پايتخت ساسانيان، شهري ميان ري و نيشابور، زادگاه شاعراني چون منوچهر دامغاني و شاعر معاصر، علي معلم دامغاني، اين روزها حال و روز فرهنگي خوشي ندارد، زيرا مراكز فرهنگي‌اش تب دارند، تبي از جنس بي‌رونقي. كتابخانه‌هايش به دليل تعدد روستا‌ها نيازمند مراقبت‌هاي ويژه‌اند و بازار كتابش برخلاف ظرفيت فروش خوب در بخش كشاورزي، رونقي ندارد و همه اين‌ها چشم به راه بودجه فرهنگي‌اند.
 
آغاز نهضت مطالعه با تاسيس مراكز فرهنگي
انتظار كتابخوان شدن جوانان بدون فراهم كردن بستر‌هاي لازم و ايجاد محيط‌هاي فرهنگي در يك منطقه، مصداق «آب در هاون كوبيدن» است. شهرستان دامغان با داشتن 300 روستاي دور و نزديك اطراف آن و بدون بهره‌گيري از مراكز فرهنگي متعدد قادر نيست جوانان را جذب فعاليت‌هاي فرهنگي و كتابخواني كند. 

محمد طالبي، كارشناس امور فرهنگي اداره فرهنگ و ارشاد اسلامي شهرستان دامغان، تاسيس مراكز فرهنگي در اين شهرستان را برابر با آغاز نهضت مطالعه در اين شهرستان مي‌داند و معتقد است: تاسيس مراكز فرهنگي ابتدا در شهر‌هاي شهرستان دامغان و سپس در مراكز روستايي، امري ضروري است. همچنين اجراي طرح تفصيلي شهرداري شهرستان‌ها براي تاسيس كتابخانه‌هاي دامغان در مكان‌هاي مناسب شهري و روستايي، کتابخانه‌ها را از نظر کیفی فعال می‌کند.

طالبي با بيان اين‌كه توسعه فرهنگ مطالعه و سالم‌سازي اوقات فراغت جوانان روستايي شهرستان دامغان نيازمند همكاري ارگان‌هاي مختلف است، عنوان مي‌كند: ارگان‌هايي مانند جهاد كشاورزي، بنياد شهيد و امور ايثار‌گران، آموزش و‌ پرورش، اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامي و متوليان امور فرهنگي اين شهرستان در صورت داشتن نگاه فرهنگي و بودجه مناسب قادرند دورترين مناطق روستايي دامغان را از نظر منابع مكتوب تجهيز كنند.

وي با اشاره به اين‌كه تاسيس كتابخانه‌هاي شهرستان دامغان با تجهيزات سخت‌افزاري و نرم‌افزاري گام فرهنگي بزرگي براي ترويج فرهنگ مطالعه در اين شهرستان است، مي‌افزايد: امكان تسريع اين طرح با وجود خيران بسيار زياد در شهرستان دامغان وجود دارد. 

البته اكنون خيران اين شهرستان كمتر براي فعاليت در حوزه فرهنگ و به ويژه كتابخانه‌سازي راهنمايي و تشويق مي‌شوند و اين كاستي به يقين برعهده متوليان اين حوزه در شهرستان دامغان است.

كارشناس امور فرهنگي اداره فرهنگ و ارشاد اسلامي شهرستان دامغان در ادمه سخنانش اظهار مي‌كند: جهاد سازندگي در سال‌هاي نخست پيروزي انقلاب اسلامي با احداث كتابخانه‌هاي روستايي، فعاليت فرهنگي روستا‌ها را تقويت كرد اما به مرور زمان، اين كتابخانه‌هاي روستايي تجهيز نشدند و اكنون فقط 10 درصد اين كتابخانه‌ها فعالند!

طالبي با بيان اين كه اكنون فقط كتابخانه شش مسجد روستايي فعالند، مي‌گويد: در مجموع 40 مسجد روستايي و شهري در شهرستان دامغان وجود دارند و تجهيز كتابخانه‌هاي مساجد با اختصاص سهميه ويژه كتاب از سوي نهاد كتابخانه‌هاي عمومي كشور به طور متناوب و با درجه‌بندي مشخص، مساجد دامغان را به يك قطب فرهنگي فعال تبديل مي‌كند.

