محمد باقري، قائم‌مقام شركت پارس آذرخش در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، با بيان اين‌كه نسل جديد نرم‌افزارهاي كتابخانه‌اي خدمات تعاملي را به كاربران ارايه مي‌دهند، اظهار كرد: پيش از اين بحث انتقال اطلاعات به مخاطب، جاده‌اي يك طرفه بود اما با استفاده از نسل جديد نرم‌افزارهاي كتابخانه‌اي، جاده اطلاعات دوطرفه شده است و امروز اطلاعات نيز به سوي افراد حركت مي‌‌كند.

وي در همين باره توضيح داد: اكنون كاربر مي‌تواند پس از عضويت در كتابخانه‌ها و ثبت علاقه‌مندي‌هاي خود، اطلاعات تازه‌هاي كتابخانه‌ها را از طريق پيامك دريافت كند. به طور مثال اگر شما در كتابخانه‌اي علاقه‌مندي خود را به حوزه نانو اعلام كرده‌ايد، به محض ورود منابع جديد مرتبط با این موضوع به مجموعه موردنظر، به شما به عنوان کاربر سیستم اطلاع‌رساني خواهد شد.

وي تاكيد كرد: بنابراين از طريق نرم‌افزارهاي كتابخانه‌اي امکان انتخاب و گزينش مواد و همچنین منابع براي مخاطب بر اساس علاقه‌مندي‌هايش وجود دارد. 

باقري با بيان اين‌كه اين شرايط، زماني محقق مي‌شود كه معماري و ساختار نرم‌افزارهاي كتابخانه‌اي اين اجازه را به كاربر بدهد، افزود: براي ارايه چنين خدماتي نرم‌افزارهاي كتابخانه‌اي نيز بايد از نظر امکانات و فناوری به‌روز باشند و در مسیر استاندارد حرکت کرده باشند.

وي در ادامه گفت: نكته ديگر درباره قابليت‌هايي كه نرم‌افزارهاي كتابخانه‌اي به كاربران ارايه مي‌دهند، بحث تزاروس‌ها يا اصطلاح‌نامه‌هاست؛ سيستم تزاروس‌ها زبان متداول را در نرم‌افزارهاي كتابخانه‌اي به زبان مقيد تبديل مي‌كنند تا از اين طريق فرد بتواند به سادگی به اطلاعات دست يابد.

اين كارشناس ارشد نرم‌افزارهاي كتابخانه‌اي در بخش ديگري از سخنانش و در ارزيابي خود از وضعيت نرم‌افزارهاي كتابخانه‌اي بر استانداردسازي زيرساخت‌ها تاكيد كرد و گفت: اگر وضعيت نرم‌افزارهاي كتابخانه‌اي به‌سوي استانداردسازي زيرساخت‌ها پيش برود مي‌توانيم بگوييم حرفي براي گفتن داريم؛ در غير اين صورت بايد گفت كه به‌سوي عدم حركت مي‌كنيم.

وي ادامه داد: كتابخانه ملي در سال 1382 زيرساخت ايران مارك را انتخاب كرد و به سمت استانداردسازي زيرساخت‌ها پيش رفت. پس از آن نيز همواره با توجه به روزآمدي تكنولوژي، زيرساخت‌هاي نرم‌افزار این كتابخانه استاندارد شده است.

باقري در ادامه با اشاره به دلايل كند پيش رفتن كنسرسيوم محتواي ملي در كشور گفت: يكي از دلايل كندي اين طرح، استاندارد نبودن زيرساخت‌هاي آن بود كه اكنون اين مشكل برطرف شده و مي‌توان انتظار سرعت در انجام آن را داشت. روی یک زیرساخت و بستر اجرایی استاندارد هر نوع سازه‌ای را می‌توان ساخت اما بر زیرساخت استاندارد تکیه کردن بیهوده است.

وي افزود: توليد‌كننده نرم‌افزارهاي كتابخانه‌اي در ايران با دو ديدگاه تجاري‌سازي و علمي‌سازي در اين زمينه فعاليت مي‌‌كنند؛ شركت‌هايي كه در بازار نرم‌افزاري تنها به دنبال تجاري‌سازي باشند به زيرساخت‌هاي استاندارد توجه ندارند اما شركت‌هايي كه كار خود را علمي پيش مي‌برند بر اساس نگاه سنتي حركت نمي‌كنند و حاضرند با كنار زدن روش‌هاي قديمي و حتي صرف هزينه، زيرساخت‌هاي خود را استاندارد كنند.

