به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کتاب «راهنمای نقشه‌های تاریخی تهران (1205-1309 خورشیدی)» با پژوهش و تنظیم رضا شیرازیان با همکاری «قطب علمی طراحی شهری در بافت‌های تاریخی دانشگاه شهید بهشتی» و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، از سوی انتشارات دستان به‌چاپ رسیده است.

در معرفی کتاب آمده است: «هر چند تاریخ دقیقی از آغاز شکل‌گیری تهران به‌عنوان یک شهر در دست نیست، اما ساخت تهران در سال 961ه.ق. به‌دستور شاه طهماسب صفوی را می‌توان نقطه عطفی در شکل‌گیری هسته تهران امروزی در نظر گرفت. این حصار به‌طول یک فرسخ (6کیلومتر) با 114 برج به‌تعداد سوره‌های قرآن و چهار دروازه بنا شد و به «حصار شاه طهماسبی» معروف گشت. توسعه و تغییرات تهران در دوره شاه عباس و سایر شاهان صفوی از جمله شاه سلیمان و پس از آن نادرشاه افشار و کریم‌خان زند در محدوده حصار شاه طهماسبی باقی ماند.»

«راهنمای نقشه‌های تاریخی تهران» دربرگیرنده هفت نقشه از شهر تهران با نام‌های «نقشه شهر طهران، معروف به نقشه نازکوف، 1241هجری قمری ـ 1826 میلادی ـ 1205 هجری شمسی» (محدوده حصار صفوی در دوره سلطنت فتحعلی‌شاه قاجار 1212-1250 ه.ق)، «نقشه شهر طهران، معروف به نقشه برزین ـ نسخه روسی، 1268 ه.ق ـ 1852 م. ـ 1231 ه.ش» (محدوده حصار صفوی در اوایل دوره سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار 1264-1313 ه.ق)، «تصویر دارالخلافه طهران، معروف به نقشه برزین ـ نسخه فارسی، 1268 ه.ق ـ 1852 م. ـ 1231 ه.ش» (محدوده حصار صفوی در اوایل دوره سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار 1264-1313 ه.ق) است.
 
در قسمت دیگری از معرفی کتاب آورده شده است: «تهران در 11 جمادی‌الاول 1200 ه.ق. با ورود آقامحمدخان قاجار عملا پایتخت (مقر سلطنت، دارالسلطنه و سپس دارالخلافه) ایران شد. مساحت شهر در این زمان 5/7 کیلومتر مربع بود. توسعه تهران در زمان فتحعلی‌شاه، محمدشاه و اوایل سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار نیز در داخل محدوده حصار شاه طهماسبی ادامه یافت.»

دیگر نقشه‌های این مجموعه با عنوان‌های «نقشه دارالخلافه طهران، معروف به نقشه کرشیش، 1275 ه.ق ـ 1858 م. ـ 1237 ه.ش» (محدوده حصار صفوی در اواخر دوره سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار 1264-1313 ه.ق)، «نقشه دارالخلافه ناصری طهران، معروف به نقشه عبدالغفار، 1309 ه.ق ـ 1891 م. ـ 1270 ه.ش» (محدوده حصار ناصری در اواخر دوره سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار 1264-1313ه.ق) «نقشه جدید طهران، 1309 خورشیدی ـ 1930 م. 1348ه.ق» (محدوده حصار ناصری در دوره پهلوی اول 1304-1320 خورشیدی) و «نقشه جدید (کامل و مفصل) تهران، 1355 خورشیدی، 1976 م. ـ 1396 ه.ق» (کل تهران به‌همراه جزییات محدوده مرکزی تهران در دوره پهلوی دوم 1320-1357 خورشیدی) نیز در ادامه آمده‌اند.

در بخش دیگری از کتاب آمده است: «نقشه نازکوف، برزین نسخه روسی، برزین نسخه فارسی و نقشه کرشیش که در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته‌اند همگی مربوط به دوره‌های مختلف تهران در محدوده حصار شاه طهماسبی است. در سال 1285 ه.ق. به‌دستور ناصرالدین‌شاه و به‌منظور توسعه شهر از اطراف، کار ساخت حصار (باستیون) جدیدی به دور حصار قدیم شهر آغاز شد و تا سال 1288ه.ق. به‌طول انجامید. حصار جدید که توسط «بُولر» فرانسوی معلم نظامی دارالفنون‌ احداث شده بود 25/18 کیلومتر مربع مساحت داشت. این حصار جدید به «حصار ناصری» تهران معروف شد.»

در بخش‌های نقشه دارالخلافه «کرشیش» در محدوده‌های «ارگ مبارکه سلطانی»، «عودلاجان»، «چاله میدان»، «بازار» و «سنگلج» فهرست اماکن و آثار مشخص شده است و در نقشه عبدالغفار علاوه‌بر این محله‌ها، آثار و مکان‌های مشخص شده در «محله دولت» نیز وجود دارد. در بخش‌های پایانی «راهنمای نقشه‌های تاریخی تهران»، «فهرست منابع»، «فهرست نام اشخاص» و «برخی از مشاغل و اصطلاحات مندرج بر نقشه‌ها» برای آشنایی علاقه‌مندان افزوده شده است.

بخش پایانی معرفی «راهنمای نقشه‌های تاریخی تهران» این‌گونه است: «توسعه شهر تهران در دوره مظفرالدین‌شاه، محمدعلی شاه و احمدشاه قاجار تا به‌قدرت رسیدن رضاشاه پهلوی در محدوده حصار ناصری باقی ماند. با تصویب «قانون بلدیه» اولین طرح تهران تحت عنوان «نقشه خیابان‌ها» در 1309 ه.ش. به اجرا درآمد و زمینه‌های توسعه گستره تهران و آغاز تخریب حصار ناصری در 1311 ه.ش. فراهم شد. نقشه عبدالغفار و نقشه خیابان‌کشی (1309 ه.ش ـ1348 ه.ق) که در کتاب حاضر مورد بررسی قرار گرفته است مربوط به تهران در داخل محدوده حصار ناصری است.»

کتاب «راهنمای نقشه‌های تاریخی تهران (1205-1309 خورشیدی)» با پژوهش و تنظیم رضا شیرازیان، در 168 صفحه، شمارگان دو هزار نسخه و بهای هشت‌هزار و 500 تومان، با همکاری قطب علمی طراحی شهری در بافت‌های تاریخی دانشگاه شهید بهشتی و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از سوی انتشارات دستان راهی بازار کتاب شده است.