وي با اشاره به نقش مراكز فرهنگي در توليد فكر و انديشه در جوانان مي‌افزايد: در بسياري از شهر‌هاي شهرستان دامغان مانند اميريه، كلاته رودبار و ديباج مركز فرهنگي وجود ندارد، در حالي كه توليد فكر و انديشه ابتدا بايد از طريق نهادهايي مانند آموزش و پرورش و كانون‌هاي پرورش فكري كودكان و نوجوانان انجام شود.

كارشناس امور كتاب شهرستان دامغان توضيح مي‌دهد: شهرداري‌هاي شهرستان‌ها مي‌توانند با خريد آثار مكتوب نويسندگان بومي از محل درآمدهاي خود، امكان فعاليت هنري را در شهرستان‌هايي مانند دامغان براي هنرمندان شهرستاني فراهم كنند.

طالبي با بيان اين كه كتابخانه‌هاي دامغان از نظر جغرافيايي مكان مناسبي در اين شهرستان ندارند، گفت: سرانه مطالعه بيشتر مربوط به كتاب‌هاي درسي است و مطالعه كتاب‌هاي عمومي مانند تمام استان‌ها در دامغان پايين است. همچنين كتابخانه‌هاي دامغان به دليل مكان نامناسب و گستردگي مناطق روستايي، فعاليت چشمگيري ندارند.

جهاد كشاورزي به كمك كتاب دامغان بيايد
شهري با پسته‌هاي صادراتي، پنبه، گندم مرغوب، باغ‌ها و زمين‌هاي زراعي و روستاهايي كه هر يك لبريز از باغ‌هاي مركبات و زمين‌هاي زراعي‌اند، زمينه بسيار مناسبي براي تدوين كتاب‌‌هايي با موضوع كشاورزي و باغداري دارد، اما همان‌گونه كه در بسياري از مواقع، پسته دامغان گرفتار آفت‌هاي مختلف مي‌شود، مقوله كتاب و كتابخواني اين شهرستان نيز تا حد زيادي در دام  بي‌توجهي و بي‌رونقي گرفتار آمده است. 

ناشران جهاد سازندگي با شناسايي ظرفيت‌هاي بازار كتاب هر شهرستان، توانايي چاپ كتاب‌هاي
كاربردي متناسب با شرايط اقليم جغرافيايي و فرهنگي مردم در استان‌ها را به‌دست مي‌آورند و فقط با يك نيازسنجي در سطح جامعه شهرستاني و شناخت كافي از ظرفيت‌هاي نشر شهرستان‌هايي مانند دامغان، مي‌توان اين ناشران را به يك مركز نشر كتاب فعال تبديل كرد. 

ابولقاسم منطقي، يكی از نويسندگان شهرستان دامغان، با بيان اين‌كه ضرورت دارد ناشران جهاد كشاورزي بازار كتاب‌هاي كشاورزي دامغان را فعال كنند، مي‌گويد: «كشاورزان و باغداران دامغاني با مطالعه كتاب‌هاي بخش كشاورزي با روش‌هاي افزايش محصولات خود آشنا مي‌شوند و اين كتاب‌هاي كاربردي مخاطبان زيادي در دامغان پيدا خواهند كرد. بنابراين، حضور وزارتي مانند جهاد كشاورزي در عرصه چاپ و  نشر اين‌گونه آثار، يك ضرورت به حساب مي‌آيد.» 

وي با بيان اين كه موزعان تهراني نقش بزرگي در توزيع كتاب‌‌هاي مورد نياز هر شهرستان دارند، عنوان مي‌كند: موزعان تهراني مي‌توانند با شناخت كتاب‌هاي موردنياز هر شهرستان، كتاب‌های مختلف را به كتابفروشي‌‌هاي شهرستان عرضه ‌كنند و كتابفروش‌ها نيز بازار كتاب را فعال كنند.

مدير انتشارت منطقي با ابراز نارضايتي از وضعيت فروش كتاب در دامغان مي‌گويد: ناشران دامغاني در قالب انتشارات، كار فروش كتاب را هم انجام مي‌دهند و با هدف فروش كتاب‌هاي خود، مجوز نشر دريافت مي‌كنند.

