به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) به نقل از روابط عمومی گروه منتشر کننده فهرست لاک‌پشت پرنده، سخنگوی گروه داوران این فهرست درباره انتقادات مطرح‌شده نسبت به جریان داوری آن اظهار کرد: استقبال مردمی از فهرست لاک‌پشت پرنده نشان داد که مردم به این نام و انتخاب داوران اعتماد کرده‌اند، با این حال داوران لاک‌پشت پرنده با این که داوری را منصفانه و کارشناسانه می‌دانند، خود را مصون از اشتباهات احتمالی نمی‌دانند و از نقد و نظرهای کارشناسان برای اصلاح و بهبود کار خود استقبال می‌کنند.
 
معصومه انصاریان با بیان این نکته افزود: پس از برگزاری جشن امضای «لاک‌پشت پرنده» و استقبال بی‌نظیر مردمی، طبیعی بود که دیدگاه‌های مختلفی درباره این فهرست ارایه شود. این دیدگاه‌ها به طور شفاهی، مکتوب و یا در گفت‌و‌گو با رسانه‌ها ابراز شده است. با این که بیشترین حجم اظهار‌نظرها، دلگرم کننده بود و منتقدان ارزیابی مثبتی از کار داشتند، گروه داوران تصمیم گرفتند که به یکی دو مورد ارزیابی انتقادی نیز به صورت جدی توجه داشته باشند. 

سخنگوی هیات داوران فهرست «لاک‌پشت پرنده» از تغییرات احتمالی در این فهرست خبر داد و گفت: ما از همه کسانی که وقت گذاشته‌اند و درباره «لاک‌پشت پرنده» نظر داده‌اند، سپاسگزاریم. بنای ما این است که کار خود را بر اساس پیشنهادها و انتقادها اصلاح کنیم. بر همین اساس تصمیم گرفته‌ایم که در فعالیت‌های سال آینده تغییراتی ایجاد کنیم. این تغییرات شامل افزودن دو نفر به ترکیب داوران، و همچنین بهره گیری از مشاوران در حوزه خاصی مثل تصویرگری و کتاب‌های مذهبی است. 

انصاریان ادامه داد: تاکنون ما در فهرست سه سطح با عناوین «عالی»، «خوب» و «راه‌یافته» برای ارزیابی کتاب‌ها داشتیم که برخی از نویسندگان نظرشان این بود که عنوان «راه‌یافته» بار منفی دارد. لذا گروه داوران تصمیم گرفته است عنوان «راه یافته» و احتمالا نوع درجه‌بندی کتاب‌ها را نیز تغییر بدهد.

وی درباره حضور یا حضور نداشتن گروهی از نویسندگان و ناشران در این فهرست گفت: داوران، نویسندگان و ناشران را ارزیابی و داوری نمی‌کنند، بلکه کتاب‌ها را ارزیابی می‌کنند. تمام تلاش ما این است که همه کتاب‌هایی را که ارزش راهیابی به فهرست را دارند، در فهرست داشته باشیم. مبنای ما سایت خانه کتاب است. گاهی توجه نمی‌شود که بررسی ما بازه زمانی مشخصی دارد. ما کتاب‌های یک فصل را بر اساس فهرست خانه کتاب بررسی می‌کنیم. ممکن است برخی از دوستان درباره غیبت برخی از نویسندگان تصوراتی داشته باشند، در حالی که نویسندگان مورد نظر آنان در آن فصل اصلا کتابی نداشته باشند. البته ممکن است که به برخی از کتاب‌ها دسترسی نداشته باشیم. این در همه جوایز در ایران طبیعی است.
 
انصاریان افزود: تعداد خیلی کمی از کتاب‌ها را باوجود پیگیری‌ها و تماس با ناشران و مراجعه به کتابفروشی‌ها، نمی‌توانیم پیدا کنیم، اما هر وقت که این کتاب‌ها را پیدا کردیم، با کتاب‌های فصل‌های بعدی بررسی می‌کنیم.

وی افزود: یکی از اصول و شیوه داوری‌مان که در پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان هم درج شده این است که هر منتقد یا نویسنده یا کارشناسی احساس می‌کند، کتابی شایسته ورود به فهرست بوده، اما به فهرست راه نیافته است، می‌تواند کتاب مورد نظرش را پیشنهاد بدهد، هم ما مجددا بررسی می‌کنیم یا اگر ندیده باشیم، می‌بینیم و هم معرفی آن کتاب را با امضای او در پایان فهرست می‌آوریم. این یکی از راه‌های اصلاح فهرست است. فکر کردیم،این راه باعث می‌شود ما با دقت بیشتری کار کنیم و احتمال خطا را پایین بیاوریم. هم چنین راه را برای سلیقه‌هایی جز سلیقه خودمان باز کنیم. 

وی هم چنین گفت: ما قبل از این‌که وارد ارزیابی ادبی و هنری کتاب‌ها بشویم، به خاطر این که خانواده‌ها و مربیان و کودکان و نوجوانان مخاطب ما هستند و به نشان «لاک‌پشت پرنده» اعتماد می‌کنند، شرایطی برای کتاب‌ها قایل هستیم. کتاب‌هایی که تبعیض‌هایی مثل تبعیض قومیتی، جنسیتی را به رسمیت بشناسد، به این فهرست راه پیدا نمی‌کنند. کتاب‌هایی که باورها و ارزش‌های مردم را مورد تمسخر قرار بدهند، به این فهرست راه پیدا نمی‌کند. کتاب‌هایی که ناتوانایی‌های ذهنی و جسمی را مورد تمسخر قرار بدهند، در این فهرست جایی ندارد و کتاب‌هایی که خشونت را ترویج بکند، در این فهرست جایی ندارد.

