به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، نشست بررسي كتاب «پيشوايي فراتر از زمان» با موضوع بررسي سيره عملي و نظري امام موسي صدر عصر ديروز (سه‌شنبه، 16 اسفند) در مركز فرهنگي شهر كتاب برگزار شد. محمود سريع‌القلم، استاد علوم سياسي دانشگاه شهيد بهشتي و نويسنده كتاب، سيدكاظم صدر، استاد اقتصاد دانشگاه شهيد بهشتي و از خانواده صدر و همچنين حجت‌الاسلام مهدي مهريزي، نويسنده و كارشناس مسايل ديني و سياسي در اين نشست سخنراني كردند.

سیدکاظم صدر در ابتدا درباره دانش و تخصص فوق‌العاده امام موسی صدر در فقه سخن گفت و مثال‌هایی را در این باره ذکر کرد. وی گفت: امام موسی صدر به لبنان رفت تا برداشت‌هایش از دین را در آنجا پیاده کند. او یک عالم دینی بود و تا انتها یک عالم دینی باقی ماند. او در این کشور تحولی اجتماعی ایجاد کرد، تحولی که كاري بسيار دشوار بود. متحول کردن طایفه شیعه و تاثیر نهادن بر خاورمیانه عربی مساله کمی نیست و نیاز به تجزیه و تحلیل دارد.

صدر تعامل امام موسی صدر با فلسطینیان و تاسیس مجلس شیعیان در لبنان را دو محور مهم فعالیت‌های امام موسی صدر در این کشور دانست و گفت: جلب توافق احزاب مختلف حاکم در لبنان برای تاسیس این مجلس کار بسیار دشواری بود. باید راهبردهای امام موسی صدر را در به سرانجام رساندن این کار به طور دقیق مطالعه كرد.

وی افزود: یکی از دلایلی که امام موسی صدر تبدیل به عالمی بزرگ شد، بدگویی‌هایی مخالفانش بود. مردم با شنیدن این بدگویی‌ها ترغیب می‌شدند از نزدیک سخنانش را بشنوند و این‌گونه بود که بر هوادارانش افزوده می‌شد. در این کتاب بیش از همه بر ویژگی‌های رفتاری امام موسی صدر تاکید شده که گمشده این روزگار است.

صدر سپس به برشمردن ویژگی‌های محمود سریع‌القلم، نویسنده کتاب پرداخت و گفت: او در خانواده‌ای تاجر و مومن به دنیا آمد. او همواره دغدغه دینی داشت و همواره به دنبال یک عالم دینی بود كه ويژگي‌هايي كه به آن‌ها اشاره شد، در وي متجلي باشند.

سپس مهريزي گفت: در ميان حوزويان مرسوم است كه در ضريب دادن به ارزش‌هاي ديني، به اجراي مناسك و شعائر ديني امتياز بالايي قايل مي‌شوند. اگر اين قرائت براي ارزيابي اشخاص را قرائت رايج از دين بناميم، امام موسي صدر را داراي قرائت متفاوتي از دين مي‌بينيم. من نام قرائت او از دين را قرائت انساني از دين مي‌نامم.

وي افزود: رعايت حقوق ديگران، سطح نخستين دينداري و مكارم اخلاق، سقف مياني آن است. لايه سوم دين نيز رهايي انسان و تسليم او در برابر حق است. نگاه امام موسي صدر به دين را نيز مي‌توان بر همين اساس تبيين كرد. او معتقد بود حقوق انسان‌ها را بايد رعايت كرد و اخلاق را در برابر آنان به كار گرفت، زيرا آن‌ها انسانند. به زعم امام موسي صدر، كرامت در همه انسان‌ها وجود دارد اما همين كرامت به هنگام دينداري افزايش مي‌يابد. هر انساني كرامت به ذات دارد و افكار و انتخا‌ب‌هايش محترمند. اين قرائت از دين را به وضوح مي‌توان در قرآن ديد. خداوند در سوره «نمل» مي‌فرمايد كه خداوند قرآن را نازل كرد و پيامبر آن را توضيح مي‌دهد تا مردم درباره آن فكر كنند نه اين‌كه بدون تفكر تسليم شوند و تنها بله قربان بگويد. امام موسي صدر نيز همين قرائت را از دين داشت.

مهريزي ادامه داد: قرائت انساني از دين در عمل و نظر اين عالم روحاني وجود داشت. انسان جايگاه اصلي را در تفكر امام موسي صدر دارد. اين تعبير كه «اديان در خدمت انسانند» تعبير بسيار بلندي است. ما گاهي مي‌خواهيم همه چيز را فداي دين كنيم، در حالي كه دين در خدمت انسان است. اخلاق در تعامل با دشمنان تجلي مي‌يابد، اگرنه به هنگام صلح كه همه پايبند به اخلاقند.

وي سريع‌القلم را بهترين فردي دانست كه مي‌توانست اين اثر را بنويسد. مهريزي گفت: وي دغدغه تحقيق درباره عقلانيت و فضيلت ايران را دارد. تحليل‌هاي وي در اين كتاب، تنها به موضوع امام موسي صدر محدود نمي‌شود و به مسايل وسيع‌تري تعميم مي‌يابد.

مهريزي به ذكر چند انتقاد از اين كتاب پرداخت و گفت: مخاطب اين اثر مشخص نيست، زيرا نويسنده گاهي لحني ادبي به متن مي‌دهد و گاهي لحني بسيار رسمي و خشك را برمي‌گزيند. نويسنده در توصيف امام موسي صدر گاه به تكرار مي‌افتند و گاهي نيز بيش از اندازه به بزرگ‌نمايي صفات او دچار مي‌شود.

وي افزود: عناوين كتاب نيز پراكنده‌اند و نظم منطقي در بيان مطالب كتاب وجود ندارد. سريع‌القلم تربيت، تجربه و هوش را سه عامل تاثيرگذار در شخصيت امام موسي صدر مي‌داند اما به اعتقاد من، محيط لبنان نيز در شخصيت وي تاثيرگذار بود.

مهريزي در پايان گفت: جا دارد درباره آخوند خراساني و آيت‌الله بهشتي نيز چنين كتاب‌هايي نوشته شوند.