منطقي مي‌افزايد: به دليل شرايط فروش نامناسب كتاب در شهرستان دامغان بيشتر ناشران كتاب‌هاي خود را از طريق تهران به فروش مي‌رسانند و منتظر فروش چندساله نسخه‌هاي كتاب در شهرستان نمي‌مانند. 

بودجه فرهنگي و توسعه زیر ساخت‌های آن، راه ترویج مطالعه در دامغان است 
شهرستان دامغان با وجود مجتمع فرهنگي شهيد شاهچراغي، كتابخانه محفل امام(ره) و كتابخانه حسينيه حضرت ابوالفضل(ع) به عنوان سومين كتابخانه ايران، بعد از كتابخانه مجلس تهران و كتابخانه آستان قدس رضوي مشهد، مراكز فرهنگي خوبی دارد و فعاليت كانون فرهنگي مساجد، تحول فرهنگي بزرگي در دامغان محسوب مي‌شود که تاسيس كتابخانه‌ها و حمایت از اهالی کتاب در دامغان را با بودجه فرهنگی تکمیل می‌کند.

ابوالفضل صادقي‌نژاد، رييس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامي شهرستان دامغان نيز با بيان اين‌كه بايد از ناشران و نويسندگان با آثار توليدي و پژوهشي حمايت كنيم، در اين باره مي‌گويد: بودجه ما براي خريد آثار نويسندگان و ناشراني كه كار تحقيقاتي و پژوهشي مي‌كنند، بسيار محدود است.

وي با بيان اين‌كه اين آثار بايد از طريق وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي حمايت‌ ويژه شوند، اظهار مي‌كند: از طريق اختصاص بسته حمايتي و اجازه خرید گسترده خريد كتاب استاني به اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان‌ها، امكان خريدن آثار بيشتري از نويسندگان و ناشران بومي فراهم می‌شود.

رييس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامي شهرستان دامغان با بيان اين‌كه در اين شهرستان از نظر تهيه و اجراي طرح‌هاي فرهنگي با هدف ترويج فرهنگ مطالعه جاي كار بسياري وجود دارد، مي‌گويد: طرح‌هاي فرهنگي در حوزه شهرستان دامغان با موازي‌كاري همراهند، زيرا آمار دقيق و مكتوبي از برنامه‌هاي ترويج فرهنگ مطالعه و پركردن اوقات فراغت جوانان اين شهرستان در دست نيست. 

صادقي‌نژاد عنوان مي‌كند: تشكيل دبيرخانه ثابت به عنوان متصدي اوقات فراغت جوانان در هر شهرستان با هدف ترويج فرهنگ مطالعه ضروري است و اين امر با يك بودجه مشخص از سوي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي سامان مي‌گيرد.

صادقي‌نژاد با مخالفت با اين نظر كه كتابخانه‌هاي دامغان از نظر جغرافيايي در جايگاه مناسبي قرار ندارند، مي‌گويد: كتابخانه‌هاي دامغان به دليل گستردگي روستاهاي اطراف بايد از طريق فعال‌سازي كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان و كانون فرهنگي مساجد تقويت شوند و كتابخانه‌هاي مساجد در كنار آن‌ها موثر‌تر عمل كنند.

وي با بيان اين‌كه دامغان با داشتن 16 هزار دانش‌آموز و دانشجو به تاسيس يك كتابخانه مركزي و تخصصي دانشگاهي نياز دارد، مي‌افزايد: اين طرح از طريق فرمانداري شهرستان، مسوولان اداره ارشاد اسلامي شهرستان دامغان و مديركل نهاد كتابخانه‌هاي عمومي كشور در حال پيگيري است.

صادقي‌نژاد كتابخانه‌ها را محل مناسبي براي پركردن اوقات فراغت جوانان مي‌داند و مي‌گويد: تجهيز كتابخانه‌هاي روستايي و فعال كردن كانون فرهنگي مساجد در هر روستا با تشكيل هيات امنای تحول فرهنگي روستاها و به ويژه با حضور امام جماعت ممكن است.