به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، به نقل از ستاد خبري سراي اهل قلم بيست و پنجمين نمايشگاه بين‌المللي كتاب، در ابتداي اين نشست، جواد محقق نويسنده آثار كودك و نوجوان در سخناني گفت: قبل هر از بحثي درباره نقد كتاب كودك و نوجوان بايد بدانيم مخاطب نقد شعر كودك چه كسي است و آثار ادبي كودكان و نوجوانان توسط چه كساني نقد مي‌شوند و چه كساني از اين نقدها استفاده مي‌كنند.

وي ادامه داد: بايد توجه داشت كه در ادبيات كودك مخاطب با موضوع نقد آشنا نيست، زيرا به سبك‌ها و قاعده‌هاي موجود در آن آشنا نيست و ممكن است نوشته ما كاربرد چنداني نداشته باشد.

به گفته محقق، با توجه به اين تفاوت‌ها با بدانيم اگر مخاطب نقد، مخاطب نباشد، يك نقد تا چه ميزان مفيد است و براي عموم مردم كاربرد دارد.

وي در بخش ديگر سخنان خود با اشاره به نقد نيره‌سادات هاشمي درباره اين كتاب، اظهار كرد: جلوه‌هاي بصري و فيزيك كتاب در اين نقد بررسي نشده اند و به اين موضوع توجهي نشده كه ناشر در شناسنامه كتاب ننوشته كه اين مجموعه شعر براي كدام گروه سني منتشر شده است، در حالي كه اين موضوع يكي از ضروريات كتاب‌هاي كودك و نوجوان به شمار مي‌آيد.

محقق همچنين درباره انواع نقدها، توضيح داد:‌ برخي از نقدها شامل معرفي كتاب ان دو منتقد به جاي اين‌كه كتاب را از نظر فني و محتوايي بررسي كند، به مخاطب اطلاعاتي مي‌دهد كه چندان كاربردي نيستند و نمي‌توانند او را در درك بهتر اثر كمك كنند.

وي با ارايه مثالي در اين زمينه، گفت: مثلا مي‌آورد كه در اين مجموعه شعر چند بار كلمه پنجره يا لاك‌پشت ارايه شده است و پس از آن نمونه‌اي از اين شعرها را به صورت نثر مي‌آورد و دوباره خود شعر را در انتها ذكر مي‌كند كه چنين رويه‌اي فقط مطلب را طولاني مي‌كند و كاربرد چنداني براي مخاطب ندارد.

محقق با بيان اين‌كه چنين نقدي بخش عمده نقدهاي نشريات و مجلات را در برگرفته است، اظهار كرد: چنين اقدامي معمولا زماني انجام مي‌شود كه نويسنده بخواهد مطلب را براي دريافت حق‌التحرير بيشتر طولاني‌تر بنويسد يا اين‌كه بخواهد براي حجيم‌تر كردن كارهايش از چنين روشي استفاده كند.

در ادامه اين نشست، مصطفي رحماندوست، نويسنده و شاعر حوزه كودك و نوجوان نيز در سخناني گفت: اين كتاب براي نوجوانان نوشته شده و نقد نيره‌سادات هاشمي بر كتاب براي مخاطب و متخصصان حوزه شعر كودك و نوجوان نگاشته شده است.

وي افزود: در كشور ما دو نوع نقد نوشته مي‌شوند، نخست براي مخاطب يعني خواننده شعر و دوم نقد براي اهل فن مثل شاعر، نويسنده، تصويرگر و ناشر كه البته اغلب نقدهايي كه تاكنون نگاشته شده در بخش دوم بوده اند.

رحماندوست با بيان اين‌كه نقد در كشور ما نقد كاربردي نيست، اظهار كرد: در حوزه كتاب و آثار كودك و نوجوان تنها نقدهاي كنوني كتاب ماه كودك و نوجوان كاربردي اند و مي‌توانند براي مخاطب اثرگذار باشند، غير از اين، نقد كتاب در رسانه‌ها و مطبوعات ديگر كاربردي نيستند. 

وي درباره اقدام‌هايي كه كتاب ماه كودك و نوجوان در حوزه نقد كتاب انجام داده است، گفت: خوشبختانه اين نشريه گام‌هاي خوبي براي نقد علمي برداشته است، به عنوان مثال خانم هاشمي شايد خودش نتواند شعر كودك و نوجوان بگويد اما اصل شعر كودك را ياد گرفته و به خوبي مي‌تواند آثار اين حوزه را نقد و بررسي كند.

