیگر برخی از نمایش‌ها زنان بوده‌اند، علما مخالفت‌هایی با نمایش‌های در حال اجرا داشتند. همچنین به دلیل وقوع جنگ جهانی اول در آن زمان و وضعیت بد اقتصادی، و آن‌که بسیاری از گردانندگان برخی نمایش‌ها چون سیرک، خارجی بوده‌اند، علما و مجتهدان بیانیه می‌دانند که مردم پول خود را به جیب اجانب نریزند و به دیدن این نمایش‌ها نروند.

نورمحمدی در پایان گفت: اکثر مناطق کشور عزیز ما ایران به یک هنر خاص یا انواع هنرها شهره هستند. متاسفانه امروزه عموم مردمان ساکن در مناطق مختلف از سابقه درخشان فرهنگی منطقه خود مطلع نیستند. باید درباره این سابقه فرهنگی پژوهش‌های بسیار انجام شود. نهادهای فرهنگی نیز وظیفه حمایت از این پژوهش‌ها را بر عهده دارند.

انتشارات سایه‌گستر، کتاب «تئاتر و سینما در قزوین» نوشته مهدی نورمحمدی در شمارگان سه هزار نسخه، 336 صفحه و بهای هشت هزار و 500 تومان از سوی انتشارات سایه‌گستر منتشر شده است.

«سرآغاز عکاسی در قزوین»، «قزوین در انقلاب مشروطیت»، «سرگذشت موسیقی‌دانان قزوین»، «دیوان عارف قزوینی» و «ترور در بهارستان» نام برخی پژوهش‌های منتشر شده نورمحمدی است.