به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، ششمین همایش تخصصی کتابداری و اطلاع‌رسانی سازمان فرهنگی، هنری شهرداری تهران با عنوان «گامی به سوی استانداردسازی کتابخانه‌های عمومی» امروز سه‌شنبه 6 تیرماه در فرهنگسرای شفق برگزار شد.
هاجر زارعی، مدیر گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه آزاد واحد تنکابن و میترا قیاسی، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد واحد بابل در اين همايش سخنراني كردند.
قياسي در ابتدا با اشاره به تعاريفي درباره استانداردسازي گفت: هدف از استانداردسازي، صرفه‌جويي در نيروي انساني، هزينه، مواد و حمايت از مصرف‌كننده است.
وي ادامه داد: برخي از سازمان‌هاي تدوين‌كننده استاندارد در جهان از كلمه پروتكل به جاي كلمه استاندارد استفاده مي‌كنند؛ به طور مثال در رهنمودهايي كه سازمان ايفلا براي كتابخانه‌هاي عمومي منتشر كرده، از اصطلاح راهنما و يا پروتكل به جاي كلمه استاندارد استفاده شده است.
وي افزود: استانداردهاي كتابخانه‌اي قواعدي هستند كه براي بهينه كردن، سنجش و ارزيابي خدمات كتابخانه‌اي مورد استفاده قرار مي‌گيرند و آگاهي از آن براي مديران لازم است.
اين استاد كتابداري با اشاره به اين‌كه لزوماً هر استانداردي بهترين خدمات را به تمام استفاده‌كنندگان ارايه نمي‌كند، گفت: جويندگان اطلاعات داراي نيازها و شرايط بسيار متفاوتي هستند و اگر استانداردي براي گروهي سودمند باشد ممكن است براي گروه ديگري از مخاطبان غيرضروري و بدون بهره‌وري باشد.
قياسي همچنين با اشاره به تدوين استانداردهاي كتابخانه‌هاي عمومي اضافه كرد: از سال 1973 تا كنون رهنمودهايي از سوي سازمان‌هايي مانند ايفلا براي اين موضوع ارايه شده است و اين رهنمودها هر پنج سال يكبار ويرايش مي‌شود.
وي اضافه كرد: اكنون ما از ويرايش سال 1994 براي تدوين استانداردهاي كتابخانه‌هاي عمومي استفاده مي‌كنيم.
عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد واحد بابل در ادامه گفت: اگر كتابداران نتوانند به سرعت اين استانداردها و توصيه‌ها را عملي كنند بهتر است يك هدف را براي خود در نظر بگيرند و براي رسيدن به آن هدف بكوشند.
اين استاد دانشگاه با اظهار تأسف از اين‌كه خط‌مشي و هدف خاصي در كتابخانه‌هاي عمومي ما وجود ندارد، گفت: متأسفانه كتابخانه‌هاي عمومي حتي در مجموعه‌سازي كتاب‌هاي خود نيز اغلب خط‌مشي و هدف معيني ندارند.
وي در بخش ديگري از سخنانش از كتاب «خدمات کتابخانه‌های عمومی: رهنمودهای ایفلا ـ یونسکو برای توسعه» ترجمه علي شكويي به عنوان مرجعي براي اين موضوع نام برد و افزود: در اين كتاب شاخص‌هايي براي سنجش استانداردهاي كتابخانه‌هاي عمومي مطرح شده است و در اكنون اين كتاب تنها منبع و مرجع موثق و معتبر درباره استانداردهاي كتابخانه‌هاي عمومي است.
قياسي با تأكيد بر اين‌كه براي يكسان‌سازي كتابخانه‌هاي عمومي بايد از استانداردهاي بين‌المللي پيروي كنيم، افزود: از آنجا كه ايفلا و يونسكو مرجعي جهاني محسوب مي‌شوند و ما نيز امروز بايد با ساير كتابخانهها در داخل و خارج از ايران تبادل اطلاعات داشته باشيم، بايد از استانداردهاي بين‌المللي استفاده كنيم.
وي به برخي از شاخص‌هاي استانداردسازي كتابخانه‌هاي عمومي كه توسط ايفلا و يونسكو ارايه شده‌اند اشاره كرد و گفت: شاخص‌هاي استفاده و خدمات، شاخص‌هاي منابع، شاخص‌هاي منابع انساني، شاخص‌هاي كيفي و شاخص‌هاي هزينه‌ها از جمله اين شاخص‌هاي استانداردسازي كتابخانهها هستند.
وي همچنين گفت: البته اين رهنمودها و استانداردها براي كتابخانه‌هاي عمومي كافي نيستند و نيازمند تدوين استانداردهاي بيشتري در اين زمينه‌ايم.
عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد واحد بابل، همچنين با اشاره به نقش جديد كتابداران در دنياي جديد اضافه كرد: پيشرفت‌هاي حوزه فناوري اطلاعات اين نياز را به وجود آورده كه كتابداران متخصص داشته باشيم تا اين افراد بتوانند به نيازهاي كاربران پاسخ دهند و البته بايد با استانداردهاي جديد نيز آشنا باشند.
