به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، نشست «گفت‌وگوی ادیان و بحران‌های انسان معاصر» پيش از ظهر امروز (اول آبان) در موسسه پژوهشي حكمت و فلسفه ايران برگزار شد. غلامسحين ابراهيمي‌ديناني و حجت‌الاسلام عبدالحسين خسروپناه، رييس موسسه حكمت و فلسفه از سخنرانان اين نشست بودند.
 
ابراهيمي‌ديناني در بخشي از سخنانش گفت: اشتباه ما انسان‌ها اين است كه خود را هوادار حقيقت مي‌دانيم و تصور مي‌كنيم كه حقيقت يك جعبه سربسته است كه هر كسي مي‌تواند آن را در اختيار داشته باشد، در حالي كه ما نمي‌توانيم مالك حقيقت باشيم، بلكه جزئي از آن هستيم. همين تصور نادرست نيز سبب مي‌شود كه گفت‌وگوي بين اديان محقق نشود.

اين نويسنده و استاد دانشگاه با ذكر اين نكته كه ارتباط وسيع جهان معاصر باعث اختلافاتي مي‌شود، گفت: اين ارتباطات حوزه خصوصي زندگي افراد را نيز به خطر مي‌اندازد. در چنين موقعيتي انسان نگران هويت خود مي‌شود و بحران هويت شكل مي‌گيرد. نويسندگان و شاعران عصر ما نيز بر اين باورند كه «من»ها بايد «ما» شوند، اما چيستي اين «من» كه آن‌ها ادعا مي‌كنند مشخص نيست.

وي فردگرايي را يكي ديگر از بحران‌هاي انسان معاصر دانست و گفت: در آثار ابن‌سينا مي‌خوانيم كه وي معتقد است فرد تبلور یک کل است و اگر غير از اين باشد، تا ابد نخواهد توانست با فرد دیگری یکی شود.

ابراهيمي‌دینانی به نقاط مشترک ادیان آسمانی اشاره كرد و گفت: قالب‌هاي اين اديان متفاوتند اما اگر از اين قالب‌ها فراتر برويم و اصل اديان را دريابيم، گفت‌وگو امكان‌پذير خواهد بود. عارفان و الهي‌دانان به خوبي توانستند در اين راه قدم بردارند و از در گفت‌وگو وارد شوند؛ براي مثال پاپ قبلي فيلسوف بود و سخنان خوبي درباره گفت‌وگوي اديان و دين اسلام داشت، اما پاپ فعلي متكلم و سخت‌انديش است و سخنانش باعث كينه مي‌شود. 

ازخودبيگانگي ريشه همه بحران‌هاي بشري است
خسروپناه نيز در اين نشست گفت: انسان معاصر، گرفتار بحران‌های متعددی چون بحران محیط زیست، جنگ و بحران خانواده است و ریشه همه بحران‌ها، از خودبیگانگی است که باید انسان با تمام ظرفیت‌های امروز به حل این بحران‌ها بپردازد در غیر این صورت، بحران‌ها انسان را منحل می‌کنند.

وي گفت‌وگوی بین ادیان را يكي از ظرفيت‌هاي امروز دانست و گفت: اين گفت‌وگو می‌تواند نقش موثری در حل این بحران‌ها داشته باشد؛ البته به شرطی که این ظرفیت مهم و ارزشمند، اسیر سیاست‌بازی و معلول بحران از خودبیگانگی نشود.

خسروپناه يادآوري كرد: مقصودم از الیناسیون، از خودبیگانگی در روانشناسی و روان‌پزشکی نیست که به بیماری‌های روانی اشاره دارد بلكه مقصودم این است که انسان در عین حال که به خود معرفت دارد و خود را تاحدی می‌شناسد گاهی از حقیقت خود فاصله می‌گیرد و با خود بیگانه می‌شود.

رييس موسسه پژوهشي حكمت و فلسفه ايران توضيح داد: همه ادیان الهی از دوساحتی بودن انسان یعنی جسم و روح سخن گفته‌اند و حقیقت انسان را به روحش دانسته‌اند. گاهی انسان در موقعیت بهره‌گیری از قدرت انتخاب‌گری خویش به شکلی از ساحت اصلی وجود خودی يعنی روح انسانی غافل شده و تنها و تنها به تدبیر و اصلاح و تقویت جنبه غیراصیل خود یعنی جسم خود می‌پردازد و تنها به دنبال فراهم‌ آوردن لذت‌های حیوانی خود است. این‌جاست که «گوهر» انسانی به فراموشی سپرده می‌شود.

وي افزود: داستان «ازخودبیگانگی» و خودفراموشی تنها با توجه به روح و حقیقت اصیل پایان نمی‌یابد. پرداختن به روح و جان، گاهی سطحی است. نگاه سطحی آن است که انسان به جنبه اصیل خود یعنی روح، به عنوان موجودی مستقل بنگرد و در تقویت آن بکوشد و از حقیقتِ جنبه حقیقی خویش یعنی حق تعالی غفلت کند. روح انسان، محصول تجلی خاص الهی و جلوه‌ای از حقیقت مطلق هستی یعنی حق تعالی است.

خسروپناه خدای سبحان در قرآن کریم می‌فرماید: «و لاتکونوا کالذین نسوا الله فانساهم انفسهم اولئک هم الفاسقون» يعني «و از کسانی نباشید که خدا را فراموش کرده‌اند و در نتیجه خدا آن‌ها را از خودشان فراموشاند! آنان همان فاسقانند.» 

اهميت خودشناسی و خداشناسی برای زدودن بحران خودبيگانگي 
اين نويسنده و پژوهشگر افزود: عالمان و متفکران و فیلسوفان دین در آثار و مباحث‌شان برای زدودن بحران از خودبيگانگي باید به خودشناسی و خداشناسی اهمیت ویژه‌ای بدهند و عوامل از خودبیگانگی را به انسان‌ها معرفی کنند. جهل به حقیقت انسان، یکی از این عوامل است. دل‌بستگی‌های زودگذر دنیوی که تحمیل دنیای مدرن، عامل بسیار مهم از خودبیگانگی است. زندگی ماشینی امروز و فشارهای روحی روانی ناشی از شهرنشینی و دغدغه‌های رنگارنگ حاصل از زیاده‌خواهی انسان امروز، فرصت «به‌خودپردازی» را از انسان گرفته و او را در دام «ازخودبیگانگی» انداخته است.

به اعتقاد خسروپناه، عالمان و فیلسوفان دین در در كتاب‌ها و گفت‌وگوی بین ادیان، علاوه بر بیان عوامل از خودبیگانگی باید به بیان پیامدهای آن، به ویژه احساس حقارت و خودباختگی، آلودگی‌های اخلاقی و نابودی نظام خانواده بپردازند.