به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نشست نقد کتاب «کلیله و دمنه با بازنویسی حسین بینایی تولایی به فارسی سره»، عصر دیروز، چهارشنبه، 4 آبان، با همکاری بنیاد فردوسی و انجمن پالایش زبان فارسی، در سرای اهل قلم برگزار شد.

در این برنامه، سيد‌ضياءالدين هاجري، ‌رييس انجمن پالايش زبان فارسي و عضو هيات امناي بنياد فردوسي و سيدكاظم حافظيان رضوي، عضو هيات رييسه انجمن كتابداري و اطلاع‌رساني سخنرانی کردند و اجرای جلسه را یاسر موحد فر بر عهده داشت.

حسین بینایی تولایی در ابتدای این نشست گفت: انگیزه پارسی نویسی همان بود که من از شاهنامه تقلید کنم. فردوسی از تالیف شاهنامه اهداف بسیاری داشت که یکی از آن ها زنده کردن گفتار پارسی بوده است. زمانی که فردوسی شاهنامه را نوشته، زبان فارسی در تنگنا به سر می برده است و فردوسی جانش را بر سر این کار گذاشته است.

وی افزود: اگر کلیله و دمنه، 5 هزار واژه داشته باشد، 3 هزار واژه آن عربی است و در آن زمان فرض بر این بوده که متنی ساخته شود که از عهده فهم عوام خارج باشد.

این پژوهشگر اضافه کرد: اگر شاهنامه فردوسی نخستین سروده فارسی باشد، این کتاب هم نخستین نوشته پارسی سره است که نیاز است آموزش داده شود.

وی افزود: باید یک کرسی پارسی سره تاسیس شود. جوانان ما اگر امروز شروع کنند، شاید تا چند سال آینده بتوانند به فارسی سره بنویسند.

در ادامه این برنامه، سید کاظم حافظیان رضوی نیز این گونه سخنان خود را آغاز کرد و گفت: هر گاه بخواهم قسمتی از کلیله و دمنه را بخوانم که آن را راحت تر بفهمم، حتما این کتاب را می خوانم و من بسیار متاثر شدم که این کتاب این گونه منتشر شده و دوست داشتم به لحاظ صفحه آرایی و مهندسی کتاب، مانند کتاب کلیله و دمنه نصرالله منشی منتشر می شد.

وی همچنین با بیان توضیحاتی درباره پاره ای نواقص ویرایشی این کتاب توضیح داد: این کتاب بدون هیچ مقدمه و یا توضیحی درباره شیوه کار مولف به چاپ رسیده است؛ در حالی که در ابتدای کتاب قاعدتا باید به انگیزه مولف و شیوه کار او و اینکه کدام نسخه را مورد استفاده قرار داده، اشاره می شد.

این عضو هیات رییسه انجمن کتابداری تصریح کرد: بحث اعراب گذاری و علامت گذاری چندان در این کتاب رعایت نشده است. برخی واژگان در پانوشت توضیح داده شده، ولی بعضی چند بار پانوشت شده است؛ در حالی که قاعده این است که یک واژه یک بار و آنهم با توضیحات کامل در پانوشت آورده شود.

وی در ادامه از مهدی آذریزدی یاد کرد و گفت: نوشتار این کتاب برای نسل امروز قابل فهم است. مهدی آذر یزدی نیز نویسنده ای بود که برای نسل امروز زحمت فراوان کشید تا این نسل با محتوای آثار فرهنگی ایرانی و اسلامی آشنا شود.

حافظیان رضوی در پایان انتشار شایسته این کتاب را به لحاظ رعایت اصول ویرایش، چاپ و صفحه آرایی ضروری دانست و گفت: لازم است این کتاب زیر نظر استاد تولایی و توسط یک ویراستار حرفه ای ویرایش و برای انتشار به ناشری که دارای دغدغه های فرهنگی است، سپرده شود.

در ادامه این برنامه یاسر موحد فر، با طرح سوالی مبنی بر اینکه «آیا در یک متن ادبی می توان از واژه های خیلی عامیانه هم استفاده کرد؟»، از ضیاءالدین هاجری خواست تا سخنان خود را آغاز کند.

هاجری نیز در ابتدا زبان فارسی را هنر هشتم ایرانیان بیان کرد و گفت: در موقعیتی که زبان فارسی پیشینه ماست، ما باید زبان مادری مان را به عنوان هنر هشتم در نظر بگیریم و خواندن و درک واژگان فارسی سره هم هنر نهم ما باشد.

وی که ظرفیت ریشه های زبان فارسی را بسیار وسیع تر از زبان های دیگر دانست، توضیح داد: زبان فارسی225 هزار واژه و نهصد هزار تک ریشه دارد و ما دست کم صد برابر زبان های سامی در فارسی تک ریشه داریم؛ از این رو باید ویرایش را بسیار خوب بدانیم.

وی افزود: وظیفه ما این است که زبان مادری مان را بسیار دقیق فرا بگیریم، ولی متاسفانه این روزها در شناختن اصولی زبان فارسی راه را گم کرده ایم؛ در حالی که می توانیم به سادگی از واژه های خود بهره برداری کنیم؛ به شرط آنکه ریشه ها را به درستی بشناسیم.

این زبانشناس که ترس را یکی از دلایل بی توجهی به ریشه های زبان فارسی بیان کرد، گفت: ایران جایگاه آزادگان است و یک آزاده هیچگاه دروغ نمی گوید. ما نباید از واژه ها بترسیم و دلهره را باید از خود دور کنیم، یک نوشته را صد بار بخوانیم و تا واپسین واژه بیگانه آن را بیرون بکشیم. مقصود آن نیست که زبان بیگانه نیاموزیم، بلکه هدف آن است که پشتوانه زبان را دریابیم. از این رو آقای تولایی کار خود را به درستی انجام داده است.

هاجری که با مثال هایی، ریشه های برخی واژگان فارسی را برای حاضران تشریح کرد، در بخشی دیگر از سخنان خود گفت: امروز ما می گوییم «فنآوری»، بی آنکه بدانیم «فن» از «پند» فارسی آمده و آنان «پ» را به «ف» تبدیل کرده اند. من با قاطعیت می گویم اگر روزی یک واژه بیگانه به زبانم وارد شود، باید آن را خارج کنم و حتما این کار را انجام خواهم داد. 

این استاد دانشگاه با تاکید بر نقش ویرایش در پالایش زبان فارسی اضافه کرد: شیوه خواندن واژه ها و ویراستاری، ما را به همه چیز می رساند.

رییس انجمن پالايش زبان فارسي با توضیح درباره علت های ترجمه عربی «کلیله و دمنه» گفت: ابن مقفع متن این کتاب را از زبان فارسی به زبان تازی برده؛ چرا که پی برده بود اگر این کار را نمی کرد، زبان پهلوی از میان می رفت. واضح است که اگر او این کار را انجام نمی داد، ما امروز بزرگمردی مانند حسین بینایی تولایی نداشتیم که برای آن چنین برگردانی به فارسی سره انجام دهد.

وی در پایان گفت: تولایی در 80 سالگی و با زحمت فراوان توانست این کار را انجام دهد. ایشان یکی از همبندان دلسوز انجمن پارسی زبانانند.

بازنویسی «کلیله و دمنه» به فارسی سره، به كوشش سيد حسين ‌بينايي تولایی، از سوي انتشارات بامشاد و آواي كلک به چاپ رسيده است.