انصاریان درباره ترکیب داوری گفت: پشت ترکیب داوری این فهرست منطقی نهفته است که بدون توجه به این منطق ارزیابی‌ها کامل نخواهد بود. دوستان برای این‌که به این ترکیب برسند، بررسی‌هایی درباره گروه‌های داوری داشته‌اند. تلاش بر این بوده که داوری منحصر به یک گروه سنی نباشد. ارزیابی ادبیات کودک در اغلب داوری‌ها منحصر به گروه سنی میان‌سالان است و کتاب‌ها از چشم این گروه بررسی می‌شوند. هم چنین قرار بوده که ترکیب داوری با نسل جدید و رسانه‌ها و فضاهایی که نوجوانان و کودکان امروز با آن سر و کار دارند، آشنا باشند و علاوه بر آشنایی با ادبیات کودک، متخصصان رشته‌های مختلف هم در داوری حضور داشته باشند، از تخصص‌های علمی و فنی گرفته تا ویرایش، هنر و موارد دیگر. هم چنین این دغدغه وجود داشته که این ترکیب، ترکیب تازه‌ای باشد و شبیه گروه‌های داوری موجود در جوایز دیگر نشود که دارند کارشان را می‌کنند و در حد خود موثر هستند. 

وی افزود: بر اساس آن چه گفته شد یکی از ویژگی‌های هیات داوران «لاک‌پشت پرنده» این است که ترکیب داوران از نسل‌های مختلف باشد و نسل جدید دست اندرکاران ادبیات کودک و نوجوان به عنوان نمایندگان کتابخوان‌های نسل جدید، که دنیای امروز را به خوبی می‌شناسند و با ابزاری سر و کار دارند که کودکان و نوجوانان نیز با آن سرو کار دارند نیز به هیات داوران راه بیابند. تفاوت نسلی داوران اگرچه در آغاز فقط با این دید صورت گرفت، اما در ادامه داوری‌ها منجر به شکل گیری بحث‌ها و گفت‌و‌گوهایی سازنده میان نسل‌های مختلف شد. 

وی همچنین گفت: ما پس از تجربه نزدیک به یک سال، حضور نسل جوان را در میان داوران یکی از نقاط مثبت ترکیب داوری می‌دانیم و معتقدیم ورود نسل جوان ادبیات کودک به داوری، فهرست لاک‌پشت پرنده را در فضاهایی تازه مطرح کرد که کتاب کودک ایران تاکنون راهی به آن نداشت و بی‌تردید می‌توان گفت که استقبال مردمی از آن یکی از تاثیرات نسل جوان در ترکیب داوری بود. 

وی افزود : برخی از افراد ترکیب داوری ممکن است، شهرت نداشته باشند، اما همه آن‌ها با توجه به دلیل انتخابشان دانش مورد نیاز و شایستگی داوری را دارند و فهرست برآمده از داوری‌ها و استقبال مردمی از آن نشان داد که مردم به این نام و انتخاب این افراد اعتماد کرده‌اند.

معصومه انصاریان سپس به بحثی درباره سهم بیش‌تر کتاب‌های برخی از ناشران در فهرست پرداخت و دراین‌باره توضیح داد: همین طور که قبلا هم گفتیم، ما کتاب‌ها را ارزیابی می‌کنیم. طبیعی است که برخی از ناشران کتاب‌های بهتری منتشر می‌کنند و کتاب‌های بیشتری در این فهرست دارند. شما فهرست مراکز دیگری را نیز که کتاب انتخاب می‌کنند، نگاه کنید، باز هم نام این ناشران دیده می‌شود. نکته جالب‌تر اینجاست که در فهرست انتخاب‌های شورای کتاب کودک، جشنواره کتاب برتر، کتاب سال و جشنواره کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، نام برخی از ناشران تکرار می‌شود. این تا حدود زیادی طبیعی است، اما ادعای ما این است که اگر در فهرست «لاک‌پشت پرنده» دقت شود، می‌بینیم که نام‌های تازه‌ای هم دیده می‌شود و کتاب‌هایی از ناشرانی خواهید دید که شاید نامشان آشنا نباشد. 

وی افزود: در رده‌بندی ناشران بر اساس عنوان کلی کتاب‌هایشان در فهرست لاکپشت پرنده، انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، رتبه نخست را دارد و در رده‌بندی ناشران بر اساس تعداد کتاب و با احتساب تعداد کتاب‌های مجموعه‌ای‌، انتشارات امیرکبیر رتبه نخست را دارد. 

انصاریان همچنین درباره کتاب‌های راه یافته به فهرست نیز گفت که کتاب‌هایی از نویسندگان مختلف از طیف‌های موجود ادبیات کودک و نوجوان در این فهرست بود، اما برخی از نویسندگان به دلیل مسافرت و گرفتاری‌های شخصی موفق به حضور در جشن نشده بودند.