زمان و هستی 

زمان استعاره‌ای است که در شناخت آن باید از استعاره‌های دیگر یاری جُست. اگر از گوزن پرسیده شود زمان چیست، خواهد گفت هریک از شاخ‌هایم نشانه‌ی یک سال است و اگر آن را از گوژپشتی بپرسند، پشتش را نشان خواهد داد که نشانه‌ی یک سده از زندگانی است و اگر از مار بپرسند، دُمش را خواهد گزید که یعنی زندگی و مرگ. زروان، در ایران باستان، خدای زمان است و آفریننده‌ی نور و زندگی، و تاریکی و مرگ. آفریننده‌ای که چون کرونوس فرزندش را می‌خورد و مانند شیوا می‌آورد و می‌برد. در افسانه‌های هندی، زنی بچه‌ای می‌زاید و با مهربانی شیرش می‌دهد و آنگاه با چهره‌ای خشمناک او را می‌بلعد. زمان خدامرد یا خدابانویی است مهربان و خشمگین، چرا که زمان با بودن و بودن با تن و تن با پیری و پیری با مرگ و مرگ با پایان زمان و نبودن همراه است و در بنیاد، زمان در زنجیره‌ای بی‌پایان از همانندها و ناهمانندها شناخته می‌شود.

صفحه 96 / رباعی‌های خیام و نظریه‌‌ی کیمیت زمان/ علی تسلیمی/ انتشارات کتاب آمه/ چاپ اول/ سال 1391/ 248 صفحه/ 9800 تومان