حسن رحيمي (روشن) در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، از چاپ اول كتاب «از سقوط گنجه تا فتح خرمشهر» در سال 1385 ياد كرد و افزود: اين كتاب،‌ مقايسه‌اي بين تاثير رهبري سياسي در تاريخ 200 سال اخير ايران بر حوزه نظامي دارد.

وي با اشاره به تاثير رهبري سياسي بر شكست‌ها و پيروزي‌هاي نظامي تصريح كرد: نگاه كتاب «از سقوط گنجه تا فتح خرمشهر» به مبحث تاثير رهبري سياسي بر شكست‌ها و پيروزي‌هاي نظامي، بدون درنظر گرفتن نوع رهبري اعم از پادشاهي، جمهوري و يا حكومت نظامي است و فقط به بازتاب ديدگاه‌ها و اقدامات رهبران ايران در جنگ‌هاي 200 سال گذشته پرداخته است.

اين استاد دانشگاه ادامه داد: دوران حكومت قاجار، دو جنگ با روسيه و يك جنگ با انگليس داشته‌ايم و پس از تحقيق به اين نتيجه رسيدم كه ايران در هيچ‌يك از اين جنگ‌ها از نظر نظامي، ضعيف‌تر نبوده و توازن قوا وجود داشته است.

رحيمي اضافه كرد: از آن‌جايي كه متحدان دو طرف درگيري و توان نظامي دو كشور برابر بوده، دليل شكست‌‌هاي ايران را بايد در عدم تدبير رهبری سياسي، يعني پادشاهان قاجار دانست. درست است كه سپهسالاران شاخصي در آن دوران داشته‌‌ايم، اما تاثير دستگاه سياسي بر جنگ بيشتر بوده است. پادشاهان قاجار حتي برخي از پيروزي‌هاي نظامي را كه مي‌توانستند ارزش سياسي كشور را ارتقا دهند، به هدر داده‌اند.

وي تاكيد كرد: درست است كه آتش جنگ‌هاي جهاني اول و دوم در دوران حكومت پهلوی، دامن‌گير ما هم شد اما از آن‌جايي كه ما طرف جدي جنگ نبوديم، از مرور اين مقطع تاريخي در كتاب «از سقوط گنجه تا فتح خرمشهر» صرف نظر كردم و وارد موضوع جنگ تحمیلی عراق علیه ایران شدم.

اين محقق حوزه سياست در ادامه يادآور شد: ريشه‌يابي علل اختلافات ايران و عراق و زمينه‌سازي آغاز جنگ بين اين دو كشور همسايه و مروري كوتاه بر عمليات‌هاي اجرا شده در دوران دفاع‌مقدس، بخش آغازين اين فصل كتاب «از سقوط گنجه تا فتح خرمشهر» است. در ادامه هم به بررسي نقش رهبري دفاع‌مقدس با محوريت امام‌خميني (ره) به عنوان رهبر سياسي كشور پرداخته‌‌ام.

حسن رحيمي در پاسخ به سوال خبرنگار ايبنا مبني بر دليل عبور محقق از بررسی تاثير ديگر چهره‌های سياسي كشور بر وضعيت جنگ در اين كتاب اظهار كرد: اين شخصيت‌ها مجري افكار و انديشه‌هاي امام‌خميني (ره) بودند و نسبت به ايشان در رده‌های بعدی رهبري سياسي قرار مي‌گيرند.

وي با اشاره به تاثيرپذيري خاستگاه سياسي،‌ اجتماعي و سياسي امام‌خميني (ره) از تاريخ هزار ساله انديشه سياسي شيعه تاكيد كرد: نگاه امام(ره) به جنگ‌تحميلي عراق عليه ايران به همين دليل «دفاعي» بوده است.

اين صاحب‌نظر حوزه سياسي خاطرنشان كرد: نوع ايدئولوژي، فرماندهي و شخصيت كاريزماتيك امام‌خميني (ره)، كمبودهاي نيروهاي ايراني در صحنه نبرد را جبران مي‌کرد. در واقع ايدئولوژي ايشان، جاي ابزار در ميدان جنگ را مي‌گرفت. من با آمار در كتاب «از سقوط گنجه تا فتح خرمشهر» نشان داده‌ام كه نبود توازن بین قواي ايران و عراق در جنگ‌تحميلي 1 به 2 و در برخي مواقع 1 به 5 به نفع عراق بوده است اما رهبري امام‌خميني (ره) اين كمبودها را جبران مي‌كرد.

حسن رحيمي، برآيند اين نوع از رهبري را جدا نشدن يك وجب از خاك ايران در طول هشت سال جنگ تحمیلی عراق علیه ایران دانست و تاكيد كرد: اين در حالي است كه در جنگ‌هاي گذشته، چندين هزار كيلومتر از خاك كشورمان جدا شده است.

اين استاد رشته علوم سياسي درباره منابع مورد استفاده در تدوين كتاب «از سقوط گنجه تا فتح خرمشهر» گفت: كتاب «جنگ ايران و روس» نوشته محمد صادق وقايع‌نگار، كاتب دربار فتحعلي شاه قاجار، يكي از منابع دست اول من بود. او وقايع پشت پرده را به صورت مخفي مي‌نوشت كه بعد از 100 سال پيدا شد و سرانجام در سال 1373 با تصحيح يكي از محققان تاريخ به چاپ رسيد. بخش دفاع‌مقدس را هم بر اساس كتاب‌هاي منتشر شده توسط مركز اسناد و تحقيقات دفاع‌مقدس و مشاهدات خودم از جنگ‌تحميلي عراق علیه ایران نوشته‌ام.

حسن رحيمي در پايان، درباره انتخاب عنوان «از سقوط گنجه تا فتح خرمشهر» براي كتابش گفت: اولين حمله روس‌ها به ايران، در سال 1812 ميلادي با سقوط گنجه آغاز شد. خرمشهر هم نماد نقطه عطف دفاع‌مقدس است. اين عنوان، استعاره‌اي از فراز و فرود جنگ‌هاي ايران در طول 200 سال اخير است. ما در دوران گذشته، سرزمين‌هاي زيادي را در جنگ‌ها از دست داده‌ايم اما آزادي خرمشهر، باعث تثبيت قدرت نظامي و سياسي جمهوري اسلامي در خارج از مرزها هم شد.

چاپ دوم كتاب «از سقوط گنجه تا فتح خرمشهر» به همت بنياد حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاع‌مقدس در دست انتشار است.