به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)،كمال حاجياني و سيدمحمدتقي موحدابطحي، دو سخنراني بودند كه موضوع مقالاتشان را با تمركز بر آرا و آثار آيت‌الله جوادي‌آملي ارايه كردند.
مقاله حاجياني «معرفت‌شناسي باور ديني از ديدگاه آيت‌الله جوادي‌آملي» نام داشت. وي در ابتداي سخنراني، مباحث معرفت‌شناسي در ايران را نوپا دانست و گفت: اين موضوع به ويژه درباره معرفت‌شناسي دين صادق است، زيرا تاكنون شايد يك يا دو عنوان مقاله و كتاب در اين باره به فارسي منتشر شده باشند. در مقاله‌اي كه امروز آن را ارايه مي‌كنم به استخراج مباحث معرفت‌شناسي ديني از آثار آيت‌الله جوادي‌آملي پرداخته‌ام.
وي افزود: انسان از هنگام تولد شروع به شناخت مي‌كند. بشر از شناخت حسي آغاز مي‌كند و حتي در مراحلي به شناخت عرفاني نيز مي‌رسد.
حاجياني با تاكيد بر مشخص بودن مسير شناخت، عنوان كرد: راه ورود به شناخت در مباحث فلسفي، منطق است. در مباحث ديني و غيرديني نيز معرفت‌شناسي، كانال ورود به شناخت باورهاي ديني قلمداد مي‌شود. اهميت معرفت‌شناسي زماني بيشتر مي‌شود كه با باورهاي ديني پيوند بخورد، زيرا باور ديني با آخرت انسان سر و كار دارد و از همين رو مهم است.
وي افزود: سوالي كه در اينجا مطرح مي‌شود اين است كه آيا براي تحقق باورهاي ديني، همان شرايطي لازم است كه براي عملي شدن باورهاي غيرديني به كار مي‌آيند.
حاجياني درباره تعريف معرفت گفت: معرفت به معناي آگاهي به واقعيت از طريق درك مفاهيم و مبادي نظري آن است.
وي با اشاره به نظريات امكان حصول معرفت گفت: به اعتقاد آيت‌الله جوادي‌آملي، معرفت نه تنها ممكن است، بلكه با معرفت، عاقل و معقول و عالم و معلوم با يكديگر متحد مي‌شوند.
حاجياني درباره چگونگي حصول باور ديني گفت: باور ديني پس از طي مرحله «مقصد» به فعليت مي‌رسد، بنابراين مي‌توان چنين نتيجه گرفت كه فعل ديني در نتيجه باور ديني حاصل مي‌شود.
وي به ويژگي‌هاي علم ديني از منظر آيت‌الله جوادي‌آملي اشاره كرد و گفت: به اعتقاد ايشان، باور ديني يك استلزام بسيار محكم است و اين باور ديني تنها براي دينداران حاصل مي‌شود. ايشان باور ديني را از حمايت عقل برخوردار مي‌داند و معتقد است كه اين باورها از درون انسان مي‌جوشند. در واقع علل گرايش انسان به اين باورها، نيازهاي دروني و فطري اوست.
حاجياني افزود: طبق آراي آيت‌الله جوادي‌آملي، عقل و مجاري ادراكي را بايد جزو خلقت خدا دانست.
وي درباره مسايل اساسي معرفت‌شناسي ديني از نگاه آيت‌الله جوادي‌آملي گفت: بر اين اساس ابتدا بايد قبول كنيم كه وجود ذهني وجود دارد، زيرا با انكار وجود ذهني، راه درك باورهاي ديني بسته مي‌شود.
حاجياني يادآوري كرد: آيت‌الله جوادي‌آملي در پذيرش باورهاي ديني اهميت زيادي براي عقل قايل است. به اعتقاد ايشان، عقل به همراه نقل و وحي باورهاي ديني را روشن مي‌كنند. آيت‌الله جوادي‌آملي در مباحث معرفت شهودي نيز عقل را دخيل مي‌داند و بر اين باور است كه عارف هنگام كشف و شهود نياز به عقل ندارد، اما پس از طي اين مرحله، معرفتي را كه از طريق كشف و شهود به دست آورده است، بايد با عقل تطابق دهد.