رحماندوست با بيان اين‌كه انتقاد بايد معني شود، گفت: برخي تصور مي‌كنند نقد كردن يعني ايراد گرفتن از يك اثر، در حالي كه اين نگاه اشتباه است و نقد به معناي واقعي يعني جدا كردن سره از ناسره، تنها مشكلي كه در اين زمينه وجود دارد، اين است كه قاعده‌هاي كار در نقد ديده نمي‌شوند و بسياري از سروده‌هاي كودك و نوجوان امروزي قايل به شسكت برخي قاعده‌ها هستند.

وي خاطرنشان كرد: در اين ميان برخي از منتقدان فكر مي‌كنند شاعر از روي ناتواني قاعده را شكسته است در حالي كه برخي از شاعران قاعده‌ها را از روي تعمد و با نگاهي شاعرانه شكسته اند نه از روي تقليد.

علي كاشفي‌خوانساري، ديگر منتقد حاضر در اين نشست نيز در سخناني اظهار كرد: بايد به ياد داشته باشيم كه نقدها الزاما مخاطب يكساني ندارند و به قول «رنه ولك» نقد، نوشته‌هايي راجع به نوشته‌هاي ادبي است و با اين تعريف بايد مباحث خود را دنبال كنيم.

وي ادامه داد: ما به ازاي آثار مختلفي كه منتشر مي‌شوند و مخاطبان گسترده آن ها، مي‌توانيم نقدهاي گسترده‌اي داشته باشيم و هيچ يك از اين نقدها ملزوم به رعايت قانون مشخص و ثابتي نيستند.

كاشفي خوانساري با بيان اين‌كه برخي از نقدها به كمك خواننده مي‌آيند تا لذت و درك آن‌ها را نسبت به آثار افزايش دهند، يادآور شد: مخاطب اين نقدها نيز معمولا پديدآورندگان نيستند، بلكه براي خوانندگان نوشته و اغلب در نشريات عمومي و مطبوعات منتشر مي شوند تا خوانندگان به درك بهتري از آن كتاب برسند.

وي تصريح كرد: دريافت بهتر معاني شعر، تعمق بيشتر و بهتر از فضا، از جمله كاركردهايي اند كه يك نقد خوب و مناسب بايد براي مخاطب داشته باشد.

اين نويسنده حوزه كودك و نوجوان با اشاره به اشكال رايج براي نقد آثار، گفت: يكي از اشكالات رايج در حوزه نقد آثار، روشن نبودن مفهوم آن است به گونه‌اي كه برخي تصور مي‌كنند در نقد يك اثر يا موضوع نبايد هيچ ايراد و مشكلي را از قلم بيندازند، در حالي كه يك نقد با يك نوشته متفاوت است و لزومي ندارد كه همه مسايل در اين نوشته بيايد.

به گفته وي، يك نقد خوب نقدي است كه با كمك روتيتر، زيرتيتر و شرح مشخص شود كه اين نقد درباره چه موضوعي است و چه بخشي در آن بررسي مي‌شود، در حالي كه معمولا منتقد حيطه سخن را مشخص نمي‌كند و نگاه جامعي به موضوع ندارد.

كاشفي خوانساري، با ارايه نمونه‌هايي درباره نقد كتاب يا شعر كودك در برخي نشريات و كتاب‌ها، گفت: نقد كتاب‌هاي صمد بهرنگي براي درك بهتر بچه‌ها از آثار وي، نقدهاي نقي سليماني و ميترا بيات، همچنين نقد كتاب‌هاي كودك و نوجوان در مجلاتي مانند عروسك سخنگو، جهان كتاب، هدهد و ... برخي از اين نمونه‌ها به شمار مي‌آيند.

مجموعه شعر «از ابتداي غنچه تا انتهاي گل» اثري از داود لطف‌الله در شمارگان دو هزار و 500 نسخه و بهاي يك هزار تومان از سوي انتشارات سوره مهر منتشر شده است.

بيست و پنجمين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران تا شنبه 23 ارديبهشت در مصلاي امام خميني (ره) برپاست.