سيدصادق حسيني اشكوري، محقق، نسخه‌شناس و مترجم کتاب‌های دینی و کهن در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، با اشاره به این که نوسانات بازار کاغذ بر فعالیت‌های نشر مکتوبات مجمع ذخایر اسلامی که در حوزه حفظ و احیای میراث اسلامی فعالیت دارد، هیچ تاثیری نداشته است، عنوان کرد: به عنوان یک ناشر دینی و تخصصی تدابیری مانند پایین آوردن شمارگان آثار و توسعه نشر الکترونیکی را در پیش گرفته‌ایم و این روش‌ها را به سایر ناشران و مولفان شاخه‌های دیگر هم توصیه می‌کنیم.
حسینی‌اشکوری با اشاره به این که سیاست مجمع ذخایر اسلامی، بر تولید آثار اندک با شمارگان پایین 100 تا 200 نسخه تنظیم شده است، گرانی‌های پی در پی کاغذ را بر فعالیت‌های این موسسه کم‌تاثیر دانست.
وی با اشاره به این که هزینه‌های کاغذ نسبت به سایر هزینه‌های تولید آثار تخصصی این مرکز پژوهشی اسلامی بسیار کمتر است، گفت: چاپ و نشر آثار تخصصی و کاهش شمارگان موجب شدند نوسانات بازار کاغذ، تاثیر چندانی بر تولید و نشر آثار ما نگذارد، علاوه بر این کوشیدیم نشر الکترونیک آثارمان را توسعه دهیم.
این پژوهشگر حوزه دین و کارشناس نسخه‌های خطی با تاکید بر این که توسعه نشر الکترونیک را به سایر ناشران و پدیدآورندگان آثار نیز توصیه می‌کند، گفت: چنانچه نشر سنتی به ویژه در تولید کتاب‌های دینی بخواهد با همین منوال مسیر خود را طی کند با مشکلات عدیده‌ای مواجه خواهد شد، چرا که اقبال به این دسته از آثار از سوی نسل جوان کم شده است. با توجه به شرایط کنونی و تحولات جهانی، بخواهیم یا نه باید به سوی نشر الکترونیک در تمامی عرصه‌ها پیش برویم؛ چرا که نشر الکترونیک هم مخاطبان خود را دارد.
وی درباره وضعیت کنونی نشر الکترونیک کتاب‌های دینی و سایر مکتوبات در ایران و مشکلاتی که با آن مواجهیم، گفت: نشر الکترونیک گام‌های اولیه را در ایران بر می‌دارد. متاسفانه اکنون بازار این دسته از آثار در کشورما فله‌ای است و بسیاری از آثار با بهای بسیار پایینی دانلود می‌شوند که ضربه به چرخه نشر می‌زند. راه‌حل این مساله ایجاد راهکارهای قانونی و تقویت قوانین کنترل نشر الکترونیکی مانند نشر کاغذی است تا برای ناشران نیز تولید این دسته از آثار سودرسان باشد.
این نویسنده و محقق آثار دینی و مخطوطات معتقد است با فرهنگسازی و تصحیح راهكارهای قانونی نشر الکترونیک می‌توان این حوزه را تقویت کرد و تولیدات این بخش را نظم بخشید. چنانچه این رویه قانون‌مند و نحوه فعالیت سایت‌ها نیز پیگیری شود و برای ناشران و صاحبان آثار گوناگون اعم از کتاب‌های دینی، علمی و دانشگاهی امکان پیگیری قانونی در فضای اینترنتی نیز فراهم شود، در این صورت نشر الکترونیک هم مانند نشر مکتوب رشد و به صنعت نشر ما کمک بزرگی می‌کند.
رییس مجمع ذخائر اسلامی در پاسخ به این سوال که با توسعه نشر الکترونیکی آیا به ناشران حوزه دین و سایر ناشران آسیبی نمی‌رسد و امکان حذف آن‌ها از حلقه نشر وجود ندارد؟ گفت: نشر الکترونیک هم استانداردهای خاص خود را دارد و تنها به اسکن کردن نسخه مکتوب اثر و عرضه آن در اینترنت خلاصه نمی‌شود. ناشر الکترونیک هم متخصص محسوب می‌شود.
رییس انجمن جهانی فهرست‌نگاران نسخ خطی ادامه داد: به عنوان ناشر تخصصی آثار دینی و احیاگر نسخه‌های کهن این حوزه که تجربه تولید و نشر به هر دو شکل عنوان شده را دارم پیشنهاد می‌کنم ناشران و تولیدکنندگان آثار و سایر حوزه‌ها به ویژه مکتوبات دینی، هر دو روش را در کنار هم به کار بگیرند. ناشران سنتی برای ادامه حیات خود در کنار نشر کاغذی باید نشر الکترونیک را هم توسعه دهند تا علاوه بر حفظ مخاطبان قبلی خود، مخاطبان جدیدی هم داشته باشند.