وي باور به خدا و نفس را پايه‌اي‌ترين باورهاي ديني بشر دانست و گفت: از طريق اين باورها مي‌توانيم جهان خارج را بشناسيم.
سيدمحمدتقي موحدابطحي، دومين سخنران اين نشست بود. وي مقاله‌اش را با عنوان «انحلال مساله ديني در نگاه اين فيلسوف معاصر» ارايه كرد.
موحدابطحي گفت: پس از سال‌هاي پيروزي انقلاب اسلامي، مراكز پژوهشي متعددي درباره علم ديني به پژوهش پرداختند. كتاب‌ها، مقالات و پايان‌نامه‌هاي ارشد و دكتري نيز در اين باره منتشر شدند. كتاب‌هاي خسرو باقري و آيت‌الله جوادي‌آملي از جمله آثار قابل توجه در اين حوزه‌اند. طرفداران علم ديني در ايران از دنبال كردن اين موضوع چند انگيزه دارند؛ يك گروه از آن‌ها سعي دارند از طريق علم ديني، تعارض ميان علم و دين را حل كنند. دسته ديگري از آن‌ها مشكلات عصر حاضر را ناشي از علم جديد مي‌دانند و دين را راه حلي براي مشكلات جهان تصور مي‌كنند. برخي از سنت‌گرايان مانند سيدحسين نصر چنين عقيده‌اي دارند. گروه ديگري كه مباحث علم و دين را دنبال مي‌كنند، قصد دارند از اين طريق، دين را بر عرصه‌هاي مختلف حيات حاكم كنند. عده‌اي نيز به دنبال سهم فرهنگي ايراني ـ اسلامي در علم هستند.
وي افزود: در بحث علم ديني، مخالفان و موافقان بسياري وجود دارند، گويي علم و دين را دو مقوله جدا از يكديگر در نظر گرفته‌اند. اين در حالي است كه آيت‌الله جوادي‌آملي در كتاب «منزلت عقل در هندسه معرفت ديني» تاكيد مي‌كند كه هر آن‌چه علمي است، ديني نيز هست. ايشان مباحثي را در كتاب مطرح كرد كه سبب انحلال ديدگاه‌هاي 30 سال اخير در حوزه علوم ديني شد، زيرا در اين 30 سال، علم و دين در تعارض با يكديگر تصور مي‌شدند، در حالي كه آيت‌الله جوادي‌آملي علم و دين را متعارض نمي‌داند و بر اين باور است كه اگر علمي بودن امري اثبات شد، ديني بودن آن نيز اثبات مي‌شود. به عقيده ايشان، مشكلات دنياي معاصر را نيز به طريق ديگري مي‌توان حل كرد.
موحدابطحي ادامه داد: آيت‌الله جوادي‌آملي در كتاب «منزلت عقل در هندسه معرفت ديني» بيان مي‌كند كه آن‌چه توسط عقل حاصل مي‌شود و پرده از اسرار خلقت برمي‌دارد، ديني است.
وي درباره چگونگي قرار دادن علوم تجربي در زمره دين جامع گفت: به زعم آيت‌الله جوادي‌آملي، شرعا حجت داريم كه به دستاوردهاي ظني كه طمانينه عقلايي به همراه دارند، باور داشته باشيم. گاهي باورهاي حسي ما اگر امر حس‌شده را از نزديك ديده باشيم، يقين‌آور مي‌شوند و نوعي اطمينان را به ما مي‌دهند.
موحدابطحي به تقريرهاي برخي كارشناسان بر كتاب «منزلت عقل در هندسه معرفت ديني» اشاره كرد و گفت: اين تقريرها به راهكارهاي آيت‌الله جوادي‌آملي درباره توليد علم ديني اشاره مي‌كنند. قرار دادن عقل در هندسه معرفت ديني، توليد علم ديني مبتني بر فلسفه الهي و همچنين تبيين بسياري از علوم توسط دليل نقلي، سه نمونه از اين تقريرها هستند كه به نظر مي‌رسد تقرير نخست از بقيه صحيح‌تر باشد.
دومين روز از نخستين كنگره بين‌المللي علوم انساني اسلامي عصر امروز با سخنراني آيت‌الله محمدتقي مصباح‌يزدي خاتمه مي‌يابد.
یکشنبه ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۱ - ۱۷:۱۶
نظر شما