«ملک مرزبان» در گفت و گو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، درباره مساله موازی‌کاری برخی ناشران و مترجمان، گفت: در بازار کتاب ایران از این دست معضلات زیاد دیده می‌شود. ترجمه دوباره به ویژه درمورد بعضی آثار با ترجمه های نامطلوب لازم است و علاوه بر این که به کسی آسیب و ضرری نمی‌رساند، بلکه به سود فرهنگ و بازار کتاب نیز خواهد بود اما در اکثر موارد معضل محسوب می‌شود.
وی که ترجمه‌هایش از آثار پل آستر، نویسنده آمریکایی، با خرید کپی‌رایت (حق انتشار اثر) در ایران منتشر شده‌اند، افزود: با توجه به تبعیت نكردن ایران از عهدنامه کپی‌رایت تمامی مترجمان و ناشران حق دارند هر اثری که می‌خواهند برای ترجمه برگزینند و هیچ‌قانونی آن‌ها را منع نمی کند؛ اما بحث دیگری به نام اخلاق حرفه‌ای وجود دارد که گاهی زیرپا گذاشته می‌شود. چندان که شاهديم ناشری که کپی‌رایت کتابی را خریداری می‌کند یا حتی به صورت مکتوب از نویسنده آن اثر اجازه ترجمه می‌گیرد، همزمان ناشر یا ناشران دیگر این اثر راچاپ کرده و به بازار کتاب می‌فرستند که این خلاف اصول اخلاق حرفه‌ای است.
ملک مرزبان تصریح کرد: در این شکل از موازی‌کاری، ناشران مقصر اصلی هستند و نقش مترجمان در این مساله به نسبت کم‌رنگ تر است. دلایل این معضل متعدد است اما شاید بتوان گفت مهمترین دلیل آن ناشران هستند. نیز می توان به اطلاع نداشتن ناشران و مترجمان آثار از کار یکدیگر اشاره کرد یعنی آثاری که ناشران و مترجمان در دست دارند برای دیگران مشخص نیست. همین نا‌آگاهی سبب می‌شود تا مترجمان آثاری را که ترجمه شده و یا در دست ترجمه است، بازترجمه کنند و موازی‌کاری پدید آید.
مترجم کتاب «خاطرات روزانه سیلویا پلات» اظهار کرد: دلیل دیگر موازی‌کاری در امر ترجمه را می‌توان توجه بیش از حد ناشران به آثار پرفروش دانست. ناشران گاهی به صورت کاملا آگاهانه کتاب‌هایی را انتخاب می‌کنند که در بازار کتاب ایران پر فروش بوده و چندین ترجمه نیز از آن‌ها در بازار وجود دارد. ناشر با این انتخاب سود خود را کاهش می‌دهد اما با انتشار اثر پرفروش سود تضمین شده‌ای برای خود به ارمغان می آورد و به عبارت دیگر ریسک کمتری را به خود تحمیل می کند..
ملک مرزبان در پاسخ به این سوال که با توجه به نبود قانون کپی‌رایت و شرایط بازار ترجمه ایران چگونه می‌توان از موازی‌کاری‌ها جلوگیری کرد، گفت: برای جلوگیری از موازی‌کاری‌ها دو راه حل بسیار ساده وجود دارد؛ در گام نخست مترجمان مبادی اخلاق حرفه‌ای باشند. یعنی زمانی که می دانند ناشری کپی‌رایت اثری را خریداری کرده به ترجمهء آن اثر نپردازند و با وجود این که قانونی مدون در زمینه کپی‌رایت در کشور وجود ندارد به این اصل احترام بگذارند. در گام دیگر ناشران با داشتن اطلاعات کافی، از انتشار مجدد کتب هم‌صنفی‌های خود جلوگیری کنند.
مترجم کتاب «سانست پارک» به این سوال که «آیا ایجاد نهادی صنفی مثلا به نام کانون مترجمان می‌تواند تاثیری در کاهش بازترجمه آثار داشته باشد یا خیر؟» پاسخ داد: ایجاد چنین نهاد‌هایی به حل این مشکل کمکی نخواهد کرد زیرا این نهاد‌ها برای هماهنگ کردن مترجمان نیازمند امکاناتی حداقلی از جمله بانک اطلاعاتی و سیستم جست و جوی بسیار پیشرفته و تعاملی هستند که با توجه به شرایط حاضر،ایجاد چنین سیستمی دور از دسترس است.
مهسا ملک‌مرزبان متولد سال 1353 و فارغ‌‌التحصیل رشته مترجمی زبان انگلیسی از دانشگاه آزاد است. وی ترجمه را با همکاری با مطبوعات از جمله فیلم ویدیو»، هفته‌نامه «مهر» و روزنامه «زن» شروع کرد و در 1376 اولین کتابش به‌نام «فانی و الکساندر» نوشته «اینگمار برگمن» در مجموعه «صد سال سینما و صد فیلمنامه» نشر «نی» منتشر شد. از آثار او می‌توان «بخور و نمیر» و «سفر در اتاق تحریر» پل استر را نام برد.
یکشنبه ۲۸ خرداد ۱۳۹۱ - ۱۵:۰۶
نظر شما