به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، امروز، برابر با نخستین روز آبان ماه، در تقویم روز «آمار و برنامه‌ریزی» نامگذاری شده است. 

دکتر محسن محمدزاده، یکی از برگزیدگان آخرین دوره جایزه کتاب فصل جمهوری اسلامی ایران، منابع موجود برای تدریس در سطح کارشناسی رشته آمار را در کشور همراه با کمبودهایی دانست و افزود: بسیاری از کتاب‌های این رشته كه از سوی مراکز  مختلف منتشر می‌شوند از نظر کمی  قابل توجهند اما باید در نظر داشته باشیم که اغلب آثار از نظر زمان نگارش، کتاب‌هایی قدیمی‌اند در حالي كه با توجه به توسعه و پیشرفت روزافزون رشته آمار در سطح بین‌المللی نیازمند انتشار کتاب‌های جدیدتری هستیم.

وی با تاکید بر این نکته که مدیریت در هر سطحی به آمار نیازمند است افزود: نگاه به آمار باید کاربردی باشد و باید در همه رشته‌ها به حوزه آمار توجه ویژه‌ای داشته باشیم و به صورت اصولی آن را به کار بگیریم.

استاد دانشگاه تربیت مدرس، کاربردی شدن آمار را در جامعه مستلزم توجه سایر رشته‌ها به این حوزه دانست و ادامه داد: آمار در تمامی رشته‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و باید شرایطی فراهم شود که نگاه علمی به این مبحث گسترش یابد. این رشد در نهایت سبب بهبود وضعیت تحقیقات در سایر رشته‌ها می‌شود و به عقیده من هنوز کمبودهای زیادی در حوزه آمار در سایر رشته‌ها داریم.

دکتر محمدزاده توجه استادان دانشگاه و همچنین کاربران آمار را به این موضوع ضروری دانست و گفت: گروه‌های مختلفی باید در کنار هم به تدوین کتاب‌های آماری بپردازند تا ضعف‌های موجود برطرف شوند. 

وی که با نگارش کتاب «آمار فضایی» به عنوان نویسنده شایسته‌تقدیر کتاب فصل معرفی شد گفت: این کتاب نخستین و تنها کتاب در داخل کشور است که به مبحث آمار فضایی پرداخته است و آن را بر اساس مقالات و تحقیقاتم در سال‌ها گذشته تدوین و تالیف کرده‌ام.

این استاد دانشگاه با تاکید بر این‌که آمار فضایی شاخه‌ای جدید در آمار است افزود: به دلیل نو بودن این حوزه، نبودن منابع کافی شاید دور از ذهن نباشد اما حوزه‌های متعددی در آمار وجود دارند که سابقه بسیار زیادی دارند اما باز هم با فقر منبع در آن حوزه‌ها در کشور مواجهیم.

محمدزاده درباره مشکلات کتاب‌های آمار در کشور گفت: عمدتا کتاب‌های آماری توسط کسانی ترجمه یا تالیف می‌شوند که متخصص آمار نیستند. استادان رشته‌های دیگر دانشگاهی مانند مدیریت، اقتصاد و پزشکی کتاب‌هایی را تدوین می‌کنند که اغلب به دلیل ناآشنایی آن‌ها با مفاهیم پایه و بنیادین آمار، ضعف‌هایی دارند و این آثار با عناوینی مانند «آمار در اقتصاد» یا «آمار در مدیریت» و عناوینی مشابه در کشور به وفور یافت می‌شوند.

وی تامین صحیح نیازهای آماری رشته‌های دیگر دانشگاهی را به تعامل استادان رشته‌ها وابسته دانست و ادامه داد: همان‌طور که متخصص آمار به تنهایی نمی‌تواند مفاهیم رشته‌ای مانند اقتصاد را به طور اصولی دریابد، استاد رشته اقتصاد هم قادر نخواهد بود کتابی درباره آمار در اقتصاد تالیف کند.

