به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست نقد و بررسی کتاب «تاریخ مختصر اسطوره» عصر دیروز، یكشنبه 7 خرداد ماه با حضور مهدی براتی، خدیجه معصومی و علی‌محمد الیاسی در سرای اهل قلم خانه كتاب برگزار شد و کارشناسان پیرامون مسایل مطرح شده در کتاب و چرایی نیاز به مطالعه اسطوره به بحث و تبادل‌نظر پرداختند.

در ابتدا، معصومی، دبیر این نشست و کارشناس، از محتوای کتاب سخن گفت و مخاطبان نشست را با فصل‌های مختلف این اثر آشنا کرد. وی گفت: کتاب «تاریخ مختصر اسطوره» از هفت فصل مجزا تشکیل شده که در فصل اول به جای مقدمه، بخشی آمده که به تعریف اسطوره می‌پردازد. طبق این کتاب، اسطوره یک راهنماست و در واقع هیچ‌گاه یک روایت واحد و اصیلی از اسطوره ارایه نشده است.

فصل دوم این کتاب به دوران کهن‌سنگی می‌پردازد و از سال 20 هزار تا هشت هزار قبل از دوران میلاد مسیح را در برمی‌گیرد. در این زمان اسطوره‌ها پرستیده نمی‌شدند، بلکه همواره مورد احترام بودند.

به گفته معصومی، فصل سوم این کتاب، «دوران نوسنگی» را در برمی‌گیرد و فصل چهارم به تمدن‌های اولیه و تا سال 800 پيش از میلاد می‌پردازد. در فصل بعد، «عصر محوری» مطرح می‌شود که سال 800 تا 200 قبل از میلاد را شامل می‌شود. معصومی در توضیح این دوره گفت: دلیل نامگذاری «عصر محوری» این بود که این دوران در تحول معنوی بشر، نقشی محوری داشته و تاثیراتش بسیار زیاد بوده است.

دبير اين نشست در توضیح ادامه کتاب، افزود: در فصل 6 با دوران «پسا محوری» روبه‌رو هستیم که تا سال 1500 بعد از میلاد مسیح را دربرمی‌گیرد. در این زمانه، دین‌های یکتاپرست بر تاریخ استوار بودند نه بر اسطوره. نویسنده در فصل انتهایی کتاب با نگاهی به رمان‌های مطرح نوشته شده، اسطوره را بررسی می‌کند و معتقد است رمان مانند اسطوره درس‌های زیادی به ما می‌آموزد.

وی بعد از توضیحات اولیه درباره محتوای کتاب، گفت: مترجم این اثر، پاره‌ای از آثاری را که نویسنده از آن‌ها در کتابش نام برده و در ایران هم ترجمه شده است، در کتاب ذکر کرده که می‌تواند مفید باشد.

معصومی بخشی را که در این کتاب به اسطوره‌های بین‌النهرین می‌پردازد، حاوی اطلاعات جالبی دانست و گفت: این تعاریف در بخش‌های ابتدایی کتاب آمده و در ادامه توقع مخاطب را برای تشریح و تحلیل دقیق و موشکافانه مطالب تاریخی، بالا می‌برد.

در ادامه علی‌محمد الیاسی، در غیاب عباس مخبر از او به دلیل ترجمه آثار مهم اسطوره‌ای جهان، تشکر کرد و وی را وزنه‌ای مهم در شناساندن تاریخ و اسطوره‌ها به علاقه‌مندان معرفي كرد.

وی درباره مخبر افزود: استاد مخبر و آثارش به نوعی بر همگان شناخته شده‌‌اند و او از اسطوره‌شناسی گرفته تا تاریخ،‌ آثار مهمی را برای ترجمه برگزیده و در رشته‌های دیگر هم کتاب‌های ارزشمندی از خود بر جای گذاشته است.

الیاسی کتاب «تاریخ مختصر اسطوره» را دربردارنده تاریخ اسطوره در مقاطع زمانی مختلف دانست و گفت: نویسنده تفاوت اسطوره‌های کشورهای مختلف را در دوران مختلف و طبق دسته‌بندی مشخصی به بحث می‌گیرد.

این دانشجوی مقطع دکترای رشته تاریخ دانشگاه تهران، در انتقاد از این کتاب گفت: این اثر فاقد مقدمه برای ورود به بحث است و به همین دلیل نمی‌تواند چارچوب کلی کتاب را مشخص کند و به طور منسجم به مخاطب نشان دهد. اشتباهات نگارشی هم در این کتاب دیده می‌شود که متوجه مترجم کتاب است و از سویی عدم ارجاع و پانویسی در کتاب، که یکی از بخش‌های مهم کتاب‌های تاریخی است، در این اثر نیامده است.

