به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، نشست نقد و بررسي كتاب «شايد فراموشت كنم» عصر امروز (يازدهم ارديبهشت) با حضور حسن رحيم‌پور، نويسنده اثر، احمد دهقان، محسن كاظمي، ابراهيم زاهدي مطلق، يعقوب توكلي و محسن مطلق به عنوان منتقدان و نويسندگان، مجتبي شاهمرادي، مدير انتشارات آرما و محمد حسني، رييس بنياد ادبيات داستاني ايرانيان در سالن همايش فرهنگسراي ارسباران برگزار شد.

محمد حسني، رييس بنياد ادبيات داستاني در ابتداي اين برنامه ضمن تشكر و قدرداني از حسن رحيم‌پور براي نوشتن اين كتاب گفت: انقلاب اسلامي حادثه‌اي بسيار بزرگ و عميق است كه حواشي آن اتفاقات عجيب و غريبي دارد.

وي در ادامه به نقش نويسندگان در كشف سوژه‌هاي ناب اشاره كرد و افزود: نويسنده كتاب «شايد فراموشت كنم» توانسته فراتر از زمان و مكان اتفاق‌ها را ثبت كند و كتابي را درباره آدم‌هاي معمولي بنويسد كه در نوع خود منحصر به فرد است.

حسني افزود: اين كتاب را كامل خوانده‌ام و با توجه به نقاط ضعف و قوتش در مجموع اثري ارزشمند است. همين امر باعث شد در چاپ آن مشاركت داشته باشيم. در برنامه‌هاي سال جاري بنياد ادبيات داستاني حداقل 50 كتاب مستند و داستاني‌ مورد حمايت قرار مي‌گيرند. 

سپس محسن كاظمي، موضوع كتاب «شايد فراموشت كنم» را تكان دهنده خواند و گفت: تاكنون كتاب‌هاي بسياري با موضوع‌هاي زندگي مبارزان،‌ شهدا،‌ افراد تبعيدي يا زندگي نيروهاي ساواك و زندانيان نوشته شده اند اما اين كتاب نگاهي نو به حوادث سال‌هاي انقلاب دارد و تاكنون در حوزه مستند تاريخي كتابي را با اين موضوع نديده‌ام.

وي ادامه داد: اگر اين سوژه قبل از اين‌كه به صورت داستاني نوشته شود به دست يك تاريخ‌نگار يا مستندنويس مي‌رسيد و حاصل آن در اختيار رمان‌نويس قرار مي‌گرفت، نتيجه بهتري در پي داشت. در اين كتاب زندگي 21 كودك در جريان سرپرستي خانواده آذرفر بيان مي‌شود، اما كساني كه به خانه آذرفر رفت و آمد مي‌كردند نيز از سوژه‌هاي اين اثرند كه اگر به آنان هم پرداخته مي‌شد نكته‌هاي تاريك ماجرا‌ها روشن مي‌شدند.

كاظمي با تأكيد بر اين كه ذهن يك رمان‌نويس زوايايي را مي‌بيند كه با ذهن يك مورخ متفاوت است، افزود: اين اثر مي‌توانست قبل از اين كه سرمايه ادبي باشد به سرمايه تاريخي تبديل شود، چرا كه بازتاب آن درسي از تاريخ گذشته را به ما مي‌آموزد.

وي گفت: كاش نويسنده در ادامه كتابش تبعات پرداخت به زندگي اين نوع آدم‌ها و تأثيري را كه بر جامعه دارند در اثر مي‌گنجاند.

كاظمي محتواي اثر را سنگين دانست و افزود: من تخصصي در زمينه رمان نويسي ندارم اما از نظر موضوع و محتوا، در كتاب «شايد فراموشت كنم» با يك موضوع منحصر به فرد مواجه شده‌ايم. اين كتاب يك دريا سخن است و براي من سرگذشت هريك از آدم‌ها و ديدن خانه آنان برايم جالب بود. 

وي گفت: متاسفانه بعد از پيروزي انقلاب برنامه‌اي براي تربيت نيروهاي نويسنده در دستور كار قرار نگرفت، افرادي كه در اين حوزه كار مي‌كنند اندك‌اند و توان پرداخت به اين همه سوژه را ندارند. 

محسن مطلق نيز در نشست نقد و بررسي كتاب «شايد فراموشت كنم» و در پاسخ به اين سوال كه اين اثر در چه ژانر ادبي قرار دارد، گفت: سوژه اين كتاب باعث جذب مخاطب شده است. شايد به نوعي آدم‌هاي اين قصه پس از چاپ كتاب جاودانه شوند و از اين پس سرگذشت آنان در خاطره‌ها باقي بماند.

وي ادامه داد: اگر اين كتاب از ديد يك تاريخ‌شناس و مستندساز نوشته مي‌شد، مي‌توانستيم براساس گونه تاريخي به بررسي آن بپردازيم كه تا چه حد توانسته در ذهن و ديدگاه مخاطب اثر گذار باشد. اين كتاب را بايد از دسته خاطراتي دانست كه به نوعي در زمره ادبيات قرار مي‌گيرند و محك و معيار آن اديبانه است و باعث نوعي تلفيق واقعيات و خيال مي‌شود و بايد آن را از اين ديد مورد بررسي قرار داد.