به عقیده محمدزاده، برای برطرف شدن این مشکل استادان رشته‌های مختلف باید با متخصصان آمار تعامل بیشتری داشته باشند تا با همفکری و مشارکت آثار قابل استناد و معتبرتری منتشر شود.

عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس ادامه داد: این تعامل امروزه به صورت پراکنده در کشور دیده می‌شود اما هنوز به قدر کفایت نرسیده است. نهادهای مختلف کشور چون وزارت علوم، وزارت ارشاد و دانشگاه‌ها هم برای بهبود شرایط همت کرده‌اند اما بهتر شدن شرایط به همت بیشتری نیاز دارد.

ایجاد گروه‌های علمی در «خانه کتاب» برای ارزیابی آثار ارسالی، پیشنهادی بود که محمدزاده مطرح کرد و افزود: اگر چنین گروه‌هایی باشند که پیش از انتشار کتاب از نظر علمی آن را بررسی کنند بسیاری از این مشکلات برطرف خواهند شد. یکی از راه‌های دیگر تدوین و ارایه دستورالعملی به مولفان است که با استناد به آن برخی ضعف‌ها پوشش داده شوند.

انتشار گسترده کتاب‌های تستی مساله‌ای بود که محمدزاده از آن به عنوان یکی از لطمه‌های جدی جامعه علمی رشته آمار نام برد و اظهار کرد: به دلیل کتاب‌های زیادی که به صورت چهار گزینه‌ای و برای آمادگی دانشجویان برای ورود به مقاطع علمی بالاتر تدوین شده، دانشجویان کمتر به درک مفاهیم بنیادین این رشته توجه می‌کنند و به همین دلیل برخی از آن‌ها بنیه علمی کمی دارند.

رییس انجمن آمار درباره فعالیت‌های این انجمن برای برطرف کردن بخشی از این مشکلات عنوان کرد: تلاش ما این است که با همکاری اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها شرایطی را فراهم کنیم که کتاب‌های تالیفی از چارچوب علمی مشخصی پیروی کنند. حمایت از استادانی که تمایل به تالیف کتاب دارند نیز در برنامه‌های انجمن گنجانده شده و تمام تلاش ما این است که آثاری در کشور منتشر شوند که استانداردهای مشخصی داشته باشند.

دکتر محمدزاده با اشاره بر این نکته که سال میلادی آینده به عنوان «سال جهانی آمار» نامگذاری شده است اظهار کرد: انتظار می‌رود که در این سال تلاش بیشتری برای شناساندن جایگاه آمار در تحقیقات صورت بگیرد و بکوشیم آمار جایگاه واقعی خود را ببیابد.

این استاد دانشگاه آمار و برنامه‌ریزی را دو امر جدایی‌ناپذیر از هم دانست و گفت: تدوین هر برنامه موفق، به اطلاعات موثق و منسجمی نیاز دارد که این اطلاعات جز از راه آمار به دست نمی‌آید. نمی‌توان زندگی، سازمان یا مملکتی را اداره کرد و برای آن برنامه‌ریزی نداشت. در واقع آمار واسطه‌ای است برای منسجم کردن این اطلاعات که باید به طور صحیح استفاده شود. 

محمدزاده در پاسخ به این سوال که «آیا استفاده از آمار در پایان‌نامه‌های دانشجویی رشته‌های مختلف به طور اصولی صورت می‌پذیرد؟» گفت: خوشبختانه توجهی خوبی به استفاده از آمار می‌شود اما استفاده صحیح و دقیق از روش‌ها و انتخاب روشی که با موضوع پایان‌نامه همخوانی داشته باشد مساله‌ای است که باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرد. انتخاب روش صحیح‌ می‌تواند اعتبار بیشتری به پژوهش ببخشد که برخی اوقات به دلیل کم اطلاعی افراد، اشتباهاتی در این بخش صورت می‌گیرد. 

امروز، دوشنبه، اول آبان ماه با عنوان «روز آمار و برنامه‌ریزی» نامگذاری شده است.