به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، سرسخن «کتاب ماه تاریخ و جغرافیا» به‌قلم حبیب‌الله اسماعیلی، سردبیر کتاب ماه تاریخ و جغرافیا با نام «حافظه تاریخی ایرانیان» به رد جمله معروف ایرانیان حافظه تاریخی ندارند پرداخته و در یک تقسیم‌بندی کلان، حافظه تاریخی ایرانیان را به دو منظر ذات‌گرایانه و تاریخی‌گرایانه، مبتنی بر اقلیم‌های فرهنگی تبیین و تفسیر می‌کند.
«حافظه تاریخی»، گفت‌وگویی با نعمت‌الله فاضلی، عضو هیات علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی است. وی می‌گوید: «گفتمان سنتی حافظه ایرانی عمل‌گراست. به این معنا که این حافظه، تابعی از اقتضائات، الزامات و نیازهای طبیعی سوژه در موقعیت خاص است. انسان ایرانی در فضایی که نتیجه تعامل محیط زیست طبیعی و محیط تاریخی است به‌طور تدریجی شکل گرفته بود.»
«نظرگاه» این شماره با سه مقاله به حافظه تاریخی نگاهی دارد. نخستین مقاله «حافظه تاریخی؛ تسامح اصطلاحی یا سوتفاهم؟ درنگی روش‌شناختی در مبحث حافظه تاریخی» از ابراهیم موسی‌پور، استادیار گروه تاریخ اجتماعی بنیاد دایره‌المعارف اسلامی است.
در این مقاله آمده است: «مردم هیچ کشوری فاقد حافظه تاریخی نیستند زیرا مردم به صرف زندگی در یک کشور که صاحب دولت و حکومت و نظام آموزش‌وپرورش و رسانه‌های جمعی است، از سن شروع مدرسه تا فارغ‌التحصیلی از آموزش‌های عمومی و بعد با تحصیل در دانشگاه‌ها و نیز به‌عنوان مخاطبان رسانه‌های گروهی، کمابیش آموزش تاریخی می‌بینند.»
مقاله دوم «نظرگاه»، «بازنویسی تاریخ اجتماعی ایران در اواخر عصر قاجار» از «جان گرنی» و با ترجمه مرتضی نورایی و زینب احمدوند منتشر شده است. در این مقاله آمده است: «تاریخ مدرن رشته‌ای نوپاست. در ایران توسعه آن کمتر برای حیات فکری کشور محوریت داشته است. بار سنگین سنتی چشمگیر در تاریخ‌نگاری عصر میانه، این‌که هنوز تاکید بر ادیب همه‌چیزدان بود، سروری شعر در سلسله مراتب فرهنگ ایرانی و همچنین دوران‌های سرکوب سیاسی شاید این حاشیه‌نشینی را توضیح دهد.»
«به یاد گذشته: درآمدی بر مطالعه حافظه تاریخی» مقاله‌ای از «رنه رومانو» با ترجمه علیرضا رضایت است. وی می گوید: «حافظه جمعی، بازنمایی گذشته مشترک یک گروه یا جامعه است. مردم تمایل دارند که با رجوع به حافظه فردی با حافظه جمعی ارتباط برقرار کنند.»
در بخش کنکاش «کتاب ماه تاریخ و جغرافیا»، شش مقاله آورده شده که کتاب‌های این حوزه را بررسی می‌کند.
مقاله «غرب و تاریخ‌نویسی» از مهدی دهبندی، کتاب «اسطوره سفید؛ غرب و نوشتن تاریخ» «رابرت یانگ» را بررسی کرده است. مقاله با اشاره به ادوارد سعید و چاکراورتی اسپیواک، می‌گوید: «مطالعات پسااستعماری و بازخوانی معرفت بشری براساس چیزی غیر از چارچوب مسلط غربی، از جمله مسایل مهمی است که علوم انسانی نوین را به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه، متاثر ساخته است.»