محسن مطلق درباره‌ نثر كتاب توضيح داد: اين نثر آميخته با احساس نويسنده است و اين سبك را مي‌توان در قلم حسن رحيم‌پور ديد كه به عنوان خاطرات مستند، از درون مردم مي‌جوشد، وقايع را درك مي‌كند و به مخاطب منتقل مي‌شود.

ابراهيم زاهدي مطلق نيز سوژه كتاب «شايد فراموشت كنم» را جذاب و گيرا و داراي ظرفيت‌هاي نگارش رمان دانست و گفت: در اين كتاب نويسنده تنها به موضوع ها سر و شكل داده است.

وي ادامه داد: طرح جلد كتاب و اسم آن برايم جذابيتي نداشت. به نظرم محتواي كتاب درخشان، خوب و پيشرفته است. من در بررسي اين اثر اصلا به دو مقوله تاريخ و رمان توجهي نكرده‌ام، اما رمان مي‌تواند سليقه افراد را در جامعه تغيير دهد.

ابراهيم زاهدي مطلق، مهم‌ترين ويژگي‌ اثر را انتقال غم به مخاطب دانست و گفت: به گفته دكتر علي شريعتي، غم حركت دهنده است و ما را رو به جلو مي‌برد. ما در اين كتاب غم را نمي‌بينيم بلكه با غم‌هايي در جامعه مواجه مي‌شويم. 

وي افزود: مخاطب كتاب «شايد فراموشت كنم» گروه جوان جامعه نيست و افراد بالاي 40 سال مي‌توانند با موضوع كتاب ارتباط برقرار كنند.

يعقوب توكلي هم درباره اين اثر توضيح داد: با توجه به نسبتي كه از نظر كار تاريخي و داستاني در اين كتاب وجود دارد، مي‌توان گفت كه اين اثر شبيه به داستان تاريخي است و مطالعات تاريخي ارايه شده در كتاب، درست اما به زبان داستان بيان شده‌اند.

اين پژوهشگر تاريخ به سبك طبقه‌بندي خود در كتاب‌هاي تاريخي و داستاني اشاره كرد و افزود: براساس طبقه‌بندي من نمي‌شود به اين كتاب ارجاع مستندي داد، اما نمي‌توان گفت آنچه بيان شده خيال نويسنده است. در كشور ما از اين دست نوشته‌ها بسيار زيادند.

وي ادامه داد: رحيم‌پور اين سوژه را كشف كرد. ساخت ذهن وي، ساخت داستان تاريخي است و ما از نگاه تاريخي به اين اثر نگاه مي‌كنيم. اين كتاب مي‌تواند سوژه‌اي براي دستيابي اسناد به درك حقايق بيشتر در دوران رژيم پهلوي باشد. 

توكلي افزود: نكته قابل اهميت ديگر اثر زندگي گسترده و مسووليت مادري و پدري شخصيت خانم و آقاي آذرفر است و مادر، احساس مادري را به زيبايي در برابر 21 فرزند خوانده نشان مي‌دهد. 

احمد دهقان كه در تدوين كتاب «شايد فراموشت كنم» با رحيم‌پور همفكري داشته است، گفت: سوژه داستان برايم از همان ابتدا رشك‌ آميز بود و دلم مي‌خواست اين سوژه مال من باشد. سوژه اين كتاب از آن دسته موضوعاتي است كه براي نوشتن يك كتاب در طول عمر يك نويسنده كافي است.

وي ادامه داد: مستند بودن كتاب ارزشمند است. تحقيقات اين كتاب مانند معدني بود كه بايد آن را لحظه به لحظه كشف كرد و بزرگ‌ترين هنر رحيم‌پور كشف اين نكات بود. تا جايي كه هركس اين مطالب را مي‌شنود و مي‌خواند حيرت‌زده مي‌شود و احساس مي‌كند كه سوژه بزرگي است و مي‌تواند حرف‌هاي زيادي درباره‌ آن بنويسد.

در پايان نشست نقد و بررسي كتاب «شايد فراموشت كنم» حسن رحيم پور، نويسنده اثر از همه منتقدان تشكر كرد.

حسن رحيم‌پور پيش از اين به خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا) گفته بود: «شايد فراموشت كنم» با تركيب خاطره-رمان و موضوع تاريخ معاصر ايران نوشته شده است. نقطه آغاز داستان به سال‌هاي قبل از انقلاب باز مي‌گردد و تا سال‌هاي پاياني جنگ ادامه دارد. موضوع كتاب روايت زندگي 21 فرزند خانواده ماشاءالله آذرفر است كه در دوران رژيم‌ پهلوي به عنوان يكي از ثروتمندان سرپرستي اين 21 نفر را بر عهده دارد و در جريان انقلاب و فوت مشكوك وي، زندگي فرزندخواندگانش در پس حوادث انقلاب و هشت سال دفاع‌مقدس دگرگون مي‌شود. شخصيت‌هاي داستان كاملا واقعي‌اند و براي نگارش كتاب با 8 نفر از آنان مصاحبه كرده‌ام.

كتاب «شايد فراموشت كنم» از سوي انتشارات آرما منتشر شده است.