وی استفاده از منابع متعدد را در این کتاب بسیار مهم دانست و گفت: برخلاف حجم کم کتاب، وی از منابع مختلفی بهره گرفته که به اعتبار کتاب می‌افزاید.

الیاسی ادامه داد: این کتاب برخلاف عنوانش که به نظر می‌رسد باید تاریخ کلی اسطوره‌ها را بیان کند، از اسطوره‌های ایرانی مطالب زیادی بیان نمی‌کند و به نظر می‌رسد نویسنده این کار را به عمد انجام داده است. قصد کتاب، اسطوره‌شناسی تطبیقی بوده که باید وجوه افتراق این اساطیر را به بحث بگذارد اما نویسنده به نوعی از آوردن اسطوره‌های ایرانی امتناع ورزیده است.

مهدی براتی در ابتدای صحبت‌هایش و در پاسخ به برخی انتقادهایی که درباره این کتاب مطرح شد، گفت: این کتاب به اسطوره خاصی نمی‌پردازد و فقط گاهی مثال‌هایی را بیان می‌کند.

وی در پاسخ به چرايي حضور كمرنگ اسطوره‌های ایرانی در این اثر، کم‌كاري محققان و تاریخ‌شناسان ایرانی اشاره كرد و گفت: ما هر چه داریم ماحصل تحقیقات غربی‌‌هاست و همین سبب می‌شود از اساطیر ایرانی کم نوشته و گفته شود، چون یا هنوز کشف نشده‌‌اند یا به مرور از بین‌ رفته‌اند.

براتی که یکی از شاگردان مخبر است، در ادامه از فعالیت‌های او سخن گفت و از برخی از آثاری که وی ترجمه کرده نام برد. وی در توضیح کتاب افزود: این کتاب، نخستین اثری است که با این حجم کم و با این ساختار نوشته شده و دوره‌بندی‌هایش قابل توجه است.

به گفته براتی، نویسنده این کتاب، راهب و مورخ دین بوده و «تاریخ ادیان ابراهیمی» یکی دیگر از آثار اوست که در ایران هم ترجمه شده است.

براتی سپس به تعریف اسطوره پرداخت و گفت: اسطوره به ما نشان می‌دهد که انسان‌ها در طول تاریخ چه مشکلاتی داشته‌اند و آن‌چه اسطوره‌ها با آن مواجه می‌شدند، هنوز هم در میان مشکلات انسان‌های امروزی دیده می‌شود. اسطوره یکی از راه‌های مقابله با فکرها و استرس‌هایی است که انسان‌ها داشته‌اند و به نوعی دستورالعمل زندگی بوده که به صورت سینه به سینه منتقل شده است.

وی انسان امروزی را نیازمند اسطوره و اسطوره‌شناسی دانست و گفت: ما ناخودآگاه با اسطوره درگیریم، چون اسطوره از ناخودآگاه ما آمده و حتی بزرگان روانشناسی چون فروید هم از اسطوره در نظریاتشان کمک گرفته‌اند.

رابطه اسطوره با مذهب، مبحث دیگری بود که در این نشست مطرح شد. الیاسی در این‌باره گفت: مساله مهم این است که نویسنده در این کتاب، داستان‌های قرآنی را به عنوان اساطیر مطرح کرده و آن را با اسطوره‌شناسی پیوند داده که نتیجه نگاه غربی نویسنده است.

وی در ادامه برخی دیدگاه‌های متفاوت موجود را نسبت به اسطوره بیان کرد و از نوع نگاه نویسنده به دین اسلام انتقاد کرد.

براتی، نگاه نویسنده این کتاب را مدرن معرفی کرد و افزود: در این کتاب، مذهب، نقد اسطوره‌ای شده و نویسنده حتی به دین مسیحیت هم همین‌گونه پرداخته است.

«تاریخ مختصر اسطوره» نوشته كارن آرمسترانگ، به‌تازگی از سوی نشر مركز منتشر شده است. عباس مخبر اين كتاب به فارسی برگردانده است.

نشست نقد و بررسی کتاب «تاریخ مختصر اسطوره» عصر دیروز، یكشنبه 7 خرداد ماه، در سرای اهل قلم برگزار شد و در میانه بحث، کارشناسان برنامه به پرسش‌هاي حاضران در نشست پاسخ دادند.