«امپراتوری اسطوره‌ها» نوشته علی موذنی، کتاب تازه منتشر شده «امپراتوری اسطوره‌ها و تصویر غرب: روانکاوی گفتمان ادبی ایران (1332-1356)» به‌قلم مجید ادیب‌زاده را معرفی و نقد و تحلیل می‌کند. «ادیب‌زاده مهم‌ترین دستاورد کتاب را شناسایی تصاویر نامطلوب جمعی از بیگانه و عناصر پنهان و آشکار بیگانه‌ستیزی در جهان فرهنگی ایران مدرن می‌داند.»
مقاله «از کنایه‌های زبانی تا ارزش‌های فرهنگی» از سمیرا بهارفر، «ارزش‌های فرهنگی نهفته در گزیده‌ای از مثل‌ها و تعبیرهای کنایی فارسی» کتابی نوشته ناهید مویدحکمت را بررسی کرده است. «در تحقیق حاضر سعی بر آن بوده است که با انتخاب مقولاتی واضح و روشن که با (مساله تحقیق) منطبق و هماهنگ باشند اعتبار تحقیق، یعنی اندازه‌گیری آن‌چه قصد اندازه‌گیری‌اش را داشتیم، تا حد امکان تضمین شود.»
کتاب «باورها و اسطوره‌های عرب پیش از اسلام» به‌قلم محمود سلیم الحوت در مقاله‌ای از سیما رفسنجانی‌نژاد با عنوان «اسطوره‌های عربی» بررسی شده است. «این کتاب مبانی آیین‌ها و باورها و عادت‌های بخشی کهن از جامعه انسانی را بازمی‌نماید که اگر سرزمین آن‌ها محل نزول وحی نبود، شاید هرگز به ثبت‌و ضبط نمی‌آمد.»
مرضیه سلیمانی در مقاله «به یاد آور...، دو کتاب درباره حافظه تاریخی» دو کتاب انگلیسی زبان را بررسی می‌کند. مقاله «مشروطه در اندیشه‌های آخوند خراسانی» به‌قلم عباس پناهی نیز به نقد کتاب «مشروطه ایرانی در نامه‌های خراسانی» می‌پردازد.
در بخش «بازتاب»، شش مقاله با نام‌های «دین و مردم» از حسین قاسمی، «تاریخ قوم‌گرایی عربی» نوشته اکرم زیوری و رضا صفری، «منازعات فرقه‌ای و تحول مذهبی در ایران» به‌کوشش محسن مومنی، «نامه باستان» به‌قلم شادی معرفتی، «تقسیمات کشوری» نوشته محمد حسن‌نیا و «گرمایش جهانی» از ایمان روستا آورده شده که هر کدام به معرفی و نقد و بررسی محتوایی کتاب‌هایی در این حوزه‌ها پرداخته است.
در بخش «یادگار ماندگار» مقاله «منشآت تفرشی» و در بخش «پرتوهای تلاش» نیز «ادبیات نوین تاجیک» نوشته رستم عجمی، «ربع رشیدی» به‌قلم زهرا حسن مصفا و «در احوالات زنان» به‌کوشش زهرا حاتمی گردآوری شده‌اند. در «کوتاه از تاریخ» و بخش «همین ماه»، به نشست‌ها و مراسمی که در ارتباط با حوزه تاریخ برگزار شده، اشاره کرده است و در «پیشخوان» نیز کتاب‌های تاریخی تازه منتشر شده را کوتاه معرفی می‌کند. چیکده انگلیسی برخی از مقاله‌های این شماره نیز پایان بخش کتاب ماه تاریخ و جغرافیاست.
شماره 175 «کتاب ماه تاریخ و جغرافیا»، ماهنامه تخصصی و نقد و بررسی کتاب، در 104 صفحه و بهای یک‌هزار و 500 تومان از سوی موسسه خانه کتاب چاپ و در اختیار پژوهشگران و علاقه‌مندان به حوزه‌های تاریخ و جغرافیا قرار گرفته است.
چهارشنبه ۱۵ آذر ۱۳۹۱ - ۱۱:۳۰
نظر شما