اين استاد دانشگاه در بخش ديگري از سخنانش از شاخص‌ترين استاندارد در حوزه علوم كتابداري و اطلاع‌رساني نام برد و گفت: استاندارد ISO معروف‌ترين استاندارد اين حوزه است.
زارعي، ديگر سخنران اين مراسم نيز درباره استانداردهاي كاربردي در حوزه ذخيره و بازيابي اطلاعات سخناني ارايه كرد و گفت: امروزه، نقش و وظيفه كتابداران در كتابخانه‌هاي عمومي متفاوت شده است. جمع‌آوري اطلاعات و توسعه مجموعه به تناسب جامعه استفاده‌كنندگان، سازماندهي منابع اطلاعاتي، كمك به مراجعه‌كنندگان در جست‌وجو و بازيابي اطلاعات مرتبط، از جمله وظيفه‌‌هاي امروز كتابداران است.
وي ادامه داد: در كتابخانه‌هاي عمومي، گاه مجموعه‌سازي از اختيار كتابداران خارج شده و توسط مراجع بالاتر انجام مي‌شود با اين وجود لازم است كتابداران در حد توانايي خود و براساس نياز كاربران، مجموعه‌سازي كتاب‌ها را نيز انجام دهند.
زارعي افزود: امروز برخلاف گذشته با منابع اطلاعاتي الكترونيك مواجهيم و چنانچه بخواهيم به نيازهاي كاربران پاسخ دهيم بايد از اين ابزار استفاده كنيم. درگذشته تمام منابع اطلاعاتي، چاپي بودند؛ اما امروز اگر كتابخانهها وب‌سايت نداشته باشند قادر نخواهند بود به نيازهاي اطلاعاتي كاربران پاسخ دهند.
وي تأكيد كرد: ناچاريم كه براي كتابخانه‌هاي عمومي وب‌سايت راه‌اندازي كنيم و خدمات مناسبي را در اختيار كاربران قرار دهيم. در همين راستا مي‌توان از استانداردهاي مرتبط به ذخيره، جست‌وجو و بازيابي اطلاعات استفاده كرد.
اين استاد دانشگاه در بخش ديگري از سخنان خود به برخي از انواع استانداردها اشاره كرد و گفت: استانداردهاي بين‌المللي، استانداردهاي وب و تبادل اطلاعات، استانداردهاي منطقه‌اي و استانداردهاي ملي از جمله اين استانداردها هستند و استانداردهاي كتابخانه‌هاي دانشگاهي و عمومي از استانداردهاي ملي به‌شمار مي‌آيند.
مدیر گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه آزاد واحد تنکابن افزود: با توجه به الكترونيك شدن تمام منابع اطلاعاتي، ما استاندارد بومي نداريم و بايد از استانداردهاي بين‌المللي در اين حوزه پيروي كنيم چرا كه ناچاريم با ساير كتابخانه‌هاي ديگر در سراسر جهان تبادل اطلاعات داشته باشيم.
اين مدرس كتابداري همچنين با اشاره به انواع استانداردهاي كتابخانه‌اي گفت: بخشي از اين استانداردها، استانداردهايي هستند كه خدمات كتابخانهها با آن‌ها مقايسه مي‌شود كه از آن جمله مي‌توان به رهنمودهاي سازمان ايفلا در اين مورد اشاره كرد.
وي اضافه كرد: همچنين استانداردهاي طراحي نرم‌افزارهاي كتابخانه‌اي مانند استاندارد مارك از ديگر استانداردهاي كتابخانه‌اي به‌شمار مي‌آيند.
زارعي در ادامه با اشاره به مولفه‌هاي طراحي وبگاه كارآمد براي كتابخانه‌هاي عمومي گفت: يك وبگاه كارآمد بايد دو مؤلفه دسترس‌پذيري و كاربردپذيري را داشته باشد. دسترس‌پذيري به اين معناست كه هر كاربر با هر توانايي جسمي و فكري بتواند از وبگاه كتابخانه استفاده كند، بنابراين وبگاه كتابخانه بايد به‌گونه‌اي طراحي شود كه حداقل دسترس‌پذيري را براي تمام كاربران داشته باشد.
وي اضافه كرد: همچنين براي كاربردپذيري وبگاه بايد مولفه‌هايي مانند اعتبار، صحت، عينيت اطلاعات، روزآمدي، پوشش مخاطبان و نمادهاي تعاملي و تبادلي را رعايت كرد.
وي در پايان سخنانش اظهار كرد: براي ذخيره و مبادله اطلاعات در كتابخانهها نيز استانداردهايي همچون ISO 2709 و قالب‌هايي مانند قالب مارك، مارك 21، مارك ايران، يوني‌مارك و ... وجود دارد.
سه‌شنبه ۶ تیر ۱۳۹۱ - ۱۲:۳۴
نظر شما