رازی در این رساله ابتدا مقدمهای درباره اهمیت موضوع بیان میکند و اعتقاد دارد که شناختن داروهای جایگزین ابزاری بسیار مهم برای پزشکان معالج است و چنانچه پزشکی از این ابزار بیبهره باشد، کار طبابتاش با مشکل جدی مواجه میشود. سپس رازی با استناد به نوشتههای جالینوس، اصل جایگزین کردن داروها را ذکر میکند و سپس به توضیح درباره کتابهای پیشینیان در اینباره پرداخت و اظهار کرد علت نوشتن رساله این بود که کتابهای پیشینیان به همه موارد اشاره نداشتهاند و وی تلاش دارد تا همه موارد مهم را در این رساله بیان کند.
دکتر مقدس درباره ویژگیهای رساله «داروهای جایگزین» گفت: این رساله که با نام «ابدال الادویه» شناخته میشود یکی از رسالههای کوچک و ارزشمند رازی، پزشک و حکیم ایرانی است که در بین طبیبان دورههای مختلف از مقبولیت و شهرت فراوان برخوردار بود و نسخههای خطی متعددی از آن در کتابخانههای جهان وجود دارد. این رساله با وجود کوچکی، اطلاعات ارزشمندی در اختیار پزشکان، به ویژه طبیبان مسلمان در قرنهای گذشته قرار داده است.
دكتر احسان مقدس معتقد است: هدف رازی از نوشتن این رساله این بود که پزشکان هر منطقه با استفاده از داروهای بومی موجود در منطقه خود بتوانند بیماران را درمان کنند و چنانچه برای درمان به دارویی نیاز پیدا کردند و نتوانستند در شهر یا منطقه مسکونی خود آن دارو را پیدا کنند، از مشابه آن دارو استفاده کنند.
وی با بیان این مطالب افزود: رازی در این کتاب تفاوت استفاده از داروهای جایگزین را نیز ذکر کرده است و مثلا اظهار میکند که باید داروی جایگزین به همان میزان یا با چه نسبتی استفاده شود تا اثر مناسب بر جای گذارد.
مترجم کتاب «رساله پزشکی کودکان» درباره منابع به کار گرفته شده توسط رازی گفت: در نگارش این رساله از تحقیقات و بررسی بسیاری از پزشکان یونانی نظیر جالینوس، پولس، دیسقوریدس و بدیغورس و همچنین برخی پزشکان دوران اسلامی نظیر یوحنا بن ماسویه استفاده کرده است. ترجمه این رساله بر اساس نسخه عربی آن و برای نخستین بار انجام میشود.
مقدس درباره دیگر ویژگیهای این کتاب گفت: نام داروها در این رساله بر اساس حروف ابجد دستهبندی شدهاند. در این رساله رازی جایگزین 126 دارو را ذکر میکند که شامل طیف وسیعی از داروهای گیاهی کاربردی در طب سنتیاند.
وی مخاطبان این کتاب را طیف وسیعی از پزشکان، علاقهمندان به طب سنتی، علاقهمندان به تاریخ طب و علوم معرفی کرد و اظهار کرد: متن عربی این کتاب به صورت خطی در برخی از کتابخانههای دنیا وجود دارد و هنوز چاپ نشده است، به همین دلیل متن عربی نیز برای استفاده بیشتر در بخش پایانی کتاب جای دارد.
ترجمه رساله داروهای جایگزین رازی به زودی از سوی انتشارات نیلوبرگ منتشر خواهد شد.
نظر شما