به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، مجید سرسنگی مدیر عامل خانه هنرمندان ایران در سمینار پایانی هند درباره «تئاتر هند و مشترکات فرهنگی با نمایش ایرانی» صحبت کرد و گفت: در سال‌های گذشته چند کتاب در زمینه تئاتر هند نوشته شده است، اما تاکنون کتاب یا یک تحقیق مستقل در رابطه با ریشه‌های مشترک نمایش‌های ایرانی و هندی انجام نشده است.

وی افزود: براي انجام این تحقیقات منابع و کتاب‌های کافی وجود ندارد، بنابراین با تحقیقات در این زمینه می‌توان راه گفت‌وگوهای فرهنگی را بازگشایی کرد.

مترجم کتاب «تئاتر در آسیا» در ادامه به دین و اعتقادات و تنوع ادیان در هند پرداخت و گفت: هنر هند بدون توجه به ارزش‌های دینی قابل تفسیر و تعبیر نیست. مساله‌ای که از تئاتر هند در زمان شکل‌گیری به چشم می‌خورد ظرفیت دین هند و در قالب نمایش است، به طور کل در نمایش‌های کهن شرقی، ما فارغ از متن هستیم و متن مذهبی کار نمایشنامه را انجام می‌دهد.

مدیر خانه هنرمندان در ادامه گفت: نقش «ریگ‌ودا» یا مجموعه دعاها و سرودهای مذهبی به عنوان نخستین متون مذهبی با درون‌مایه‌های نمایشی مورد توجه است. این متون نقش زیادی را در گسترش نمایش هندی داشته است.

وی افزود: منبع اصلی درباره تئاتر سانسکریت، متن ناتیاساسترا است، که کتابی است درباره علم درام‌شناسی به قلم «بهاراتا». همچنین قدیمی‌ترین منبع رویدادها و سرچشمه‌ نمایش سانسکریت کتاب «مهابهاراتا» اثر پاتانجالی است. به طور کل انواع درام در هند به نحوی با مذاهب سروکار دارند.

سرسنگی در ادامه به نمایش‌های ایرانی و بیان مشابهت‌های آن با درام هندی پرداخت و گفت: درام ایرانی هم سروکار بسیاری با مذهب داشته. برداشت‌های نمایشی ایرانیان هم از گاتا‌ها بوده است. اجرای متون حماسی توسط قوالان، گوسان‌ها، محدثان، شاهنامه خوانان و خنیاگران هم با نمایش هندی مشابه بوده است.

سرسنگی در ادامه به متون نمایشی اشاره کرد و گفت: شاهنامه، الحان دوره ساسانی، حمله حیدری و چند متن مشابه، برخی از متون نمایشی ایرانی هستند. به طور کل باید گفت که رابطه دین و درام در نمایش‌های ایرانی در هر دو دوره ایرانی و اسلامی دیده می‌شود و این مساله بسیار با هند شباهت دارد.

پس از پایان سخنان سرسنگی، بهمن نامور مطلق گفت: ژان کلود کاریر نمایشنامه‌نویس و فیلمنامه‌نویس مطرح دنیا بر اساس متون کهن ایرانی و هندی نمایشنامه‌های سیمرغ و مهاباراتا، را نوشته که در ایران هم ترجمه و چاپ شده‌اند. ما درباره اقتباس کاریر از منطق‌الطیر عطار هیچ نوشته انتقادی نداریم، اما هندی‌ها نمایشنامه مهاباراتا را مورد نقد و تامل جدی قرار داده‌اند. کتاب ناتیاساسترا هم در کنار «فن‌شعر» ارسطو و دیگر کتاب‌های تئوریک در دنیا مطرح شده است و این برای ما زنگ هشداری است تا تحقیقات خود را افزون کنیم.

سخنران هنری بعدی این نشست صادق مهدوی با موضوع «اشتراکات موسیقایی هند و ایران» بود. مهدی گفت: نخستین کتابی که در آن می‌توان اشتراکات موسیقی ایران و هند را مطالعه کرد، شاهنامه است که خبر از آمدن «10 هزار لوری» یعنی موسیقی‌دان هندی را به ایران می‌دهد. بنابراین باید زبان مشترکی بین این دو قوم موجود بوده باشد تا این موسیقیدان‌ها بتوانند با مردم ارتباط برقرار کنند.

وی افزود: زاویه دید هر دو قوم ایرانی و هندی به موسیقی مقوله هنر برای تعالی روح بوده است و نه «هنر برای هنر». در کل موسیقی ایران و هند دو موسیقی جداگانه نیست، بلکه یک موسیقی با دو لهجه است.

صادق مهدی در ادامه برخی از نغمات مشترک بین ایران و هند را با نواختن این نغمات با ساز سه‌تار برای مخاطبان اجرا کرد.

سخنران انتهایی این مراسم هومن بابک، محقق درام شرقی بود که در ارتباط با شناختن نمایش – رقص کاتاکالی صحبت کرد. بابک گفت: کرالا که در جنوبی‌ترین بخش ساحل باختری شبه قاره هند واقع شده، محل زایش هنر کاتاکالی است.

وی افزود: مانند بیشتر نمایش‌ها و رقص‌های هندی، منابع اجرایی کاتاکالی از حماسه‌های بزرگ «رامایانا»، «ماهابهاراتا» و کتاب «بهاگاواتا پورنا» گرفته شده است و همچنین شیوه‌های اجرایی رقص و نمایش در کاتاکالی برگرفته از کتاب باستانی هندو، «ناتیاشاسترا» اثر حکیم «بهاراتا مونی» است. این کتاب را در هند به عنوان «ودای پنجم» می‌شناسند.

بابک در ادامه گفت: جامه‌ها، آرایش و چهره‌پردازی و لوازم هر شخصیت داستان برگرفته از سازها و اشکال هنری دو فرهنگ آریایی و دراویدی است. وضعیت‌های بدن در هنگام نمایش، گام برداشتن‌ها و کنش‌های اجزای بدن در کاتاکالی ریشه در هنر کرالا دارد که در کاتاکالی اصلاح شده و با تغییر ناچیزی به کار گرفته شده است.

هفته فرهنگی کشور هند و جمهوری اسلامی ایران عصر دیروز سه شنبه 23 خرداد ماه، با برگزاری سمینار «روابط فرهنگی و تمدنی و ادبی هند و ایران» به پایان رسید.