خلاف واقع‌ها و آزمون فرضیه
آزمون فرضیه در علوم اجتماعی معمولاً براساس تحلیل موردهای واقعی صورت می‌پذیرد. مع‌الوصف، کاری به همین اهمیت در مطالعات علوم اجتماعی که ماهیت تاریخی دارند عبارت است از تحلیل خلاف واقع. تحلیل خلاف واقع یا کنکاش در چیزهایی که رخ نداده‌اند ولی می‌توانستند رخ دهند، در حقیقت «آزمایش‌های ذهنی» هستند. با انجام دادن این نوع آزمایش‌ها در ذهن این امکان فراهم می‌شود که فرضیات مختلف را براساس شواهد قابل دسترس آزمون نماییم (ر.ک. به: فیرون 1991؛ تتلوک و بلکین 1996، گوئرتس و لوی 2007). از این رو، تحلیل خلاف واقع با «منطقِ تحلیل شبیه‌ترین» مطابقت دارد: فرد به دنبال پیدا کردن آن خلاف واقعی است که دو مورد را به وجود بیاورد که در تمام جنبه‌های ممکن به جز علت و معلول و فرض شده کاملاً شبیه به هم می‌باشند (گرینگ 2001: 221). تحلیل خلاف واقع یک آزمایش ذهنی است که به ما امکان می‌دهد تا تاریخ را در ذهن خویش به شکلی نسبتاً متفاوت از آنچه که عملاً وقایع در آن رخ داده‌اند تکرار کنیم. همچنین تکنیک خلاف واقع به ما امکان می‌دهد برای به وجود آوردن موردهای اضافی (ولو موردهایی فرضی) در جایی که موردها کمیاب و نادر می‌باشند. در جایی که موردهای واقعی کمیاب و یک نتیجه منفرد مورد نظر می‌باشد در آن صورت فرد مجبور است تا سناریوی «چه اتفاقی می‌افتاد اگر» را برای صورت‌بندی و آزمون فرضیات علّی اجرا نماید.
صفحات 72 و 73/ جستارهای روشی در علوم اجتماعی/ دکتر محمدرضا طالبان/ انتشارات پژوهشکده امام خمینی (س) و انقلاب اسلامی / چاپ اول/ سال 1391/ 351 صفحه/ 12000 تومان
یکشنبه ۳۰ مهر ۱۳۹۱ - ۱۴:۰۰
نظر شما