وی با اشاره به این که به نظر می‌رسد این روزها صنعت نشر الکترونیک قوی‌تر از نشر کاغذی کتاب عمل می‌کند و در مواردی حتی پیشتاز هم خواهد بود، بیان کرد: به واسطه همین رویکرد حتی از نظر سوددهی نیز نشر الکترونیک در آینده نزدیک سودآوری بیشتری خواهد داشت؛ چرا که این نوع نشر امکاناتی دارد که آن را از نشر کاغذی مجزا و در مواردی ممتاز می‌کند از این میان می‌توان به امکاناتی نظیر افزودن فایل صوتی با تصویری به اثر، امکان به‌روز رسانی مطالب، امکان برقراری ارتباط مولف و مخاطب و تصحیح کتاب به شکل آنلاین اشاره کرد که همگی موجب حرکت بهتر چرخه کتاب می‌شوند.
حسینی‌اشکوری با تاکید بر این که امکانات حیرت‌انگیز کتاب‌های الکترونیکی هنوز در ایران ناشناخته‌اند، اظهار کرد: با وجود آن که موسسات گوناگونی به ویژه در حوزه‌ها و مراکز دینی تلاش برای توسعه نشر الکترونیک را چند سالی است آغاز کرده‌اند، متاسفانه هنوز به شکل حرفه‌ای به سمت نشر الکترونیک پیش نرفته‌ایم. به هر حال این صنعت نیز دیر یا زود عمومی خواهد شد و با این عمومیت تولید این نوع آثار هم گسترش خواهند یافت.
وی با بیان این که کتاب الکترونیک یکبار تولید می‌شود و با هربار کلیک یا استفاده، ناشر نیز از نشر آن منتفع خواهد شد، گفت: چندین میلیون فارسی‌زبان در خارج از کشور زندگی می‌کنند آیا تمامی این افراد متوجه نشر همه کتاب‌های کاغذی خواهند شد و آیا با پی بردن به این موضوع نیز امکان دسترسی و تهیه این آثار برای آن‌ها فراهم است؟ به عنوان یک ناشر دینی و میراث اسلامی به تجربه این این نکته دست یافته‌ام که با چنین نگرشی به این نتیجه دست خواهیم یافت که «مخاطبان ما مشتری ما نیستند» اما چنانچه این کتاب‌های به شکل الکترونیک منتشر شوند، معرفی و اطلاع‌رسانی درست می‌تواند صدها برابر مشتری بیشتر برای ناشران فراهم کند و افراد زیادی امکان استفاده از آن اثر را بیابند.
وی با اشاره به محدودیت‌هایی که در چاپ رنگی کتاب وجود دارد و بهای آن را دو تا پنج برابر افزایش می‌دهد، بیان کرد: در نشر الکترونیکی آثار هیچ محدودیتی وجود ندارد و می‌توان تصاویر متعدد را با تنوع رنگی فراوان در کتاب قرار داد. همچنین در برخی از آثار نقشه‌هایی وجود دارد که در اغلب مواقع نمی‌توان آن‌ها را هم‌اندازه نسخه کتاب‌های کاغذی به چاپ رساند و باید آن را جداگانه چاپ و ضمیمه اثر کرد. در حالی که در کتاب الکترونیکی این محدودیت‌ها وجود ندارند. امکان تغییر و تنوع در رنگ، فونت، فرمت اثر و مطالب همچنین در هنگام مطالعه اثر و برای تسهیل استفاده کاربر از ویژگی‌های کتاب‌های الکترونیکی‌اند.
کارشناس نسخه‌های خطی افزود: ثبت آرای مخاطبان و القای همزمان نظرات، انتقادها و پیشنهادهای آن‌ها به مولف و صاحبان اثر، امکان اصلاح آنلاین کتاب و افزودن آخرین احکام را نیز فراهم خواهد کرد. اکنون برخی دایرة‌المعارف‌های بزرگ دنیا چاپ کاغذی آثارشان را متوقف کرده‌اند.
رییس انجمن جهانی فهرست‌نگاران نسخ خطی با اظهار تاسف از این که فرهنگ استفاده نامتعارف و در حقیقت سرقت اطلاعات در ایران بسیار متداول شده است، گفت: باید با فرهنگسازی به این حوزه وارد شویم و حق مولف نیز باید به معنای واقعی در ایران اجرا شود با اجرایی شدن این قانون، علاوه بر ناشران و مولفان، حتی مخاطبان نیز سود خواهند برد و دیگر هر فردی نمی‌تواند با برش بخش‌هایی از کتاب و گردآوری اطلاعاتی از آثار متعدد، کتابسازی کند و آن کتاب را با نام خود به چاپ رساند.
چهارشنبه ۲۲ آذر ۱۳۹۱ - ۱۴:۳۵
نظر شما