قائم‌مقام شركت پارس آذرخش همچنين با بيان اين‌كه مخاطب نيز بايد به دنبال استفاده از زير ساخت‌هاي استاندارد باشد، گفت: مخاطبان نيز مانند شركت‌هاي توليدكننده نرم‌افزار با دو نگاه به اين موضوع مي‌پردازند؛ برخي از مخاطبان از نرم‌افزارهاي كتابخانه‌اي تنها به ظواهر بسنده مي‌كنند اما برخي ديگر به دنبال نرم‌افزارهاي استاندارد هستند. این بحث شامل تمام امکانات و فرایندها و زیرساخت‌های استاندارد نیز می‌شود. کاربران می‌توانند با بیان توقعات خود در ارتباط با یک سازوكار استاندارد، به رشد و شکوفایی این نرم‌افزارها کمک شایانی بكنند.

وي با اظهار تاسف از اين‌كه اكثريت مخاطبان به دنبال ظاهر و برخی امکانات غیرضروری و صرفاً تبلیغاتی نرم‌افزارها هستند، افزود: جامعه كتابداري كه مصرف‌كننده اصلي اين نرم‌افزارهاست بايد فضاي ذهني بازي داشته باشد و در این مسیر آموزش ببیند تا بتواند نقد خوبي به این موارد انجام دهد. صرف توجه به واسط کاربری و یا امکانات غیرضروری نمی‌توان توقع داشت نیازهای کاربران نیز به‌خوبی شناسایی شود و سطح محصولات از این دست ارتقا یابد.

باقري با اشاره به بين‌رشته‌اي بودن رشته كتابداري يادآور شد: رشته كتابداري اكنون آميخته به علم اطلاعات و آي تي است. بايد افراد متخصص در حوزه اطلاعات و آي تي را وارد حوزه کتابداری كشور كرد؛ چراكه اين افراد مي‌توانند به آموزش هر چه بهتر كتابداران در ارتباط با مفاهیم بین رشته‌ای بپردازند.

وي همچنين گفت: از سوي ديگر شوراي عالي انقلاب فرهنگي نيز بايد با بازنگري دروس، مباحث مرتبط با آي تي را در طرح درس رشته كتابداري بگنجاند و اين امكان را به وجود آورد تا دانشجويان رشته كتابداري، فضاي ذهني خود را نسبت به نرم‌افزارهاي كتابخانه‌اي و کلا حوزه آی تی تغيير دهند.

باقري در پاسخ به اين سوال كه آيا نرم‌افزارهاي كتابخانه‌اي به استانداردهاي جهاني نزديك هستند، گفت: پاسخ به اين پرسش تا حد زيادي به شرايط حضور شركت‌هاي توليدكننده نرم‌افزار كتابخانه‌اي در پروژه‌های ملي بر مي‌گردد. در يك مقطع زماني برخي از طرح‌هاي تكفا ميان شركت‌هاي خاصي تقسيم و موجب شد تا اين شركت‌ها با به دست آوردن اعتماد در سطح ملی، پیشرفت و حرکت در مسیر فناوری‌هاي روز دنیا و موقعیت مالي خوب، زيرساخت‌هاي خود را استاندارد كنند و در اين مسير به استاندارهای جهانی نزدیک شوند.

وي افزود: برخي از شركت‌ها از اين قافله عقب ماندند و به دليل شرايط مالي نامناسب نتوانستند به سمت استانداردسازي پيش بروند.

وي همچنين دربخش پاياني سخنان خود درباره چگونگي بومي‌سازي نرم‌افزارهاي كتابخانه‌اي نيز اظهار كرد: بومي‌سازي نرم‌افزارها بيشتر به انعطاف پذير بودن آن‌ها در ارايه قابليت‌ها و امكانات بر مي‌گردد.

وي در پایان سخنان خود تاكيد كرد: متاسفانه در بحث نرم‌افزارهاي كتابخانه در برزخی ميان استاندارد بودن یا نبودن قرار گرفته‌ايم؛ زيرساخت‌هاي شركت‌هاي نرم‌افزاري يا استاندارد هستند و يا نيستند و اين بزرگترين مشكل ما در اين حوزه است كه بايد تدابير درستي براي آن در سطح رشته و در سطح ملی انديشيده شود.