ايبنا - خواندن يك صفحه از يك كتاب را ميتوان چند گونه تعبيركرد؛ چيدن شاخه گلي از يك باغ، چشيدن جرعهاي از اكسير دانايي، لحظهاي همدلي با اهل دل، استشمام رايحهاي ناب، توصيه يك دوست براي دوستي با دوستي مهربان و...
در خصوص سرایندگان پیشخوانیها اطلاعات چندانی در دست نیست. اما اشارات دقیق و آشکار انتهای بعضی از نوحهها آشکارا به سُرایش حَسب تخلص در بیتهای واپیسین (مقطع)، ما را با سراینده آن آشنا میسازد. اما این اشارت در همه نوحههای پیشخوانی رعایت نشده است و همین امر ما را با مشکل مواجه میسازد که به راستی سراینده پیشخوانیها کیست؟ اما به طریق معمول گفتیم که نسخهنویسان خود اغلب آشنایی ویژه به موسیقی و الحان و نغمات داشتهاند؛ دوره قاجار نیز دوره پیدایش و اوج تصنیف و ترانهسازی است؛ هرچند به نظر میآید سراینده پیشخوانیها با نویسنده نسخه تفاوت داشته باشد؛ از باب مثال پیشخوانی شهادت امام حسین (ع) سروده «میرغم» است، ولی نسخه متن را «میرعزا» نوشته است. ذکر نام سراینده در برخی پیشخوانیها تصریح شده است.
به روشنی در پیشخوانی «ببین جهان نوبهار شد» که به نوحه «بَهبَه» معروف است و اغلب در مایه دشتی و برای مجالس بزرگ و باشکوه، خصوصاً مجلس شهادت امام حسین (ع)، خوانده میشود، نام سراینده آمده است.
شیعیان را ببخشا خدایا سراسر
بگذر از جُرم میرغم زار
همچنین در پیشخوانی مجلس شهادت علی اکبر (ع)، با عنوان «شعاع محفلم، علی نور دلم» که در ابوعطا خوانده میشود، نام میرغم لحاظ شده است:
بریز ای «میرغم» بر رخ اشک
بهر حسینم، ای نور عینم
و در پیشخوانی دیگر نام «میرعزا» به عنوان تخلص آمده است.
صفحات 33 و 34 / پیشخوانی در تعزیه/ دکتر اردشیر صالحپور / انتشارات سوره مهر/ چاپ اول/ سال 1391/ 116 صفحه/ 3600 تومان
نظر شما